حفظ و تقویت ذخایر ارزی؛ الزامی که باید تداوم یابد
وصول 6.1 میلیارد دلار از مطالبات ارزی
اقداماتی راهبردی برای تقویت ذخایر ارزی
درآخرین جلسه هیأت دولت سیزدهم رئیس کل بانک مرکزی از وضعیت مطلوب ذخایرارزی خبرداد وگفت: افزایش ذخایرآزاد ارز به دلیل ارتباطات خوبی بود که با دیپلماسی اقتصادی برقرارشد.
بر این اساس بخش قابل توجهی از منابع بلوکه شده ارزی ایران در کشورهای مختلف آزاد شد. دستاورد مذکور می تواند پشتوانه‌ای قابل توجه برای کاهش دغدغه‌های ارزی دولت چهاردهم به شمار آید. همچنین باتوجه به چالش‌هایی که تحریم در دسترسی به منابع ارزی فراهم ساخته است، حفظ و تقویت ذخایر ارزی الزامی بنیادین است که باید در دولت جدید تداوم یابد.
مطالبات معوقی که نقد شد
براساس این گزارش در دولت گذشته مطالبات معوقی از سایر کشورها که سال‌ها از آن می‌گذشت با توسعه دیپلماسی اقتصادی نقد شد. یکی از این موارد تسویه مطالبات معوق نفتی از کشور سریلانکا در قالب تهاتر با چای بود. همچنین وصول مطالبات کشورهای نیکاراگوئه و گرجستان و دریافت مطالبات جمهوری اسلامی ایران از انگلیس بابت خریدهای وزارت دفاع از دیگر موارد است.
از سوی دیگر وصول بخشی از مطالبات ارزی بانک مرکزی از شبکه بانکی کشور با انجام ابتکارات تهاتر مطالبات و بدهی‌های ارزی و یا در قبال دریافت ارزهای حاصل از صادرات برق و گاز به عراق و آزادسازی مقدار قابل توجهی از وجوه ایران در بانک عراق اهمیت خاصی داشته است. علاوه بر این، آزادسازی 8 میلیارد وون کره از بانک‌های کره جنوبی (پنج میلیارد و 600 میلیون یورو) و انتقال آن به بانک‌های قطری و یک میلیارد و هفتصد میلیون دلار در کشور لوکزامبورگ فهرست تسویه مطالبات معوق در دولت سیزدهم را تکمیل می‌کند. این درحالی است که در دولت سیزدهم مطالبات ارزی از کارگزاران خارجی و داخلی افزون بر 1/6 میلیارد دلار(5 برابر سال گذشته) نیز وصول شد.
افزایش تأمین مالی خارجی
در کنار مطالبات معوقی که در دولت سیزدهم تسویه شده است، اقدامات گسترده‌ای برای تأمین مالی خارجی صورت گرفت. در این زمینه وصول مطالبات ارزی بانک مرکزی بابت سپرده‌های تودیعی نزد بانک‌های عامل بالغ بر 2 میلیارد دلار انجام شد. همچنین فراهم کردن زمینه افزایش استفاده از تسهیلات مالی خارجی برای توسعه طرح‌ها و پروژه‌هایی که علاوه بر نیاز ارزی در زمان اجرا و ارزآوری در زمان بهره‌برداری، پیوندهای پیشین و پسین با سایر حوزه‌های صنعتی و معدنی داشته باشد، ابزارسازی برای تأمین مالی ارزی با کمک مرکز مبادله ارز و طلای ایران از جمله برنامه‌ریزی جهت تدوین دستورالعمل‌های انتشار سایر اوراق ارزی از جمله اوراق سلف ارزی، اجاره و تجاری، فراهم نمودن زمینه تأمین مالی خارجی از کشورهای مختلف با انجام مذاکرات فشرده دو جانبه، فعال شدن مجدد کمیسیون تسهیلات ارزی بانک مرکزی پس از سال‌ها رکود و نظام اولویت‌بندی و رتبه‌بندی طرح‌ها برای استفاده از تسهیلات مالی خارجی تدوین و اجرایی شد.
اقدامات بانک مرکزی دراین مدت دستاوردهای ملموسی نیز به همراه داشت. در این راستا، انعقاد 3 فقره قرارداد تسهیلات کوتاه‌مدت (حداکثر یکساله) خارجی به مبلغ کل 52 میلیون یورو با شعب خارجی بانک‌ها به منظور تسهیل ورود کالاهای اساسی، ضروری، دارو و تجهیزات پزشکی و انعقاد 3 فقره قرارداد تأمین مالی میان‌مدت اعتبار خریدار با استفاده از تسهیلات بانک تجارتی ایران و اروپا (EIHB) به مبلغ کل قراردادهای تجاری معادل 218 میلیون یورو برای اجرا و تکمیل طرح‌های صنایع پتروشیمی دهدشت، پتروشیمی سراج گستران رجال و مجتمع فولاد تربت حیدریه از جمله این دستاوردهاست.
البته در این روند، طرح‌های نیروگاه سیکل ترکیبی آبادان، فولاد استانی بافت و انتقال نیروی برق مازندران برای استفاده از تسهیلات کشور چین مجموعاً به مبلغ قرارداد تجاری 1.086 میلیون یورو، نهایی‌سازی قرارداد تسهیلات از روسیه با استفاده از تسهیلات یک بانک روسی به ارزش یک میلیارد یورو و انعقاد قرارداد ترتیبات جدید تأمین مالی چین (بسته دوم) به ارزش 99 میلیارد یوان در سال گذشته که شرایط مالی آن نسبت به بسته قبل، منافع بیشتری برای کشور حاصل خواهد کرد. در این خصوص در گام اول، 7 پروژه به ارزش 5 میلیارد یورو برای استفاده از این تسهیلات به طرف مقابل معرفی شد.
فعال‌سازی بسته اول فاینانس چین، پس از وقفه چندساله در معرفی طرح‌های جدید برای استفاده از منابع تتمه بسته اول از دیگر موارد است. در این زمینه طرح‌هایی به ارزش حدود 5 میلیارد یورو برای استفاده از این منابع به طرف مقابل معرفی و اعتبار اسنادی 4 طرح گشایش و فعال شد.
بــــرش
اقداماتی راهبردی برای تقویت ذخایر ارزی
حفظ و تقویت ذخایر ارزی کشور از جمله رویکردهای سیاست ارزی بانک مرکزی در دولت سیزدهم بود که در این راستا از طریق کنترل سهمیه مصرفی دستگاه‌ها و اعمال محدودیت‌ها در مواقع تخطی از سهمیه مصوب و...، و افزایش تنوع و حجم عرضه ارز در سقف منابع ارزی قابل دسترس کشور مجموعه تدابیر اتخاذ شد. دراین زمینه مجموعه اقداماتی شامل پاسخگویی به همه نیازهای واقعی ارزی سرفصل‌های خدماتی با رویکرد تسهیل مقررات، ارائه ارز مسافرتی به مسافرین بعد از گیت فرودگاه، کاهش هزینه‌های نقل و انتقال ارزی با متنوع‌سازی سبد اسعار، استفاده از ظرفیتهای تراستی به منظور نقل و انتقالات ارزی، کنترل خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی، صدور اوراق ریالی مبتنی بر ارز بانک مرکزی، تمرکز بیشتر بر فعالیت تراستی‌ها با هدف اشراف اطلاعاتی و مدیریت منابع محدود ارزی کشور و تلاش برای تبدیل و انتقال منابع غیرکارگزاری (تراستی) به منابع کارگزاری نزد شبکه کارگزاری رسمی مد نظر قرار گرفت.