زهرا کشوری
دبیر گروه زیست بوم

حساب و کتاب‌های معاون گردشگری کشور نشان می‌دهد؛ «برای جذب 15 میلیون گردشگر خارجی تا آخر برنامه هفتم توسعه، 550 فروند هواپیمای دیگر لازم است.» عددی که بی‌شک تحریم‌ها اجازه نمی‌دهد به راحتی تحقق یابد. علی‌اصغر شالبافیان در جمع رؤسای کمیسیون‌های گردشگری اتاق بازرگانی استان‌ها تأکید می‌کند رسیدن به 15 میلیون گردشگر خارجی تا 5 سال دیگر، تنها با تحول در حوزه حمل‌ونقل هوایی رخ می‌دهد. او البته یاد‌آوری می‌کند: برخی تصور می‌کنند با خرید ناوگان هوایی مشکلات حل می‌شود اما همین‌جا می‌گویم که حتی اگر تحریم نباشیم و برای تأمین منابع مالی خرید ناوگان هوایی هم مشکل نداشته باشیم، در سفارش خرید ناوگان هوایی محدودیت خرید داریم، چون شرکت‌های تولید هواپیما به تعداد محدود اقدام به تولید ناوگان هوایی می‌کنند.
معاون گردشگری، راهکار را در اجرای سیاست آسمان باز تعریف می‌کند؛ راهکاری که معاونت گردشگری سعی کرد آن را در قانون برنامه توسعه هفتم بیاورد و پیشنهاد وی به مجلس رفت. آن‌طور که شالبافیان می‌گوید: کمیسیون عمران هم با آن موافقت کرد اما در صحن علنی رد شد.
 او مناطقی همچون کشور قرقیزستان و شرق آسیا را برای سیاست آسمان باز مثال می‌زند و می‌گوید: این کشورها به خرید ناوگان جدید اکتفا نمی‌کنند و به استفاده از موقعیت جغرافیایی خاص خود برای دسترس‌پذیر کردن مقاصد مختلف از کشور خودشان تأکید دارند. شرکت‌های هواپیمایی زیادی در شرق آسیا هستند که علاقه‌مند به اعمال آسمان باز در ایران برای حضور در کشورمان هستند.
همچنین کمبود بلیت هواپیما برای گردشگران داخلی و خارجی و افزایش قیمت آن، بارها به اعتراض فعالان گردشگری منجر شده است. شالبافیان به نامه اخیر آژانس‌های هواپیمایی درباره نبود بلیت پرواز و گران بودن آن اشاره می‌کند و آزادسازی فروش بلیت هواپیما و جلوگیری از ورود دولت برای تعیین قیمت بلیت هواپیما را در شرایط فعلی دارای تبعات می‌خواند. شالبافیان اعتقاد دارد زمانی می‌توان این کار را انجام داد که اولاً شرکت‌های هوایی توانمند باشند و ثانیاً توازن بین عرضه و تقاضا وجود داشته باشد، وگرنه با وجود تقاضای بالا و عرضه کم، بخصوص در بخش حمل‌ونقل هوایی به همین وضعیتی دچار می‌شویم که مثل چند وقت اخیر، ۱۵۰ درصد افزایش نرخ بلیت پرواز داشته باشیم.

رانت‌های گردشگری باید برچیده شود
مجیدرضا حریری، عضو اتاق بازرگانی ایران و رئیس کمیسیون مشترک اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در این نشست با انتقاد از فقدان شرکت‌های هواپیمایی خارجی می‌پرسد چرا اجازه نمی‌دهید شرکت‌های هواپیمایی خارجی در ایران مبادرت به پرواز کنند؟
او می‌گوید: متأسفانه یارانه‌ها بیشتر بر موضوع ساخت هتل و میهمانسرا در کشور متمرکز است و توسعه سایر بخش‌های صنعت گردشگری نادیده گرفته می‌شود؛ در حالی که واقعاً در ایران مشکل حمل‌ونقل داریم و تمرکز سازمان‌های پایشگر فعالیت‌های گردشگری باید بر همه فعالیت‌های گردشگری باشد و تمام یارانه‌ها به تأسیس هتل تخصیص نیابد.
حریری با تأکید بر اینکه باید جلوی رانت‌ها در توزیع یارانه‌ها در حوزه گردشگری گرفته شود، می‌گوید: این مسأله باید حل شود.

هزینه پرواز مشهد به تاجیکستان
گران‌تر از اروپا
محمد‌حسین روشن، عضو دیگر اتاق بازرگانی ایران نیز با اشاره به وضعیت گردشگری سلامت در شهر مشهد می‌گوید: با وجود کشورهایی نظیر افغانستان در شرق ایران، شرایط بسیار خوبی برای گردشگری سلامت کشور وجود دارد. هتل‌های بیمارستانی بسیار باارزش نیز در مشهد وجود دارند که باید به گردشگران سلامت اختصاص یابند.
روشن تأکید می‌کند: مشکل اساسی حمل‌ونقل است و الان پرواز رفت و برگشت به کشورهای همسایه نظیر تاجیکستان وجود ندارد. به همین دلیل بلیت هواپیما از مشهد به دوشنبه، پایتخت تاجیکستان که یک ساعت‌ونیم پرواز است بسیار بیشتر از پرواز مشهد به اروپاست. همین موارد مشکلاتی است که گردشگری سلامت ایران را محقق نمی‌کند. او با انتقاد از کم‌کاری‌های صورت گرفته برای بازاریابی گردشگری در کشورهای تاجیکستان و قرقیزستان و برخی کشورهای آسیای میانه می‌گوید: تبلیغات برای ترکیه و دوبی وجود دارد ولی برای تاجیکستان که همزبان ماست انجام نشده است و به همین دلیل نه گردشگر از ایران به آن کشور سفر می‌کند و نه آنها به ایران می‌آیند.

ترکیه و قطر ارزان‌تر از ایران برای ازبک‌ها
پیش‌تر هم «روشن گولیلمو»، رئیس انجمن دوستی ایران و ازبکستان و فعال حوزه گردشگری با اشاره به اینکه برای توسعه گردشگری بین ایران و ازبکستان نیاز است تا قیمت سفر به ایران متعادل‌سازی شود، گفته بود: اگر نگاهی به بسته‌های سفر کشورهای اطراف ایران از جمله قطر، ترکیه و… بیندازیم، شاهد خواهیم بود که میان این کشورها، سفر به ایران گران‌تر است. برای مثال اگر شهروندی از ازبکستان بخواهد به دوبی سفر کند، بسته سفر 6 روزه حدود ۶۰۰ دلار خواهد شد و بسته سفر به ترکیه حدود ۷۰۰ دلار. قطر حتی ارزان‌تر است و گردشگران ازبکستان با ۳۰۰ دلار می‌توانند به قطر سفر کنند. این در حالی است که سفر به ایران کمتر از ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ دلار نمی‌شود. نیاز است تا خط مستقیم پروازی بین ازبکستان و ایران فعال شود و افزایش یابد اما فقط بلیت پرواز به کیش حدود ۷۰۰ دلار می‌شود.
به گفته او، در واقع این قیمت پرواز است که نرخ بسته‌های سفر به ایران را برای گردشگران ازبک گران کرده است. هر چند اکنون کمی قیمت پروازها کاهش یافته اما نیاز است صنعت گردشگری ایران نگاهی به بسته‌های سفر به کشورهای همسایه خود داشته باشد و نرخ‌ها را متعادل‌سازی کند. اگر یک گردشگر بخواهد بین مقاصدی چون دوبی، قطر، کیش و تهران یکی را انتخاب کند، شاید گزینه‌ای را جز ایران برگزیند.
او همچنین خواستار رایزنی و گفت‌و‌گوی رؤسای‌جمهور سه کشور ایران، ازبکستان و ترکمنستان برای راه‌اندازی مجدد مسیر ریلی سفر از ازبکستان و ترکمنستان به ایران شد.