حمیرا حیدریان
خبرنگار

دی ماه سال 1393 بود که اجرای طرح ساماندهی حریم و بستر رودخانه زاینده‌رود براساس تبصره 4 ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب در غرب اصفهان آغاز شد. آزادسازی مسیر، رفع موانع حریم رودخانه از جمله (بندهای انحرافی، نخاله‌ها)، جلوگیری از دست‌اندازی به بستر رودخانه و تداوم جریان آب در رودخانه تا تالاب بین‌المللی گاوخونی از جمله اهداف این طرح بود. پس از تشکیل تیم کارشناسی در اولین اقدام 40 کیلومتر از اراضی در حریم رودخانه زاینده‌رود آزادسازی شد و هم‌اکنون با گذشت 7 سال از اجرای این طرح 80 درصد از حریم این رودخانه آزادسازی شده است.  مدیر دفتر مهندسی رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در این خصوص به «ایران» گفت: فاز جدید آزادسازی حریم بستر رودخانه زاینده‌رود از بهمن سال 1401 آغاز شد که طی آن 32 ویلا در مجاورت رودخانه که علاوه بر تصرف رودخانه با ورود پساب خانه باعث افزایش آلودگی رودخانه شده بودند با دستور قضایی تخریب شد. روند آزادسازی ویلاهای شخصی در حریم رودخانه همچنان ادامه دارد و در مجموع 180 ویلا با هماهنگی نیروی انتظامی و دستور قضایی، تخریب و حریم رودخانه آزاد شد. در شرق اصفهان و در منطقه شاه کرم نیز اگرچه سال‌هاست که آبی در آن جریان ندارد و عملاً به برهوت تبدیل شده حریم رودخانه زاینده‌رود از بند تعدادی باغ ویلا آزاد شد. احمد صادقی با بیان اینکه هر یک از این ویلاها در پهنای 15 الی 20 متر از حریم رودخانه را اشغال کرده بودند، افزود: آزادسازی حریم و بستر رودخانه زاینده‌رود از تصرفات اشخاص حقیقی کار دشواری است، زیرا ویلاهای اطراف رودخانه و تصرفاتی که از سال‌های قبل شده بود، مدعی داشتن سند ملکی و ثبتی و مجوز ساخت و ساز از شهرداری و بخشداری هستند.
وی با اشاره به اینکه این طرح در سه نقطه رودخانه در دو بخش شهر باغ‌ بهادران و مدیسه شهر لردگان استان چهارمحال و بختیاری برنامه‌ریزی و اجرا شده است، بیان کرد: از بهمن سال 1401 تاکنون 5 هکتار از حریم این رودخانه آزاد‌سازی شده است. ارزش این زمین‌ها از متری 30 میلیون تومان به بالاست و در طی انجام عملیات با مشکلات متعددی مواجه بودیم اما تاکنون 80 درصد حریم متصرف شده رودخانه زاینده‌رود را آزاد کردیم.
 این مسئول با اشاره به اینکه بودجه آزادسازی‌ها و ساماندهی و لایروبی رودخانه‌ها و از جمله رودخانه زاینده‌رود تاکنون از محل اعتبارات جاری شرکت آب منطقه‌ای استان تأمین شده است اظهار داشت: تاکنون بالغ بر 6 میلیارد تومان از سوی اعتبارات این سازمان هزینه شده است. تعداد8 قرارداد شرکت آب منطقه‌ای در این زمینه برای اجرا ابلاغ شده که بیش از ۱۲۰ میلیارد تومان باید از اعتبارات جاری شرکت هزینه شود، اما به علت برخی مشکلات اجرای آزادسازی متوقف شده است.
صادقی افزود: از اسفند سال ۱۴۰۰ آزادسازی حاشیه رودخانه از تصرف ارگان‌های دولتی آغاز شد و در این زمینه اقدامات خوبی را در سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم. در قالب این طرح، اردوگاه تفریحی آموزش و پرورش، مجموعه تفریحی شهرداری باغ‌ بهادران، مجموعه ویلایی شهرداری زرین‌شهر، باغ جوان زرین‌شهر و تصرفات شهرداری شهر زاینده‌رود مطابق با خط پروژه آزادسازی رودخانه با هماهنگی دفتر مهندسی رودخانه‌ها و سواحل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان از حریم و بستر این رودخانه عقب‌نشینی کردند. اما رفع تصرفات مربوط به تأسیسات شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان از حریم و بستر رودخانه زاینده‌رود با توجه به اینکه برای تأمین آب آشامیدنی و مباحث پدافند غیرعامل بوده است از دستور کار این طرح خارج شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان نیز در این خصوص در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه برای تسهیل روند عملیات یاد شده از تمامی ظرفیت‌های انسانی شرکت آب منطقه‌ای، نیروی پیمانکار و مشاور بهره گرفته شده است، گفت: طبق تبصره‌های 2 و 3 قانون توزیع عادلانه آب هر نوع دخل و تصرف در بستر رودخانه‌ها، انهار طبیعی، کانال‌های عمومی و... اعم از طبیعی و یا مخزنی ممنوع است.  حسن ساسانی افزود: با استناد به این قانون آزادسازی تصرفات در بستر و حریم رودخانه زاینده‌رود و مجموعه‌های ویلایی و اعیانی‌های غیرمجاز، با جدیت در دستور کار این شرکت قرار گرفته است. به رغم مشکلات اقتصادی و فشارهای اجتماعی عملیات آزادسازی انجام شده است و تاکنون ساماندهی ۸۵ کیلومتر از رودخانه‌های استان انجام شده است. وی با بیان اینکه حوضه آبریز زاینده‌رود ۳۱ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد، ادامه داد: طول رودخانه زاینده‌رود ۴۰۵ کیلومتر است که ۳۵۶ کیلومتر آن از سد زاینده رود تا تالاب گاوخونی است؛ در این حوضه آبریز ۲۵۰ کیلومتر سرشاخه وجود دارد.