فروپاشی یکجانبه گرایی بایدن
ابوالفضل زهره‌وند / کارشناس مسائل بین‌الملل
منطقه پس از عملیات «طوفان الاقصی» شاهد تحولات پرشتابی مبنی بر فروپاشی پایه‌های راهبرد خاورمیانه‌ای ایالات متحده امریکاست. امریکا از دهه‌ها پیش درصدد بوده است تا ژئوپلیتیک غرب آسیا را به نوعی تنظیم کند که ذیل آن منافع پایدار این کشور و رژیم صهیونیستی تأمین شود. این در حالی است که این منطقه از منظر ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی برای قدرت‌های بزرگ از جمله امریکا حائز اهمیت ویژه‌ای بوده است. در واقع انگیزه اصلی این کشور در منطقه غرب آسیا ایجاد نظم امریکایی با محوریت تسلط بر حوزه انرژی بوده است و بر این اساس زیر سایه اهمیت غرب آسیا با توجه به جهش جدی اقتصادی قابل توجه کشورهای منطقه، امریکا بیشترین هزینه‌های نظامی - امنیتی طول تاریخ خود را در این منطقه صرف کرده است. ایالات متحده برای ایجاد نظم مورد نظر خود جهت ایجاد سیطره بر خاورمیانه، سناریوی بحران‌سازی در نقاط مختلف آن را کلید زد که مبتنی بر اجرای چند سیاست همزمان بود؛ ایجاد و حمایت تروریسم داعش و درگیر کردن کشورها از جمله عراق، ویران‌سازی سوریه در قالب جنگ نیابتی، یمن با جنگی فرسایشی، حمله به افغانستان و ایجاد فشار بر ایران ذیل پرونده هسته‌ای و ادعای واهی درباره نقش منطقه‌ای‌اش همگی بخشی از این سناریو بود که امریکا بر مبنای آن کوشید راهبرد یکجانبه گرایانه خود را به اجرا درآورد. در این راستا موضوع فلسطین با اشغالگری رژیم صهیونیستی از چندین دهه قبل‌تر کلید خورده بود و امریکا و اسرائیل تلاش کرده بودند به تدریج خواسته‌های خود را در نادیده گرفتن حقوق مشروع مردم فلسطین اجرا کنند تا منطقه و جهان این موضوع را به بوته فراموشی بسپارند اما «طوفان الاقصی» عملیاتی ابتکاری بود که حماس در یک اقدام پیش‌دستانه به اجرا گذاشت و پرده‌ها را کنار زد و سبب شد همه نقشه‌ها و سناریوهایی را که امریکا و اسرائیل درصدد بودند از طریق توافق آبراهام دنبال کنند، با ناکامی روبه‌رو شود.طرح امریکا موسوم به طرح آبراهام (ابراهیم) زمان ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور پیشین امریکا با هدف عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل مطرح شد. روند این صلح و عادی‌سازی رابطه میان اسرائیل و کشورهای عربی برای رهایی از فشار شدید ژئوپلیتیکی بود که از سوی محور مقاومت بر منطقه وارد شده بود. در همین راستا سازش بین اعراب و رژیم صهیونیستی از برخی کشورها از جمله بحرین و سودان آغاز شد تا جایی که می‌رفت به عادی‌سازی روابط میان این رژیم و عربستان منجر شود اما عملیات «طوفان الاقصی» طرح امریکا را ناکام گذاشت و مانع آن شد تا نظم مورد نظر خود را به اجرا درآورند. به نظر می‌رسد همه مؤلفه‌های الزامی امریکا در نظم یکجانبه گرایانه‌ای که برای خاورمیانه تدارک دیده بود، در حال فروپاشی است و این کشور دیگر نمی‌تواند دست کم در کوتاه مدت برای تحقق خواسته‌های خود روی همپیمان منطقه‌ای نزدیکش یعنی رژیم صهیونیستی حساب باز کند.