تحول در توزیع یارانه‌ها و توسعه عدالت اجتماعی
سبد دهک‌های کم‌درآمد رونق می‌گیرد
ایلیا پیرولی
خبرنگار
توزیع عادلانه یارانه‌ها نه تنها منجر به کاهش فقر و فاصله طبقاتی در جامعه می‌شود بلکه یکی از راهبردهای اساسی در بهبود معیشت خانوارها در دهک‌های پایین جامعه و خانواده‌های آسیب پذیر است.
دهک‌بندی نادرست و عدم تطابق آن با واقعیات اقتصادی خانواده‌ها منجر شده است تا عده‌ای که در دهک‌های بالای اقتصادی و پردرآمد قرار دارند، مانند افرادی که از قشر محروم جامعه هستند، یارانه دریافت کنند از این رو توزیع یارانه آنگونه که شایسته بود به جایگاه واقعی خود نرسیده و با چالش‌هایی روبه‌رو است. بر این اساس دولت چهاردهم کم شدن اقلام سبد مصرفی خانوارها را خط قرمز اعلام کرده و بارها بر اصلاح دهک‌بندی‌ها و رسیدگی بیشتر به معیشت خانواده‌های نیازمند تأکید کرده است. بحث چالش نظام یارانه‌ای ایران از سال 1389 با هدف هدفمندی و توزیع عادلانه‌تر منابع آغاز شد هر چند این موضوع با مشکلات اساسی روبه‌رو بود اما سعی کرد تا نارسایی‌هایی در نارضایتی عمومی و کاهش اعتماد مردم به دولت را تا حدی جبران کند اما تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله زیادی باقی مانده است.
گامی برای کاهش فقر
اصلاح دهک‌بندی بر اساس داده محوری و اصلاح اطلاعات اقتصادی خانوارها نه تنها منجر به ایجاد شفافیت و شناسایی دقیق‌تری از نیازمندان می‌شود بلکه به افزایش عدالت اجتماعی در کنار سایر مؤلفه‌های اقتصادی کمک شایانی می‌کند. زمانی که اطلاعات اقتصادی و مالی خانوارها در سامانه پایگاه ایرانیان و سایر سامانه‌های مربوطه درست بارگذاری شود، در نهایت افرادی که نیازمند حمایت‌های بیشتر در تخصیص یارانه‌ها هستند، مورد توجه قرار می‌گیرند.
یکی از مهم‌ترین موارد اصلاح دقیق دهک‌بندی‌ها به کاهش فقر در جامعه کمک می‌کند و خانوارها با تخصیص یارانه‌هایی که از سوی دولت صورت می‌گیرد، شرایط زندگی اقشار آسیب‌پذیر را بهبود می‌بخشد و از این طریق به تقویت اعتماد عمومی کمک می‌کند.
نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق
اصلاح دهک بندی‌ها هر چند مورد تأکید دستگاه‌های دولتی قرار گرفته است تا با توسعه و تقویت زیرساخت‌های تکنولوژی و فناورها، تخصیص یارانه و حمایت‌های دولتی یکپارچه‌سازی و حمایت‌های جزیره‌ای، ساماندهی شود. اما برخی گروه‌ها در برابر این تغییرات مقاومت می‌کنند و نگران هستند تا از چرخه دهک بندی و تخصیص یارانه حذف شوند. بازنگری و اصلاح دهک بندی‌ها نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق به مردم در به روز‌رسانی اطلاعات مالی و اقتصادی و همکاری تمامی نهادها و سازمان‌ها در تکمیل زیرساخت‌ها و هماهنگی هاست که بایستی مورد اهتمام قرار گیرد.
چند شاخص قابل توجه
در راستای اصلاح دهک بندی‌ها، آیین‌نامه اجرایی به استناد جزء (۶) بند (الف) تبصره (۸) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در 16 آبان ماه به تصویب هیأت وزیران رسید، بر این اساس حدود 6 شاخص تعیین شد خانوار‌های دارای املاک و مستغلات از جمله باغ ویلا‌های مجلل (لوکس) با مجموع ارزش ریالی بالاتر از ۳۵ میلیارد تومان، خانوار‌های دارای یک یا چند خودروی سواری یا وانت دو اتاق (کابین) دارای شماره انتظامی شخصی با مجموع ارزش ۳ میلیارد تومان، خانوارهایی که درآمد‌های آنها بیش از سقف مشخص باشد، خانوارهایی که میزان خرید آنها از طریق حساب‌های غیرتجاری از رقم تعیین شده بالاتر باشد، ایرانیان مقیم خارج از کشور بر اساس اعلام وزارت امور خارجه و خانوارهایی که بیش از پنج سفر خارجی در بازه یک ساله داشته باشند مشمول شرایط قطع یارانه خواهند بود. از این رو خانوارهایی که واجد هر یک از این شاخص‌های اعلامی باشند با رعایت ملاحظات اجتماعی و به صورت تدریجی غیر مشمول حمایت دولت تلقی می‌شوند و یارانه آنها حذف خواهد شد.
بــــرش
روش استعلام دهک بندی
سرپرست خانوار با ورود به سامانه حمایت (سایت استعلام دهک بندی یارانه خانوار) می‌تواند نسبت به نحوه دهک بندی یارانه‌ها اطلاعات دریافت کند و اطلاعات مالی و اقتصادی خود را مشاهده کند. همچنین سرپرست خانوار برای استعلام دهک بندی یارانه می‌تواند از طریق شماره تلفن گویای سامانه مذکور اقدام کند و نسبت به دهک بندی خود اطلاعات دریافت کند. همچنین خدمات سامانه حمایت برای سرپرست خانوار در نظر گرفته شده است از این رو خانوارها در صورت نیاز به اصلاح ساختار خانوار از طریق دستورالعمل‌های سازمان هدفمندی و پلیس +10 می‌توانند اقدام کنند.
