فعالیت معلمان مدارس غیردولتی قانونمند می‌شود
احمد محمودزاده
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی
غزل رضایی‌ثانی
خبرنگار
وضعیت تعیین‌تکلیف معلمان مدارس غیردولتی از دغدغه‌های قدیمی این معلمان بود. معلمانی که میزان تلاش آنها با معلمان رسمی و دولتی برابر بود اما حقوق، دستمزد و تسهیلاتشان نه. اکنون با پیگیری‌های صورت‌گرفته شرایط این معلمان تا حدی بهبود یافته است.
احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی در گفت‌وگو با «ایران» درباره وضعیت استخدام معلمان مدارس غیردولتی گفت: حدود ۲۱۰ هزار معلم در مدارس غیردولتی به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند. بخشی از نیروهای ما به‌صورت پاره‌وقت و بخشی از آنها به‌صورت تمام‌وقت با آموزش و پرورش همکاری دارند.
وی در ادامه افزود: احساس‌مان بر این بود که معلمان مدارس غیردولتی به حق و حقوق خودشان نمی‌رسند. ضمن اینکه بیمه مناسبی هم نداشتند و در بحث جذب و گزینش یک نوع رها‌شدگی در حوزه ارتقای توانمندی آنها صورت گرفته بود. همچنین بحث دستمزدهای آنها نیز همیشه مطرح بود. دغدغه‌ای که در حدود بیش‌از یک سال‌و‌نیم گذشته داشتیم این بود که این مسأله را به‌نوعی رفع کنیم. بر همین اساس با پیگیری‌های صورت‌گرفته، بخشی از مشکلات در آموزش و پرورش حل و فصل شد.
تعیین ساعت کار معلمان غیردولتی
مطابق قانون کار
محمودزاده گفت: ازجمله مشکلاتی که تلاش شد در آموزش و پرورش رفع شود، توجه به ارتقای توانمندی‌های معلمان، بحث دانش‌افزایی آنها و صلاحیت‌های عمومی‌شان بوده است. اما لازم بود که بخشی از مشکلات و دغدغه‌های معلمان مدارس غیردولتی با همکاری دیگر نهادها پیگیری و حل و فصل شود که ازجمله آنها می‌توان به مجلس شورای‌اسلامی اشاره کرد.
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی افزود: از این‌رو مصوبه اخیر کمک کرد تا اولاً معلمانی که سال‌های گذشته ساعات فعالیت آنها هفته‌ای ۴۴ساعت بود، اکنون بتوانند تا ۲۵ ساعت در هفته فعالیت داشته باشند. همچنین ساعت فعالیت نیروها در دوره متوسطه برای معلمان ۳۰ ساعت و برای مدیران و عوامل اجرایی ۳۶ ساعت خواهد بود. متناسب با همین ۲۵ و 30 و ۳۶ ساعت فعالیت در هفته، نیروهای ما طبق قانون کار، تمام‌وقت محسوب می‌شوند. وقتی نیروها تمام‌وقت محسوب شدند بیمه و دستمزدشان هم کامل محسوب می‌شود. این اقدامی بود که توانستیم برای معلمان مدارس غیردولتی انجام دهیم.
وی در توضیح استخدام معلمان مدارس غیردولتی که چندی پیش، وزیر آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «ایران» درباره آن خبر داده بود، گفت: شرایط استخدام معلمان غیردولتی همانند سایر معلمان است. البته در استخدام‌های سال گذشته که بخشی از آنها هم از میان این معلمان انجام پذیرفت، امتیازاتی در مصاحبه‌ها مد‌نظر قرار گرفت. مثلاً این امتیازات شامل تدریس ساعات قابل‌توجه در مدارس غیردولتی بود که شخص مصاحبه‌شونده این موضوع را برای معلمان یک امتیاز در نظر گرفت و تعدادی از معلمان ما هم در آزمون‌ها پذیرفته شدند. ما این کار را در مدارس غیردولتی انجام دادیم. همت کردیم تمام‌قد از این قانون حمایت و آن را اجرا کنیم. به نظرم اگر اجرای آن خوب صورت بگیرد، هیچ معلمی علاقه‌مند به جذب در جای دیگری نخواهد بود.
معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به این سؤال که آیا کاهش ساعت کاری معلمان باعث کاهش ساعت آموزشی و کمبود معلم نخواهد شد، گفت: دانش‌آموزان هفته‌ای ۲۵ ساعت در مدرسه حضور دارند و در دوره متوسطه ۲۴ ساعت و در هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای یک مقدار بیشتر و حدود ۴۰ ساعت. اما معنی این تقلیل ساعت کاری، این نیست که معلم وقتی ۲۵ ساعت را پر کرد دیگر مدرسه و دانش‌آموزان را رها می‌کند؛ اگر ساعت دیگری آموزش داشته باشد حتماً اضافه تدریس خود را خواهد گرفت. ولی برای ۲۵ ساعت، تعرفه کامل قانون کار را دریافت خواهد کرد. پیشتر، معلمان ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کردند اما اکنون با ۲۵ ساعت، کار تمام‌وقت خواهند داشت و اگر اضافه‌تدریس داشته باشند، حتماً اضافه‌کار خود را خواهند گرفت و هیچ کمبودی در این زمینه متوجه مدارس غیردولتی نخواهد بود.
وی در پاسخ به این سؤال که کف و سقف حقوق معلمان مدارس غیردولتی اعم از معلم رسمی و غیررسمی چقدر است، گفت: هر معلمی که امسال به مدرسه غیردولتی وارد شده است، باید بر اساس قانون کار ۷ میلیون و صد هزار تومان حقوق بگیرد. البته این قانون جدید است و سال‌های گذشته این میزان را هم نصف می‌کردند. حتی متأسفانه در برخی استان‌ها، مناطق و مدارس هم اطلاعاتی در این زمینه وجود نداشت و در حق نیروها اجحاف می‌شد ولی اکنون این قانون تصویب شده و باید اجرا شود. طبق قانون، پایه‌حقوق معلمان همین خواهد بود. ما انتظار داریم که مؤسسان مدارس غیردولتی به احقاق حق معلمان کمک کنند و قانون اجرا شود. سقف حقوق معلمان غیردولتی هم متناسب با سنوات معلمان است.
۸۰ درصد مدارس غیردولتی
استیجاری هستند
گفته می‌شود برخی از مدارس غیردولتی فضای فیزیکی مناسبی ندارند. رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی در پاسخ به این سؤال که چقدر از مدارس غیردولتی نیازمند تخریب، بازسازی و نوسازی هستند و آیا آمار آنها به سازمان نوسازی مدارس کل کشور برای بازسازی، ارائه شده است، گفت: تقریباً ۲۰ درصد از مدارس ما به‌صورت احداثی یا ساختمان‌های خریداری شده و حدود ۸۰ درصد در قالب مدارس استیجاری هستند. اگر مدرسه‌ای استاندارد و ایمن نباشد اجازه حضور دانش‌آموزان را در آن مدرسه نمی‌دهیم. احتمال دارد که به جهت سرانه مشکل داشته باشند، فضای حیاط مناسب نباشد و مدارس کوچک باشند و سرانه فضا کم باشد اما مدارس از لحاظ ایمنی و استحکام بنا بررسی می‌شوند و اگر مدرسه‌ای مشکلی داشته باشد، اجازه حضور دانش‌آموزان را در آن مدرسه نمی‌دهیم.
وی گفت: هیچ مدرسه غیردولتی‌ای در کشور که نیازمند نوسازی باشد، نداریم ولی مدارسی داریم که کاربری مسکونی داشته‌اند یعنی خانه بوده‌اند اما اتاق‌ها و حیاط آنها اندازه کلاس درس و حیاط عادی یک مدرسه نیست که اینها باید اصلاح شود. در کل مدرسه‌ای که ایمنی لازم را نداشته باشد یا نا‌ایمن باشد نداریم زیرا اگر نا‌ایمن باشند مجوز نخواهند گرفت.
مدارس استیجاری هرسال مجوز مجدد می‌گیرند و اگر ایمنی نداشته باشند مجوز آنها تمدید نخواهد شد.
حقوق، از ساعتی 35هزار تومان تا ساعتی 400 هزار تومان
یکی از معلمان مدارس غیردولتی که در مقطع هفتم و هشتم در رشته مطالعات اجتماعی تدریس می‌کند در گفت‌وگو با «ایران» درباره حقوق و وضعیت استخدام این دسته از معلمان که به شکل غیررسمی در مدارس غیردولتی تدریس می‌کنند، گفت: من تقریباً یک‌سال است که در مدرسه غیردولتی کار می‌کنم اما در همین مدارس همکارانی داریم که بیش از ده سال سابقه کار و فعالیت تدریس دارند و همچنین خواهرم که بیش از ۲۰سال سابقه تدریس در مدرسه غیردولتی دارد اما هنوز استخدام نشده‌اند. درواقع این افراد که گفتم نه رسمی هستند و نه تاکنون آموزش و پرورش و مدارس غیردولتی آنها را بیمه کرده است. بنابراین آنها در اصل با دو معضل اساسی در شغل خود مواجه شده‌اند.
وی افزود: البته که مسأله استخدام به آزمون‌های دبیری برمی‌گردد و این آزمون‌ها منابع بسیار زیادی برای مطالعه دارند و دایره منابع به قدری گسترده است که اگر معلمی از مدارس غیردولتی در این آزمون‌ها ثبت نام کند زمان کافی برای مطالعه تمام این منابع نخواهد داشت. از این‌رو شانس قبولی و پذیرش در این آزمون استخدامی را از دست خواهد داد.
این معلم مدرسه غیردولتی بااشاره به دشواری‌های گزینش‌های استانی و همچنین مرحله گزینش استخدام که یکی از موانع اصلی پذیرش افراد در مدرسه غیردولتی یا دولتی است، گفت: برفرض اینکه شخص در آزمون استخدامی هم قبول شود، در گام بعدی که مرحله گزینش است با سختی و مانع زیادی مواجه خواهد شد. مثلاً ما برای اینکه بتوانیم به شکل هرچند غیررسمی در مدرسه غیردولتی تدریس کنیم باید حتماً گزینش شویم و طبیعتاً این ضرورت کار است اما این گزینش‌ها در هر مرحله‌ای بسیار دشوار است. من در وهله اول از سوی مدیر مدرسه گزینش شده‌ام اما مجدد باید برای استان هم گزینش شویم و یک برگه گزینش تهیه کنیم.
وی بیان کرد: به هرحال مدیر مدرسه طبق یکسری از شاخص‌ها و پتانسیل‌ها من معلم را مطابق با گزینش جذب خواهد کرد و اگر شخص شرایط مناسب را نداشته باشد اصلاً وارد مدرسه نخواهد شد. وی گفت: مدیران مدارس غیردولتی نمی‌توانند کسی را استخدام کنند اما همیشه به معلمان می‌گویند که می‌توانید در آزمون‌های استخدامی و دبیری شرکت کنید. خواهر بزرگ من ۲۰ سال است که در مدرسه غیردولتی سابقه دارد و حتی او هم شامل استخدام نشده است. مدیران مدارس پیگیر مطالبات معلمان نیستند و به آنها می‌گویند که خودتان تلاش کنید تا در آزمون‌ها شرکت کنید و پذیرفته شوید.
این معلم درباره حقوق معلمان مدارس غیردولتی اظهار کرد: در حال حاضر ما ساعتی حقوق می‌گیریم. من ساعتی ۳۵ هزار تومان حقوق می‌گیرم. در هفته دو روز به طور کلی 8 ساعت تدریس می‌کنم و در کل ماه یک میلیون تومان دریافتی دارم. معلمی که درس علوم، ریاضی و… تدریس می‌کند قطعاً ساعت بیشتری درس می‌دهد و می‌تواند حقوق بهتری دریافت کند اما درس‌هایی مانند علوم اجتماعی، ساعت کاری زیادی ندارد. به طورکلی در حق مباحث علوم‌انسانی اجحاف می‌شود.
این معلم درباره اینکه با وجود حقوق بسیار اندک چه انگیزه‌ای موجب فعالیت و تدریس او در مدرسه غیردولتی شده است، گفت: من به واسطه اینکه سال‌ها با دانش‌آموزان متوسطه دوم کار کردم و مشاور کنکور بوده‌ام، تصمیم گرفتم با تدریس در مدرسه غیردولتی و ارتباط با دانش‌آموزان متوسطه، خودم را به چالش بکشم تا بدانم چقدر با این نسل که روحیه حساسی دارند می‌توانم کار کنم وگرنه از نظر مالی حقوق ناچیزی دریافت می‌کنم. از طرفی سختی و مرارت کار خیلی بیشتر از این حرف‌هاست زیرا مدیریت دانش‌آموزان این نسل بسیار دشوار است.
ناگفته نماند که حقوق معلمان باسابقه با معلم دارای سابقه کم تفاوت دارد. ممکن است معلمی که سابقه زیادی دارد ساعتی ۱۰۰ هزار تومان دریافت کند؛ به‌خصوص در متوسطه دوم این مبلغ گاهی به ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان هم می‌رسد که البته در درس‌های خاص مانند ریاضی، زیست، شیمی و دروسی که در کنکور مهم هستند، این اتفاق می‌افتد.
بــــرش
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی: ازجمله مشکلاتی که تلاش شد در آموزش و پرورش رفع شود، توجه به ارتقای توانمندی‌های معلمان، بحث دانش‌افزایی آنها و صلاحیت‌های عمومی‌شان بوده است. اما لازم بود که بخشی از مشکلات و دغدغه‌های معلمان مدارس غیردولتی با همکاری دیگر نهادها پیگیری و حل و فصل شود که ازجمله آنها می‌توان به مجلس شورای‌اسلامی اشاره کرد.
پاسخ
حل مشکل معلمان غیردولتی با توانمندسازی آنان
علاوه بر وضعیت نیروها و معلمان غیررسمی در مدارس غیردولتی، تعداد معلمان خرید خدمتی که بسیاری از آنها در مدارس غیردولتی تدریس می‌کنند، قابل توجه است.
علی فرهادی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع و سخنگوی وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به رسیدگی به مسائل معلمان غیررسمی در مدارس غیردولتی بیان کرد: برای رفع مشکلات معلمان مدارس غیردولتی، در حال حاضر دوره‌های ارتقای مهارت و توانمندسازی معلمان مدارس غیردولتی توسط سازمان مدارس غیردولتی در حال پیگیری است و تلاش شده برای آنها هم دوره‌های ضمن خدمت در نظر گرفته شود. جزئیات آن از سوی سازمان مدارس غیردولتی قابل پیگیری است و توانمند شدن این معلمان مورد نظر وزارت آموزش و پرورش و سازمان مدارس غیردولتی است.
وی درخصوص به تعویق افتادن حقوق معلمان حق‌التدریس گفت: درباره معلمان غیررسمی یا نیروهای خرید خدمتی باید گفت که سال گذشته وزیر آموزش و پرورش وقت تعهد کرده با توجه به آزمون استخدامی، دیگر نیروی خرید خدمتی گرفته نشود ولی امسال با توجه به نیاز شدید، همچنین کیفیتی که نیروهای خرید خدمتی دارند و نیاز آموزش و پرورش به خدمات این دسته از نیروها، با دستور آقای رئیس‌جهمور و مصوبه هیأت وزیران، مجدداً آنها به کار گرفته شدند اما هنوز نتوانستیم زیرساخت پرداخت حقوق معلمان حق‌التدریس را فراهم کنیم.
معاون وزیر آموزش و پرورش تأکید کرد، با سازمان امور اداری استخدامی پیگیر این موضوع هستیم و به‌زودی بحث زیرساخت‌های پرداخت حقوق آنان، تأمین و مجوزهای آن اخذ می‌شود. شخص آقای رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس‌جمهور دستور دادند نباید هیچ نیروی بلاتکلیفی در آموزش و پرورش داشته باشیم و به نوعی همه معلمان غیررسمی باید ساماندهی شوند. پیشتر، احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی آموزش و پرورش، درباره اجرای طرح ارتقای مهارت‌های معلمان مدارس غیردولتی توضیحاتی ارائه داده بود. وی گفته بود: «به دنبال ایجاد یک نگرش و باور در فرایند یاددهی و یادگیری معلمان با رویکرد الگوهای آموزشی و تربیتی در مدارس هستیم. توانمندسازی معلمان در راستای تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و پیشرفت کیفی برنامه‌های آموزشی و تربیتی در مدارس غیردولتی تدوین و اجرایی می‌شود.» بنا به گفته فرهادی، سخنگوی آموزش و پرورش این دوره‌ها اکنون در حال برگزاری است. باید دید پس از برگزاری و اتمام دوره‌های توانمندسازی معلمان، تا چه حد وضعیت معلمان غیررسمی در مدارس غیردولتی تغییر خواهد کرد.