تجارت ایران تا قبل از آغاز فعالیت دولت شهید ابراهیم رئیسی، شرایط بسیار سخت و دشواری داشت و اکثر صادرکنندگان از اینکه بازارهای بین‌المللی را از دست می‌دهند، ابراز گلایه می‌کردند و دولت قبلی را ضد تولید و ضد صادرات می‌دانستند. وضعیت به جایی رسیده بود که دسترسی صادرکنندگان به بازار کشورهای همسایه هم بشدت کم شده بود و عملاً کالاهای تولید داخل، تنها مصرف داخل تولید می‌شد و هر زمان که تولیدکنندگان از عملکرد دولت یازدهم و دوازدهم گلایه می‌کردند، سیاستگذاران آن وقت عنوان می‌کردند که مشکل مربوط به تولیدکنندگان است چرا که محصول صادراتی تولید نمی‌کنند. اما اکنون همان تولیدکنندگان کالاهایشان به کشورهای مختلف صادر می‌شود.
در دولت گذشته، صادرکنندگان حامیان خود را از دست دادند و عملاً در میدان رقابت خودشان تک و تنها بودند. این در حالی است که در آن برهه زمانی، کشورهای صادرات‌گرا برای آنکه سهم خود را در بازارهای جهانی بیشتر کنند، برنامه جامعی داشتند. خیلی از کشورها، تعداد رایزنان بازرگانی خود را افزایش دادند تا سفیران بیشتری برای تبلیغات محصولات خود داشته باشند؛ از جمله آنان چین است. در شرایطی که کشورها حامی تولیدکنندگان و صادرکنندگانشان بودند، دولت روحانی ضمن قطع کردن حمایت‌ها (حذف مشوق‌های صادراتی)، پرونده رایزنان بازرگانی را بست و اعلام کرد به دلیل نداشتن بودجه برای پرداخت حقوق به رایزنان، نمی‌تواند رایزن بازرگانی در کشورهای مقصد صادراتی مستقر کند؛ این امر در شرایطی اتفاق افتاد که در آن دوره فسادهای مالی بزرگی هم شکل گرفت.
دولت شهید رئیسی از شهریورماه 1400، تغییر و تحولات در این حوزه را آغاز کرد. فعالان اقتصادی اعتقاد دارند که دولت سیزدهم تجارت کشور را احیا کرد و اجازه نداد که صادرات زمینگیر شود. شهید ابراهیم رئیسی در دوران خدمت صادقانه خود، چند موضوع را در زمینه صادرات مورد تأکید قرار داد. یکی از مهم‌ترین موضوعات، احیای رایزنان بازرگانی بود، او از سازمان توسعه تجارت خواست که رایزنان بازرگانی در کشورهای مقصد صادراتی فعال شوند و این افراد، مُبلغ کالاهای ایرانی شوند. تا پایان سال گذشته 25 رایزن بازرگانی در کشورهای هدف صادراتی استقرار پیدا کردند و قرار بود تا پایان دولت سیزدهم این عدد به 70 برسد. همچنین ۴۰ مرکز تجاری ایران در کشورهای مختلف فعالیت می‌کنند و به صورت نمایشگاه دائمی کالاهای ایرانی به نمایش درآمده است تا سفارش‌دهندگان با شرایط مناسبی کالاهای ایرانی را مورد ارزیابی قرار دهند. تعداد این مراکز در دولت گذشته تنها دو مرکز بود.
مجموع این عوامل سبب شد که میزان صادرات غیرنفتی کشورمان در دولت شهید ابراهیم رئیسی با وجود شدیدترین تحریم‌ها به بیش از 50 میلیارد دلار برسد؛ عددی که دولت روحانی حتی قبل از تحریم‌های سال 1397، نتوانست محقق کند. روند افزایش صادرات حتی در سال‌جاری هم تکرار شد به گونه‌ای که ارزش تجارت خارجی کشور در سال‌جاری به ۲۵ میلیارد و ۲۸۰ میلیون دلار رسیده است. بر این اساس صادرات غیرنفتی کشور در دو ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 4درصد افزایش داشته است. همچنین میزان صادرات غیر‌‌نفتی کشور در دو ماهه امسال با افزایش ۳.۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به ۸ میلیارد دلار رسیده است. میزان وزنی صادرات غیرنفتی در دو ماهه امسال ۲۳.۵ میلیون تن بوده که افزایش ۸.۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار بوده است. مبحث دیگری که در دولت شهید ابراهیم رئیسی رخ داد و تمام فعالان اقتصادی بر آن اذعان دارند، مذاکره درست و مناسب رئیس جمهور و تیم آن بخصوص وزارت امور خارجه برای احیای روابط بود. شهید جمهور در تمام سفرهای خارجی خود و زمانی که نمایندگان سایر کشورها به ایران می‌آمدند، مدافع بخش خصوصی می‌شد. از همین رو طی 1000 روز خدمت، تجار و فعالان اقتصادی به بازار کشورهای جدید دست یافتند.
بررسی وضعیت تجارت ایران و آفریقا نشان می‌دهد که در سال گذشته ۳۹ کشور از قاره آفریقا، مقصد صادرات کالاهای ایرانی به صورت مستقیم بودند.