یوسف حیدری - مرجان قندی

بازار شب عید برخی از صنوفبا نزدیک شدن به پایان سال رونق می‌گیرد اما نقطه تاریک آنها بدقولی و بموقع آماده نکردن سفارش مشتری‌هاست؛ موضوعی که بسیاری از مردم از آن گلایه دارند. مصطفی، فروشنده مبل و تختخواب در خیابان دلاوران است؛ فاکتورهای سفارش مشتری‌ها را نشان می‌دهد و می‌گوید:«امروز 5 سرویس مبل و 4 سرویس خواب و دو میز تلویزیون سفارش گرفته‌ام و مشتری‌ها اصرار دارند قبل از پایان سال سفارش آنها آماده شود، اما وقتی کارگاه‌های تولیدی ما هفته‌ای دو روز برق ندارند و جمعه‌ها هم تعطیل هستند، با 4 روز کار کردن چطور باید این سفارش‌ها را آماده کنیم. اگر هم بخواهیم واقعیت را به مشتری بگوییم آنها قید خرید را می‌زنند. در شرایط بدی قرار داریم و هر روز باید جواب مشتری‌هایی که به آنها بدقولی کرده‌ایم، بدهیم.»

سفره تولید،کوچک می شود
دستگاه‌های تولید روشویی خاموش است و چند کارگر در گوشه‌ای از کارگاه مشغول استراحت و بالا و پایین کردن صفحه گوشی موبایل‌شان هستند. چند روشویی سفید کنار دستگاه رنگ‌زنی روی زمین افتاده و یکی از کارگران مشغول عوض کردن تیغه است. صاحب کارگاه کمی آن طرف‌تر به دستگاه‌های خاموش نگاه کرده، سیگاری روشن می‌کند و پک عمیقی به آن می‌زند. فرشاد چند سالی است روشویی و آینه و باکس تولید می‌کند. با نزدیک شدن به پایان سال سفارش‌های آنها چند ‌برابر شده است اما شرایطی که از تابستان گریبان آنها را گرفته باعث شده تا نتوانند سفارش‌ها را بموقع آماده کنند. از یک ماه قبل نیز با خاموشی روزانه 4 ساعت شرایط سخت‌تر هم شده است. فرشاد با اشاره به وضعیت این روزهای تولیدی‌های منطقه جاجرود می‌گوید:«تا دو ماه قبل هفته‌ای دو روز برق کارگاه‌ها قطع می‌شد و این قطع برق با اعلام قبلی بود. در تابستان امسال روزهای یکشنبه 7 صبح تا 7 غروب و سه‌شنبه از ساعت 11 صبح تا 11 شب برق قطع می‌شد؛ البته این قطعی برق فقط برای امسال نیست و تقریباً در سه سال گذشته تابستان‌ها یک یا دو روز برق کارگاه‌های صنعتی شهرک‌ها قطع می‌شد. این خاموشی‌ها سبب شد برخی از کارگاه‌های صنعتی سراغ خرید ژنراتور بروند اما تولید‌کننده‌های کوچکی مثل ما توان خرید ژنراتور را ندارند. از مدتی قبل خاموشی‌های دو روز در هفته به هر روز 4 ساعت تبدیل شد. الان از 12 ظهر تا 4 بعدازظهر برق قطع می‌شود؛ البته چون از 12 تا 2 زمان ناهار و استراحت کارگران است، ما به این وضعیت راضی‌تر هستیم. ولی در شهرک‌های صنعتی شمس‌آباد و منطقه صنعتی جاجرود هنوز هم هفته‌ای دو روز با خاموشی برق مواجه هستند، اما مشکل اینجاست که تا سال‌های گذشته فقط تابستان‌ها با خاموشی برق مواجه بودیم اما امسال پاییز و زمستان هم اضافه شده است.»
فرشاد در ادامه به تأثیر قطعی برق بر تولید و ضررهای چند‌صد میلیونی اشاره کرده و ادامه می‌دهد:«این قطعی برق روند تولید را مختل کرده است. با قطعی برق دو روز در هفته و اضافه شدن تعطیلات جمعه، در طول ماه فقط 18 روز کار می‌کنیم. اگر تا قبل از این هر ماه 400 روشویی تولید می‌کردیم، الان تولید ما به 280 عدد رسیده و این یعنی به طور متوسط هر ماه 600 میلیون تومان ضرر می‌دهیم. اگر هم بخواهیم ژنراتور تهیه کنیم مشکل تهیه گازوئیل داریم چون به راحتی گازوئیل در اختیار ما قرار نمی‌گیرد و برای تهیه برق سه فاز با مشکل مواجه می‌شویم. از طرف دیگر همین قطعی برق آسیب زیادی به دستگاه‌های ما که سیستم کامپیوتری دارند وارد می‌کند. کاهش تولید هم باعث تعدیل کارگران می‌شود و در همین شهرک صنعتی خیلی از تولید‌کننده‌ها مجبور شدند تعداد کارگران را کم یا فقط برای نصف روز استخدام کنند. همه این عوامل در کنار هم باعث می‌شود نتوانیم بموقع سفارش مشتری را آماده کنیم و روشویی‌ای که باید 7 تا 10 روزه به دست مشتری برسد، گاهی اوقات تا یک ماه طول می‌کشد. در این شرایط فقط واردکننده‌ها سود می‌برند که به‌ راحتی وارد می‌کنند و دغدغه و نگرانی تولید‌کننده را ندارند. اگر رهبر انقلاب بارها به حمایت از تولید داخلی تأکید می‌کنند به این معناست که باید از تولید‌کننده حمایت شود و تأمین برق، حداقل حمایتی است که باید از تولید‌کننده‌ها صورت گیرد.»

هزینه بالا، تولید پایین
وضعیت تولید‌کننده‌های شهرک صنعتی پردیس هم شباهت زیادی به دیگر شهرک‌های صنعتی دارد. علی یارمحمدی، تولید‌کننده شیرآلات و سرویس آشپزخانه، از عقب افتادن سفارش‌ها به دلیل خاموشی دو روز در هفته گلایه دارد. لیست سفارش‌هایی را که باید تا آخر سال آماده کند نشان می‌دهد و می‌گوید:«در طول هفته روزهای یکشنبه و پنجشنبه برق کارگاه‌های صنعتی قطع می‌شود و ما با 50 درصد توان کار می‌کنیم. در طول سال که سفارش‌ها کمتر است، سعی می‌کنیم با وجود قطعی برق سفارش‌ها را در زمان مقرر آماده کنیم اما در ماه پایانی سال که سفارش‌ها چند‌ برابر می‌شوند، نمی‌توانیم سفارش مشتری را بموقع آماده کنیم و همین باعث ضرر چند برابری می‌شود. هزینه تهیه ژنراتور 2 میلیارد تومانی هم برای ما سنگین است و اگر بخواهیم تهیه کنیم باید هزینه آن را روی اجناس تولیدی ببریم که این سبب می‌شود قیمت محصول چند برابر شود. واقعاً منِ تولید‌کننده نمی‌دانم چه کار کنم و این شرایط برای تولید‌کننده‌هایی که کوره دارند بدتر است چون گرم شدن کوره چند ساعت زمان نیاز دارد. خیلی از تولید‌کننده‌ها با این شرایط کارگاه‌های‌شان را تعطیل کردند و سراغ کار دیگری رفتند چون با این وضعیت برق و در کنار آن پرداخت دستمزد کارگر و حق بیمه و مالیات، دیگر سودی برای تولید‌کننده نمی‌ماند.»

چراغ کم‌نور تولید
علی کیانی از تولیدکننده‌های شهرک صنعتی پاکدشت است. دل پری از قطعی برق و تأثیر منفی آن بر روند تولید دارد. او که مدیر کارخانه تولیدکننده محصولات پلاستیکی و سبدهای کشاورزی و صنعتی است، می‌گوید:«امسال قطعی برق از خرداد‌ماه شروع شد. سال‌های قبل قطعی برق برنامه‌ریزی مشخص‌تری داشت و یک روز در هفته آن‌هم 12 ساعت برق شهرک‌های صنعتی قطع می‌شد، اما امسال قطعی برق ابتدا با هفته‌ای دو روز و هر روز 6 ساعت شروع شد. این قطعی تا مرداد‌ماه ادامه داشت، به طوری که در یک هفته، چهار روز کامل 24 ساعت برق نداشتیم. طبق برنامه‌ای که اعلام کردند، قرار بود این قطعی‌ها پانزدهم شهریور‌ماه تمام شود اما این روند تا پایان مهرماه ادامه پیدا کرد. فقط دو ماه آبان و آذر جای یک تنفس برای ما گذاشتند و از دی‌ماه دوباره کاملاً بدون برنامه‌ریزی قطعی برق شروع شد. حتی یک هفته مانده به شب یلدا که اوج کاری ما محسوب می‌شود، دوباره چهار روز کامل برق را قطع ‌کردند. هنوز هم برق با برنامه و بدون برنامه قطع می‌شود. متأسفانه اطلاع‌رسانی درستی نمی‌کنند و برای این قطعی‌های مکرر برق هیچ توجیهی ندارند.»
این تولیدکننده به مهم‌ترین تأثیری که قطعی برق روی کسب‌وکار تولیدکننده‌ها می‌گذارد اشاره می‌کند و می‌گوید:«تأخیر در تحویل سفارش‌ها، تلخ‌ترین اتفاقی است که برای تولیدکننده‌ها رقم می‌خورد، خصوصاً در کار ما که با میوه و سبزیجات سر و کار داریم. وقتی سبد تولیدی دیر به دست باغدار یا کشاورز برسد، آن میوه‌ای که باید سر وقت چیده شود، زمین می‌افتد و میوه پادرختی می‌شود و تمام مراحل و روند کار ما و باغدار به هم می‌ریزد. این موضوع ضربه زیادی به ما می‌زند و کسی هم در این زمینه پاسخگو نیست. مسئولان باید درک کنند قطعی برق در صنعت متفاوت با برق خانگی است. قطعی برق در همه شهرک‌های صنعتی به‌خصوص این منطقه که شهرک‌های صنعتی زیادی دارد، باعث شده وضعیت همه تولیدکننده‌ها در کسب‌وکار و اعتبار کاری و مالی به هم بریزد.»
کیانی با بیان اینکه این موضوع ضربه سنگینی به تولیدکننده‌ها وارد کرده است، ادامه می‌دهد:«اعتبار خیلی از تولیدکننده‌ها به دلیل اینکه نتوانستند کار را سر وقت تحویل دهند لطمه خورده است، چون مشتری تا یک مرحله‌ای شرایط را تحمل می‌کند و راه می‌آید، اما وقتی به هر دلیلی نمی‌توانیم جنس را بموقع تحویل دهیم، از جای دیگر تهیه می‌کند. موضوع جالبی هم که وجود دارد این است که قطعی برق فقط برای شهرک‌های صنعتی است اما خارج از شهرک مکان‌هایی وجود دارد که به لکه‌های صنعتی معروف‌اند و خارج از شهرک قرار دارند. دو کارخانه در منطقه بیابانی و مسکونی یا نیمه‌صنعتی قرار دارند که در روزهایی که برق ما قطع می‌شد، آنها برق داشتند. با اینکه در یک منطقه هستیم ولی برق این کارخانه‌ها قطع نمی‌شد و آنها می‌توانستند طبق روال عادی کار کنند ولی ما نمی‌توانستیم سفارش مشتری را بموقع تحویل دهیم، به همین دلیل مشتریان ما آنها را جایگزین می‌کردند و جلب اعتماد مشتری در این زمان، کار سخت و مشکلی است.»

دود خاموشی در چشم کارفرما و کارگر
کیانی با بیان اینکه ضرر و زیان قطعی‌های مکرر برق متوجه کارفرمایان است و آنها از چند جهت باید مشکلاتی را که در کار اتفاق می‌افتد مدیریت کنند، می‌گوید:«وقتی برق به صورت پیوسته قطع می‌شود، ما هم مجبور می‌شویم کار را در روزهایی که برق می‌رود تعطیل کنیم. اگر خاموشی فقط یک روز یا چند ساعت در روز بود، می‌توانستیم مدیریت کنیم اما وقتی تعداد خاموشی‌ها زیاد باشد کارگر برایش صرف نمی‌کند در یک کارگاه یا کارخانه کار کند، مجبور می‌شود برای کار به جای دیگری غیر از شهرک‌های صنعتی یا سراغ کارهایی مثل دستفروشی، تاکسی اینترنتی و... برود. خیلی از کارگرهای ما به خاطر همین قطعی زیاد برق از کارخانه ما رفتند. از خردادماه تا همین امروز تقریباً ۲۰۰ تا ۲۵۰ کارگر از کارخانه ما رفته‌اند. باید جلوی این اتفاق را بگیریم چون ضربه خیلی سنگینی به کارخانه وارد می‌کند و پیدا کردن کارگر ماهر زمان‌بر و پرهزینه است. این هزینه فقط روی دوش کارفرماست و اداره برق یا هیچ کدام از سازمان‌‎های دولتی هیچ‌گونه همکاری‌ای در هیچ زمینه‌ای با ما نمی‌کنند.»
او یادآور می‌شود:«در شهرک‌های صنعتی صنف‌های مختلفی فعال هستند که ۹۹ درصد آنها چرخ کارشان با برق می‌چرخد. ما با دستگاه‌هایی کار می‌کنیم که برد الکتریکی دارند و قطعی برق بدون اعلام قبلی یا قطعی‌های مکرر باعث می‌شود موتور دستگاه‌ها و برد مانیتورهایمان بسوزد و درست کردن یا جایگزین کردن آن هزینه سنگینی دارد. مثلاً هزینه سیم‌پیچی موتوری که به خاطر نوسان برق می‌سوزد، ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان است. این هزینه‌ای است که قطعی برق به ما تحمیل می‌کند. حرفه ما به گونه‌ای است که با تعویض یا تعمیر برد یا موتور مشکل حل می‌شود اما افرادی که در حرفه ریخته‌گری هستند و کوره‌های القایی دارند قطعی برق برایشان معضل وحشتناک‌تری است و چند برابر ما ضرر می‌کنند. در این میان مسئولان شهرک صنعتی یا مسئولان استان تهران هیچ کدام‌شان پاسخی برای این موضوع و اعتراض ما ندارند و تنها پاسخ‌شان این است که برق نیست و باید آن را قطع کنیم.»