وصال روحانی
روزنامه نگار

«دون: قسمت دوم» عنوان یک فیلم جدید علمی - تخیلی با منظری حماسی است که آن را دنیس ویله‌نوو کانادایی کارگردانی کرده و یکی از تهیه‌کنندگان اصلی آن هم بوده است. توفیق تجاری این فیلم به حدی بوده که تا این لحظه (ماه ششم از سال 2024) با گیشه‌ای بالاتر از 800 میلیون دلار پرفروش‌ترین فیلم امسال دنیا تلقی شده است و با توجه به استمرار اکران آن در بخش‌های وسیعی از قاره امریکا، تعدادی از کشورهای اروپای غربی و شرقی، حداقل 7 کشور شرق آسیایی و البته در سطح قاره اقیانوسیه بر رقم درآمد آن افزوده می‌شود.

از یک نسخه دوقسمتی تا فیلم سوم
اولین باری که فیلم بلند سینمایی از روی رمان ساینس فیکشن «دون» نوشته فرانک هربرت و منتشر شده در سال 1965 ساخته و عرضه شد، سال 2004 بود؛ اما فیلمی که دیوید لینچ سلطان آثار چندوجهی روانی و استاد تلفیق رؤیا و واقعیت ساخت، برخلاف سایر آثار او کاری ضعیف از آب درآمد و نه تنها گیشه‌ قابل توجهی نداشت، بلکه منتقدان فیلم و سینما هم از آن انتقاد کردند. تا اینکه شرکت نمایشی لیجندری حق تملک پروژه «دون» و ساخت آثاری سینمایی و تلویزیونی را از روی آن به سال 2016 خریداری کرد و یک سال بعد از آن اعلام شد که ویله‌نوو مستعد و نوپرداز برای ساخت یک فیلم بلند تازه از روی این رمان توسط این شرکت استخدام شده است. در عمل این ماجرا تا سال 2021 طول کشید تا فیلم مذکور با همان عنوان (دون) راهی سینماها شود و فیلم فعلی که سه سال بعد از آن تاریخ روی پرده‌های نقره‌ای دنیا نشسته و «دون: قسمت دوم» نام دارد، ادامه‌ای بر آن است.
از ابتدا هم قرار بر این شده بود که ویله‌نوو «دون» تازه را در دو قسمت بسازد و حالا که استقبال مردمی از هر دو قسمت در سطحی بسیار بالا بوده، گفته می‌شود که قدم بعدی کمپانی لیجندری و البته ویله‌نوو این است که فیلمی دیگر را با اقتباس از رمان سال 1969 فرانک هربرت با عنوان «دون: دم مسیحایی»، بسازند. این اثر که این روزها در پیش‌تولید است، احتمالاً در سال 2026 اکران جهانی خواهد شد.

فقط در اساطیر فضایی
در «دون: قسمت دوم» اکثر بازیگران قسمت اول حاضرند و نقش‌های خود را تکرار می‌کنند از جمله تیموتی شالامی، ‌زندایا، ‌ربه‌کا فرگوسن، جاش برولین، دیوید باتیستا، شارلوت رامپلینگ و خاویر باردم. نفرات تازه‌ای هم به این جمع پیوسته و فهرست بازیگران «دون 2» را بلندتر کرده‌اند که آستین باتلر، ‌فلورانس پیو، کریستوفر واکن و لیا سیدور از آشناترین آنها هستند.
«دون 2» طبعاً همان خط داستانی قسمت اول را تعقیب و ماجراها را از همان نقطه‌ای شروع می‌کند که در پایان قسمت اول شاهد بودیم. متن داستانی «دون» همان‌قدر خیالی و رؤیازده و نمونه‌ای از اساطیر فضایی است که از رمان‌ها و سایر آثار نمایشی این ژانر توقعی جز این نمی‌رود. بر این اساس ما در قسمت دوم هم شاهد تلاش و ستیز مردمانی برای تصاحب ملک و تاج و تخت در گستره‌ای از زمین و آسمان هستیم که فقط در قصه‌هایی از این دست می‌توان یافت.

آنجا که عقل و عدالت اهمیتی ندارد
بعد از درهم شکسته شدن قلمرو کاراکتری کلیدی به نام هاوس آتریدیس به دست هاوس آرکونن که «دون: یک» تصویرگر آن بود، پرنسس تولان که دختر پادشاه شادام چهارم و از امپراطوران منطقه است، بر پدر خود خشم می‌گیرد زیرا به چشم خود دیده که او چگونه در توطئه اجرا شده علیه هاوس آتریدیس با سایر مجریان این طرح همراه شد. در همین ارتباط یک حلقه ارتباطی و گروه اجرایی جدید شکل می‌گیرد که هدف آنها حمله به قلمرو هاوس هارکونن و در هم کوبیدن تأسیسات مستقر در آنجاست و از همین نقطه است که مصاف دو طرف ماجرا شدت می‌گیرد و به لطف مدیریت ویله‌نوو و مهارت تیم جلوه‌های ویژه فیلم صحنه‌هایی بس دیدنی شکل می‌گیرد. در این میان شاید معلوم نباشد که کدام سمت ماجرا در جایگاه حق نشسته و کدامین کاراکترها در پی مفسده‌اند و همه چیزها به شکل پرابهامی تلفیق شده‌اند اما همان‌طور که پیشتر آمد، ‌در دنیای آثار ساینس فیکشن بیش از آن که منطق و عدالت شرط باشد، خلق و پخش جریاناتی در دستور کار قرار دارد که چشم‌ها را خیره کند و بینندگان را از طرح این سؤال اولیه و مهم بازدارد که آیا چنین بساط پرغوغایی عقلایی و امکانپذیر هست یا صرفاً شلوغ کردن اوضاع است ، به گونه‌ای که هیچ‌کس وارد این مباحث نشود و چنان پرسشی را منتفی سازد.

صدای تحسین؛ از روتن توماتوز تا استیون اسپیلبرگ
«دون: قسمت دون» با چنین اوصافی از اواسط اسفند 1402 در انگلیس، از اوایل فروردین 1403 در سایر نقاط اروپای غربی و از همین ماه در امریکای شمالی و آسیای شرقی به نمایش درآمد و همان‌طور که اشاره شد هنوز در بخش‌هایی قابل توجه در حال نمایش است. برخورد اکثر سایت‌ها و نشریات سینمایی با این فیلم، برخوردی از سر تأیید و حتی توأم با تحسین نحوه کار ویله نوو بوده و برخی تا آنجا پیش رفته‌اند که «دون: قسمت دوم» را یکی از 10 فیلم برتر علمی - تخیلی تمام تاریخ سینما توصیف کرده‌اند. روتن توماتوز یکی از مطرح‌ترین سایت‌های برآورد‌کننده آثار جدید سینمایی با نظرخواهی از 420 منتقد در سطح جهان از حداکثر نمره 100 نمره 92 را به آن داده و این فیلم را ادامه‌ای پرشکوه بر ماجراجویی فضایی ویله‌نوو نامیده که از قسمت نخست این فرانچیز شروع شده بود. متاکری تیک دیگر سایت معروف سینمایی هم این فیلم را ستوده هرچند از 100 ، نمره‌ای بیشتر از 82 به آن نداده است. ریچارد روپر یکی از سینمایی‌نویسان روزنامه شیکاگو سان‌تایمز هم از حداکثر چهار ستاره، ‌سه ستاره را سزاوار این فیلم دانسته و از دستاوردهای فنی و نحوه روایت‌گویی ویله‌نوو به نیکی یاد کرده است. به عنوان حرف آخر بد نیست بدانید حتی استیون اسپیلبرگ مشهور که خود خالق آثار مطرحی در ساینس فیکشن همچون «برخورد نزدیک از نوع سوم» (محصول 1977) بوده است، به‌تازگی درباره «دون 2» گفته: «به ویله‌نوو درود می‌فرستم زیرا طی عمر طولانی‌ام کمتر کار ساینس فیکشنی را دیده‌ام که بهتر از این فیلم باشد. در این ژانر خلق کاراکترهایی عمیق کار بسیار سختی است اما ویله‌نوو این کار دشوار را هم انجام داده است.»