استادحسن ناهید نوازنده مطرح نی درگذشت
شکایت نی از جدایی
گفت‌و‌گو با استاد میلاد کیایی به بهانه درگذشت استادحسن ناهید
ندا سیجانی
Culture@irannewspaper.com
«پند استاد همچنان در گوشم زمزمه می‌شود؛ درسی که از استادم حسن کسایی آموختم این بود که هیچ گاه خود را دست بالا نگیرم و همیشه و همه حال فکر و حواسم روی کارم باشد.» این بخشی از آخرین گفت‌و‌گویم با زنده‌یاد استاد حسن ناهید است. موسیقیدان و استاد پیشکسوت ساز نی. گپ و گفتی با عنوان «روایت نی و سال دلدادگی» که بهمن ماه 1399 به پاس 60 سال تلاش حرفه‌ای او در عرصه موسیقی و به بهانه تجلیل از مقام هنری این هنرمند در جشنواره سی و ششم موسیقی فجرانجام گرفت. هرگاه به سراغ این مرد بزرگ‌زاده کویر رفتیم، آنچنان با عشق و لذت از دوران طلایی زندگی هنری اش سخن می‌گفت که گویا همین چند سال قبل است. علاقه او به موسیقی از دوران خردسالی شکل گرفت و با گوشِ جان سپردن به موسیقی‌هایی که از رادیو پخش می‌شود، شیفته این هنر گردید و با وجود مخالفت‌های پدر در این مسیر قرار گرفت و با برگزاری کنسرت‌های بی‌شمار در ایران و خارج از ایران، توانست نام موسیقی ایرانی را به گوش مردم دنیا برساند... استاد ناهید، هنرمندی اخلاق مدار و قدرشناس بود و همیشه از استادان خود به نیکی یاد می‌کرد:«هیچ گاه از هنرمندی تقلید نکرده‌ام و سبکی که دراین سال‌ها در نی نوازی اجرا کرده‌ام مختص به خودم بوده و حتی یک کار آقای کسایی را ننواخته‌ام به این دلیل که آقای کسایی بهترینش را نواخته است، من چه حرف جدیدی خواهم داشت؟» با وجود بیش از 60 سال فعالیت در موسیقی تنها سه آلبوم از او به یادگار مانده؛ «گل نی»، «آوای نی» و «ابوعطا» اما نامش برجریده تاریخ موسیقی ایران ماندگار شد.
خاطره بازی از یک رفیق 40 ساله
استاد میلاد کیایی آهنگساز و نوازنده پیشکسوت ساز سنتور از همکاران قدیمی و هم‌دوره ای‌های زنده یاد استاد حسن ناهید است و علاوه برآن رفیق گرمابه و گلستان. رفاقتی که به 40 سال قبل می‌رسد. این هنرمند نام‌آشنا در گفت و با «ایران» در این باره بیان داشت: «آشنایی من با زنده یاد استاد حسن ناهید به سال‌ها قبل برمی‌گردد. اولین دیدارم با آقای ناهید مربوط به تابستان سال 1340 بود. آن زمان 16 سال سن داشتم و این دیدار ماندگار در اردوی هنری رامسر شکل گرفت. آقای ناهید در ساز نی و من در ساز سنتور، در این اردو شرکت داشتیم و این دیدار آغازی شد برای یک آشنایی که به 62 سال انجامید. آن زمان به‌صورت حرفه‌ای فعالیت نمی‌کردم و تا به امروز هدفم از انتخاب موسیقی کسب درآمد نبوده و همیشه این شور و شوق و فریضه بود که من را در قرار گرفتن در این مسیر مشتاق‌تر می‌کرد...»
این آهنگساز در ادامه صحبت‌هایش گفت:«آقای ناهید هنرمندی بسیار گرامی، بافرهنگ و بااخلاق بودند و بسیار خوشحالم که می خواهم چند کلامی از او صحبت کنم. خاطرات بسیاری از آن دوران باقی است، از قدیمی ترین دوستی که درگذشت او همچنان برایم غیرقابل باور است. به یاد دارم سال‌ها بعد از آن آشنایی و دیدارها، به همراه یک تور هنری به اروپا سفر کردیم و کنسرت‌های بسیاری در خارج از ایران برگزار شد.
در گروه نوازی جزو اولین ها بود
بعد از آن آقای ناهید کار خود را به‌صورت حرفه‌ای‌تر آغاز کرد و دیدارهای سعادت بخشی برایم پیش آمد تا با ایشان همکاری داشته باشم. خصوصاً وقتی که با گروه استاد فرامرز پایور همکار شدند و جزو یاران صمیمی و وابسته ایشان. البته نقش مؤثری هم در گروه پایور داشتند و این دیدارها ادامه پیدا کرد تا آنکه انقلاب اسلامی شکل گرفت و سال‌های بعد از انقلاب به‌دلیل کمتر شدن برخی مشکلات، فرصت‌های بیشتری برای دید و بازدید فراهم و به ارتباطات بیشتر دوستانه و خانوادگی منجر شد و همین امر موجب گردید تقریباً در تمامی آهنگ‌های بسیاری که سال‌های ابتدایی انقلاب (اوایل دهه 60) ساخته بودم و اغلب ارکسترال بودند و با ارکسترهای صداوسیما به اجرا درآمده بود، از هنر نوازندگی استاد حسن ناهید بهره ببریم و در این گروه‌ها با ما همکاری داشتند و صادقانه باید بگویم در تمامی کارهایی که ساخته و تنظیم کرده بودم، دَم نی نوازی ایشان روح زیبایی به کارهایم بخشیده بود تا توانست این چنین جلوه کند.»
به گفته میلاد کیایی: «حسن ناهید در گروه نوازی هنرمندی کم نظیر بود ومی بایست نام او را جزو اولین‌ها یادآور شد.» او درادامه اظهار کرد: «در تک نوازی ساز نی نام زنده یاد استاد حسن کسایی همیشه مطرح بوده و هست و بعد از ایشان دیگر هنرمندان تراز اول این ساز، چون استاد محمد موسوی و همه این بزرگان قابل احترام هستند اما در گروه نوازی آقای ناهید بهترین بودند.»این نوازنده پیشکسوت براین نظر است: «در حال حاضر هنرمندان بسیاری هستند که بسیار خوب ساز می‌نوازند اما اگر ساز از برخی از این دوستان گرفته شود وجودشان بی‌مقدار می‌شود و دیگر بضاعتی در آن هنرمند نمودار نیست و ازنگاه من ویژگی ای که حسن ناهید را از دیگران ممتاز و منحصر به فرد کرد، سمبل بودن او در اخلاق و فرهنگ است.»
میلاد کیایی درباره شیوه نوازندگی و منحصر به‌فرد حسن ناهید نسبت به دیگراستادان آن دوره همچون حسن کسایی و محمد موسوی بیان داشت: «آقای ناهید سبک خاص خودشان را داشتند و هیچ گاه مانند کسی نبود و نمی‌نواخت و خود، الگویی برای علاقه‌مندان به ساز نی بود وسمبلی خاص در نوازندگی و براین باورم، هر اثری که نی حسن ناهید درآن دمیده شده بود، روح و جلوه خاصی پیدا می‌کرد و در این زمینه به لحاظ فنی صحبت بسیار است. به یاد دارم آهنگی ساخته بودم در گام نوا با شعری از حضرت سعدی با این مضمون:«خیز و غنیمت شمار، جنبش باد ربیع / نالهٔ موزون مرغ، بوی خوش لاله‌زار...»
یکی از آهنگ‌هایی که موجب شد در شورای ارزشیابی کشور نشان درجه یک هنری برایم صادر شود و من مدیون نی نوازی حسن ناهید دراین کار هستم و همان‌طور که اشاره کردم حس زیبایی به آثارم می‌بخشید و به‌طور کلی وجود هنرمندانه این هنرمند و پنجه سحر‌آمیز و جادویی اش به گروه موسیقی جلوه می‌بخشید.»او در توصیه به نسل جوان که ادامه دهنده راه موسیقایی استادان گذشته خود باشند بیان داشت: «در این زمینه گفتنی‌ها بسیار است. متأسفانه در سال‌های اخیر در مبحث فرهنگی مقداری بضاعت‌مان کم شده و جای تأسف است. ما هنرمندان همه الگوی جوانان و جامعه هستیم اما متأسفانه برخی بی‌اخلاقی‌ها و بی‌هنری‌ها در جامعه هنری کمی از حد متعادل خود خارج شده است و حسن ناهید یکی از اسطوره‌های اخلاق و هنر بود و با توجه به اینکه بسیار مورد کم لطفی قرار گرفت هیچگاه کوچک‌ترین بی‌حرمتی به هنرمندان نداشت.»
بــــرش
بدرقه نی‌نواز پیشکسوت ایران به دیار باقی
مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد حسن ناهید نوازنده پیشکسوت عرصه نی‌نوازی صبح روز گذشته اول اسفند ماه از تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) برگزار شد. محمد اسماعیلی نوازنده پیشکسوت تمبک در ابتدای این برنامه که با اجرای سید عباس سجادی در محوطه پهنه فرهنگ و هنر رودکی برگزارشد، با ابراز تأسف از درگذشت استاد حسن ناهید بیان کرد: چهل سال سابقه آشنایی با حسن ناهید را داشتم. او هنرمندی نمونه در عرصه اخلاق و ادب بود که همواره از او آموخته‌ام. او هنرمندی بود که در اخلاق و انسانیت از درجه ممتازی برخوردار بود که ما همیشه از این هنرمند می‌آموختیم. داود گنجه‌ای عضو شورای عالی خانه موسیقی هم در بخش دیگری ازاین برنامه ضمن گرامیداشت یاد و خاطره مرحوم حسن ناهید بیان کرد: حسن ناهید در نی نوازی درجه یک و تک بود. وی در وجودش معرفتی بود که برای گرفتاری‌های دوستانش یاریگر اهالی موسیقی بود. بیژن بیژنی، علیرضا افتخاری، داود گنجه‌ای، محمد اله‌یاری، علی جهاندار، میلاد کیایی، رضا مهدوی، فاضل جمشیدی، شهرام صارمی، امیرعباس ستایشگر، احمد صدری، منوچهر فیروزی، سیامک جهانگیری، کامبیز گنجه‌ای، آرش نصیری، سعید ثابت، سهیل محمودی، محمود سالاری، حسام‌الدین سراج، محمد اسماعیلی، اردشیر کامکار، کیوان ساکت، علیرضا پورامید، علی مغازه‌ای، وحید تاج، مهدی افضلی، ناصر ایزدی و افشین معصومی از جمله افرادی بودند که در این مراسم حضور داشتند. آیین یادبود استاد حسن ناهید ساعت ۱۸ روز پنجشنبه چهارم اسفند ماه در فرهنگسرای ارسباران تهران برگزار می‌شود.