گفت‌و‌گوی «ایران» با رئیس دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
جهانی شدن «گفتمان مقاومت»
دکتر علی انتظاری: رهبر انقلاب به دانشجویان حامی فلسطین نوید می‌دهد که گفتمان مبتنی بر «نظم جهانی» رو به زوال است و جای خود را به «گفتمان مقاومت» خواهد داد. این وعده صادقی است که مقام معظم رهبری می‌دهند و می‌گویند «گفتمان مقاومت» اختصاص به قلمرو خاصی ندارد؛ یکپارچه است و در تمام جهان تجلی می‌یابد و با محوریت دین و قرآن زمینه فروپاشی نظام سرکوبگر خواهد شد.
معصومه غفاری
خبرنگار
جناب دکتر انتظاری، شما به عنوان یک جامعه‌شناس سیاسی نامه اخیر مقام معظم رهبری به دانشجویان امریکایی حامی فلسطین را چطور تحلیل می‌کنید؟
مقام معظم رهبری در این نامه، با بیانی ساده، روشن و صادقانه دانشجویان را خطاب قرار داده‌اند و به دنبال مرعوب‌کردن مخاطبان خود نیستند. این امری مهم و نادر در نوع ارتباط رهبران بزرگ جهان با مخاطبان‌شان است. چراکه در اکثر اوقات رهبران سیاسی جهان تلاش می‌کنند از نوعی کاریزما بهره گیرند تا مخاطبان، پیروان چشم و گوش بسته آنان باشند. این درحالی است که مقام معظم رهبری در نامه خود دعوت به روشنگری و بیداری وجدان‌ها کرده‌اند. ایشان دراین نامه به ابعاد مختلف نظام سلطه غرب اشاره می‌کنند و با آگاهی‌رسانی و هدایتگری، دانشجویان را دعوت می‌کنند تا با اساتید خود گفت‌و‌گو کنند و این مباحث را از جنبه‌های مختلف مورد مداقه قرار دهند تا دانشجویان بتوانند پشتوانه‌های معرفتی سلطه را از طریق ارتباط با اساتید کشف کرده و ریشه‌ها، زمینه‌ها و لایه‌های زیرین سلطه را واکاوی کنند و بدانند که امریکا از اسرائیل تنها پشتیبانی نظامی نمی‌کند؛ بلکه حمایت از صهیونیسم در نظام حکمرانی امریکا به صورت تفصیلی تجلی دارد و در لایه‌های زیرین حکمرانی آن ریشه دوانده است که کشف و بررسی آن وظیفه هر وجدان بیدار و عدالت‌خواهی است.
مهم‌ترین پیام و اصلی‌ترین فراز نامه ایشان را چه می‌دانید؟
مقام معظم رهبری در این نامه «جبهه مقاومت» را فراقلمرویی معرفی می‌کنند؛ به این معنا که جبهه مقاومت تنها به آسیای غربی و کشورهای اسلامی محدود نمی‌شود، بلکه تمام جهان را دربرمی‌گیرد. معتقدم این، مهم‌ترین نکته‌ای است که در نامه مقام معظم رهبری خطاب به دانشجویان امریکایی وجود دارد. این نکته ناظر به رویکردی متفاوت نسبت به تمدن جدید در حال تکوین است. می‌توان گفت تمدن در حال تکوین فراقلمرویی است و اگرچه از ذخایر تمدنی پیشین بهره‌مند است ولی در نظام پیکربندی جهانی جریان می‌یابد که از جاکندگی از زمان و مکان شرط وقوع آن است.
«نظم نوین جهانی» از نگاه رهبری چه مختصاتی خواهد داشت؟
درست است که این روزها شاهد اعتراضات شدید دانشجویان امریکایی نسبت به ظلم صهیونیست‌ها علیه مردم مظلوم غزه هستیم، اما این موضوع ریشه‌های عمیق‌تری دارد که به سلطه‌گری نظام غربی سرمایه‌داری با محوریت امریکا بازمی‌گردد.
«نظم جهانی» نظمی بر پایه ظلم و بی‌عدالتی است و جهان غرب از ابزارهای سیاسی، نظامی و حتی معرفتی برای سلطه و سرکوبگری بهره می‌گیرد تا نظم خود را بر جهان حاکم کند. یکی از اقدامات جبهه سرکوبگر، خواب‌کردن ملت‌ها با استفاده از امپراطوری رسانه‌ای است که مقام معظم رهبری هم در نامه خود به آن اشاره می‌کنند و نامه‌شان را خطاب به «وجدان‌های بیدار بشری» می‌نویسند.
از همین روست که بر این باورم این یک «نامه امیدبخش» است. ایشان به دانشجویان حامی فلسطین نوید می‌دهد که گفتمان مبتنی بر «نظم جهانی» رو به زوال است و جای خود را به «گفتمان مقاومت» خواهد داد. این وعده صادقی است که مقام معظم رهبری می‌دهد و گفتمان مبتنی بر مقاومت را به دانشجویان معرفی می‌کند. ایشان می‌گویند «گفتمان مقاومت» اختصاص به قلمرو خاصی ندارد؛ یکپارچه است و در تمام جهان تجلی می‌یابد و با محوریت دین و قرآن زمینه فروپاشی نظام سرکوبگر خواهد شد.
بنابراین نظم موجود علاوه بر اینکه سرکوبگر است، تفصیلی و همه جانبه هم هست؛ به این معنا که فقط در ساحت نظامی نیست بلکه در همه ساحت‌های اقتصادی، سیاسی و معرفتی تجلی دارد؛ بنابراین این استبداد فقط در غزه وجود ندارد بلکه در همه جای دنیا سرکوبگر و ستمگر است. بنابراین با توجه به اینکه نظم جهانی موجود در قالب قطب جهان‌نما یعنی قطبی که خود را به صورت جهان معرفی می‌کند- بر جهان سلطه دارد خود به خود به واسطه مقاومتی که ایجاد می‌کند، موجب احیای قطب‌های رقیب نیز می‌شود.
«گفتمان مقاومت» و آینده پیش‌روی آن در نگاه مقام معظم رهبری چگونه تبیین شده است؟
در واقع نامه مقام معظم رهبری دعوتی برای ملحق شدن دانشجویان امریکایی حامی فلسطین به «جبهه مقاومت» است و آینده جهان را متعلق به همین «جنبش جهانی علیه سلطه» معرفی می‌کنند. ایشان می‌فرمایند که «گفتمان مقاومت» مبتنی بر منطق قرآن، در حال فراملی شدن است.
ایشان در نامه خود به آیه 112 سوره هود استناد می‌کنند که می‌فرماید: «پس تو چنان که مأموری استقامت و پایداری کن و کسی که با همراهی تو به خدا رجوع کند نیز پایدار باشد و (هیچ از حدود الهی) تجاوز نکنید که خدا به هر چه شما می‌کنید بصیر و داناست»
«گفتمان مقاومت» مبتنی بر منطق قرآنی در مقابل گفتمان سرکوبگر استعماری و سرمایه‌سالار قرار می‌گیرد. از همین روست که مقام معظم رهبری، جوانان دانشجو را دعوت به آشنایی با قرآن کریم می‌کنند تا با بهره‌گیری از منطق قرآنی، ورودشان به جبهه مقاومت تسهیل شود؛ به عبارتی مقاومت پایدار در ذیل منطق سرمایه‌داری ممکن نیست و لازم است برای شناخت و ایجاد بنای پایدار مقاومت با منطق قوی‌تری به مبارزه با نظام سلطه سرکوبگر رفت. بسیاری از عدالت‌خواهان پیشین به سبب افتادن در دام ماتریالیسم دیالکتیک مارکسیستی از چاله‌ای به چاه افتادند. رهبری در این راهبری خود، دانشجویان را به مسیر صواب راهبری می‌کنند.
چگونه فرهنگی می‌تواند بسترساز «گفتمان جهانی مقاومت» شود؟
این نامه پیامی نیز برای فعالان فرهنگی داخل کشور دارد و آن «ضرورت فراملی شدن فعالیت فرهنگی» است. بدون کار فرهنگی فراملی، فعالیت‌های فرهنگی ملی برد قابل توجهی نخواهد داشت. فعال فرهنگی ما باید با «بصیرتی فراملی» نسبت به فعالیت‌های فرهنگی اهتمام داشته باشد. بسیاری از اقشار اجتماعی به خصوص جوانان در جهان، امروز تشنه راهبری فرهنگی هستند.
بــــرش
وعده صادق دیگری در راه است!
رهبر انقلاب به دانشجویان حامی فلسطین نوید می‌دهد که گفتمان مبتنی بر «نظم جهانی» رو به زوال است و جای خود را به «گفتمان مقاومت» خواهد داد. این وعده صادقی است که مقام معظم رهبری می‌دهند و می‌گویند «گفتمان مقاومت» اختصاص به قلمرو خاصی ندارد؛ یکپارچه است و در تمام جهان تجلی می‌یابد و با محوریت دین و قرآن زمینه فروپاشی نظام سرکوبگر خواهد شد.