علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه در نشست «بریکس» رویکردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی را تبیین کرد
اقبال جهان به مواضع اصولی تهران
ترافیک ملاقات‌های دیپلماتیک باقری در روسیه
نخستین نشست وزرای خارجه گروه بین‌المللی «بریکس» پس از عضویت ایران در این گروه بین‌المللی در حالی روز گذشته به میزبانی «نیژنی نووگورود» روسیه برگزار شد که علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه در سخنان خود در جریان این نشست، بر اراده راهبردی ایران مبنی بر توسعه و تحکیم روابط سازنده و مبتنی بر منافع متقابل کشورهای همسایه و منطقه تأکید کرد. او همچنین از دو پیشنهاد دیپلماتیک تهران برای حل مناقشه تاریخی در سرزمین‌های اشغالی سخن گفت و در عین حال به رویکرد تروئیکای اروپایی در پیگیری سناریوهای ضد ایرانی‌شان هشدار داد.
اقبال به مواضع اصولی ایران در گردهمایی بزرگ سیاسی روسیه تنها چند روز پس از صدور قطعنامه هدفمند تروئیکای اروپایی در نشست اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان‌دهنده استقبال جامعه جهانی از ایران بود و روند ملاقات‌هایی که میان باقری و مسئولان بلندپایه دیپلماتیک کشورها به جریان افتاد هم در همان چهارچوب تعریف می‌شود. در شرایطی که 3 کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ای، این روزها عزم خود را جزم کرده‌اند تا به‌رغم سیاست خارجی هدفمند و مسالمت‌آمیز ایران، پرونده‌سازی مجعول هسته‌ای در آژانس را به حربه‌ای برای فضاسازی امنیتی علیه ایران تبدیل کنند، یکی از شعارهای اصلی سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید ایران مبنی بر سیاست خارجی متوازن به نحو قابل‌توجهی حتی بر روابط تنش‌آلود میان ایران و اغلب کشورهای منطقه تأثیر گذاشت. ترمیم و تقویت رابطه تهران و پایتخت‌های عربی و همچنین ارتقای رابطه با قدرت‌های بزرگ آسیایی که می‌توانست تا حدود زیادی بر تقویت جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران تأثیر بگذارد، بی‌تأثیر از این رویکرد اعلامی نبود. دولت سیزدهم با فراهم آوردن این پیشینه به صحنه‌های مهم تعاملات جهانی بازگشت که بازخورد آن روز گذشته در بی‌اعتنایی کشورهای بزرگ و کوچک عضو «بریکس» به سناریوهای ضد ایرانی غرب و اعتنا به سیاست اصولی ایران در عرصه سیاست خارجی نشان داده شد. «بریکس» یک شورای همکاری اقتصادی و سیاسی و متشکل از کشورهایی است که در دهه‌های اخیر نام خود را در بحبوحه رقابت اقتصادهای نوظهور بر سر زبان‌ها انداختند و چین، روسیه و هند به عنوان چندین کشور مهم جهانی در رأس هرم قدرت این مجموعه پیشرو قرار گرفته‌اند.
«بریکس» پیشران تغییر
نشست وزرای خارجه بریکس با یک دقیقه سکوت به یاد آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور و «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه شهید ایران آغاز شد و باقری در سخنانی به تبیین مواضع اصولی ایران در سیاست خارجی منطقه‌ای و جهانی خود پرداخت. او در سخنان خود با اشاره به اینکه یکجانبه‌گرایی، برتری‌جویی‌های ملی‌گرایانه، نسل‌کشی، اعمال تحریم‌ها، محاصره‌ها و دیگر اقدامات قهرآمیز یکجانبه و کاملاً غیرقانونی، اهمیت ایجاد و تقویت نهادها و ساختارهای نوینی را در کنار نظامات ناکارآمد موجود ضروری ساخته است، تصریح کرد که بریکس با اهداف بزرگی که برای اصلاح نظامات ناعادلانه ترسیم کرده است؛ به رویکرد جدیدی تبدیل شده که می‌تواند هسته اولیه و پیشران تغییر برای ساختن جهانی بهتر باشد. بریکس نزد کشورها و افکار جهانیان، به یک نماد موفق برای تغییر و عادلانه‌تر و منصفانه‌تر کردن نظم جهانی تبدیل شده است.
سرپرست وزارت امور خارجه به استفاده امریکا از وابستگی کشورها به دلار به‌عنوان سلاح اشاره کرد و یادآور شد که این امر به همراه تحمیل تحریم‌های غیرقانونی، ایجاد محدودیت‌های بانکی، نابرابری در تصمیم‌گیری در مؤسسات مالی بین‌المللی، عدم رعایت اجماع در این نهادها و ساختارها ثابت کرده که این نظامات بشدت ناعادلانه باید اصلاح و برچیده شوند. از این‌رو اعتقاد ما این است که بریکس باید بر شتاب اقدامات خود برای انجام مبادلات با ارزهای ملی، استفاده از ارزهای دیجیتال، راه‌اندازی پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های بانکی مشترک، بیمه اتکایی، تأسیس ساختارهای مالی ـ بانکی جدید و غیره بیفزاید. بنا به تأکید دیپلمات بلندپایه ایران، خنثی‌سازی تحریم‌های غیرقانونی، یکجانبه و ظالمانه علیه کشورهای عضو برای برپایی امنیت بین‌المللی پایدار، نیازمند همکاری اعضای بریکس در زمینه‌های مختلف بویژه حوزه مالی، تجاری، سرمایه‌گذاری، حمل و نقل، انرژی، فناوری و نوآوری است.
دو پیشنهاد ایران درباره غزه
سرپرست وزارت امور خارجه در بخش دیگر سخنان خود به تحولات غزه نیز اشاره کرد و با بیان اینکه صلح، ثبات و امنیت کامل و حقیقی در خاورمیانه تا زمانی که دو مسأله «رفع کامل اشغالگری» و «خلع سلاح هسته‌ای» رژیم صهیونیستی محقق نگردد، برقرار نخواهد شد، افزود: در این مسیر دو ابتکار را مطرح کرده‌ایم. نخست طرح «همه‌پرسی ملی در سرزمین فلسطین» با مشارکت ساکنان حقیقی فلسطین اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی جهت تعیین سرنوشت خویش و تعیین نظام سیاسی آینده فلسطین و دوم ابتکار «خاورمیانه عاری از سلاح‌های هسته‌ای و کشتار جمعی.»
عدم تأثیر قطعنامه
باقری همچنین در بخش دیگر سخنان خود اقدام اخیر سه کشور اروپایی در نشست اخیر شورای حکام آژانس را یک اقدام تنش‌زا و در ادامه سیاست‌های شکست خورده و منفعلانه کشورهای غربی و تلاش برای سوء‌استفاده از سازوکارهای بین‌المللی تخصصی برای اهداف سیاسی و علیه کشورهای مستقل دانست و با بیان اینکه ما به همکاری با آژانس در چهارچوب حقوق و تکالیف خود معاهده ان پی تی و موافقتنامه پادمان ادامه می‌دهیم، تأکید کرد: صدور این قطعنامه هیچ تأثیری بر اراده ایران برای ادامه بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و عملیاتی کردن طرح‌های توسعه‌ای هسته‌ای خود نخواهد داشت.
ارتقای توانمندی سخت‌افزاری ایران
سرپرست وزارت امور خارجه که پیش از حضور در اجلاس «بریکس» در اجلاس فوق‌العاده وزیران امور خارجه گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه (دی ۸) در ترکیه حضور یافته بود، در گفتوگو با شبکه خبری «سی‌ان‌ان ترک» به روند تحولات منطقه پس از عملیات «وعده صادق» اشاره کرد و تصریح کرد: بازدارندگی پوشالی اسرائیل با «وعده صادق» عیان شد. حمله صهیونیست‌ها و تجاوز آنها به سفارت ایران در دمشق موجب شد که در واقع ایران مقتدرانه از ثبات و امنیت منطقه با استفاده از مؤلفه‌های قدرت خودش به خوبی و هوشمندانه استفاده کند. صهیونیست‌ها در جریان عملیات وعده صادق نه تنها در میدان از ایران شکست خوردند، بلکه در دیپلماسی نیز از ایران شکست خوردند، چون حتی نتوانستند یک بیانیه از یک مرجع بین‌المللی علیه اقدام مشروع و قانونی ایران علیه صهیونیست‌ها بگیرند. این نشان‌دهنده این است که همانند ارتقای توانمندی سخت‌افزاری جمهوری اسلامی ایران در تقویت مؤلفه‌های قدرتش، توان و هنرمندی دیپلماتیک ایران در صحنه بین‌المللی نیز در تراز بسیار بالایی ارتقا پیدا کرده و استفاده همزمان و توأمان ایران از دو قدرت میدانی و دیپلماسی‌اش، توانسته است هم پیروزی برای ایران و هم اقتدار را برای منطقه به دنبال بیاورد.
باقری همچنین در بخش دیگر این گفتوگو به مناسبات تهران و آنکارا هم اشاره کرد و افزود: تعامل، همبستگی و پیوند میان ایران و ترکیه ضامن امنیت و ثبات منطقه است. سطح و تراز همکاری‌های اقتصادی میان ایران و ترکیه می‌تواند بسیار بیشتر از وضعیت موجود باشد. ظرفیت‌های استفاده نشده در تعاملات اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه بسیار زیاد است. دو کشور برنامه‌های بسیار جدی و مؤثری برای ارتقای همکاری‌های اقتصادی دارند. همین چند روز گذشته قرار بود دور جدیدی از نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکیه برگزار شود، اما به دلیل مصادف شدن زمان برگزاری این نشست با شهادت آیت‌الله رئیسی و جناب آقای دکتر امیرعبداللهیان این نشست کمی به تأخیر افتاد. عزم ایران و ترکیه برای ارتقای همه‌جانبه روابط یک عزم مشترک است.
برش
ترافیک ملاقات‌های دیپلماتیک باقری در روسیه
دیدار با «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین از نخستین برنامه‌های دوجانبه سرپرست وزارت امور خارجه در حاشیه نشست «بریکس» بود. موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز توسعه مناسبات تهران و پکن در قالب «بریکس» و «شانگهای» از جمله موضوعات مورد بحث در این دیدار بود. وزیر امور خارجه چین در این دیدار بر موضع کشورش مبنی بر پایبندی به تمامیت ارضی و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد.
باقری در برنامه مهم دیگر با «ایگور لویتین»، دستیار ویژه رئیس جمهور روسیه دیدار کرد. دیپلمات ایرانی با اشاره به اهتمام ویژه آیت‌الله رئیسی به توسعه و تعمیق روابط راهبردی بین ایران و روسیه، تسریع اجرای طرح خط آهن رشت- آستارا، بهره‌گیری بیشتر از ظرفیت‌های بخش شرقی راهگذر شمال - جنوب را حائز اهمیت دانست و تأکید کرد پیشبرد و تکمیل کریدورها مبتنی بر خواست و اراده ملی است و این رویکرد در آینده نیز تداوم خواهد یافت. دستیار ویژه رئیس جمهور روسیه نیز بر اهتمام مقامات عالی کشورش برای تحقق و اجرایی شدن توافقات رؤسای جمهور دو کشور تأکید کرد. وی با اشاره به سفر آتی خود به ایران به منظور پیگیری تحقق و تکمیل طرح‌های راهبردی فی‌مابین دو کشور از جمله کریدور شمال و جنوب، تأکید کرد روسیه درصدد است کریدور شمال - جنوب را با دیگر کریدورها نیز مرتبط کرده و زمینه‌های همکاری دو کشور را در حوزه ترانزیت افزایش دهد. باقری همچنین با «سرگیی لاوروف» وزیر خارجه روسیه نیز دیدار و گفتوگو کرد. در این دیدار لاوروف بار دیگر مراتب تسلیت و تأسف خود را در خصوص شهادت آیت‌الله رئیسی و شهید امیرعبداللهیان ابراز کرد. طرفین موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را مورد بررسی قرار داده و راه‌های توسعه همکاری‌ها را بررسی کردند.
سرپرست وزارت امور خارجه همچنین در جریان برنامه‌های فشرده روز گذشته خود با «ماورو وییرا» وزیر خارجه برزیل، «بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی، «تای آتسکسلاسی» وزیر خارجه اتیوپی، «سرگیی آلینیک» وزیر خارجه بلاروس، «مراد نورتلو» معاون نخست‌وزیر و وزیر خارجه قزاقستان و «علی صبری» وزیر خارجه سریلانکا دیدار کرد.