رهیافت های اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی برای تحول در سایه «نظریه نظام انقلابی»
جوانان محور تحقق حکمرانی پیشرفته اسلامی
یوسف حیدری
خبرنگار
چهل سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اواخر بهمن ماه 1397، مقام معظم رهبری با صدور بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران توصیه‌هایی اساسی به‌منظور «جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی بزرگ» ارائه کردند. رهبر انقلاب در این بیانیه با تأکید بر ورود انقلاب اسلامی به دومین مرحله خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی از جوانان به‌عنوان محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی خواستند شانه خود را زیر کارهای بزرگ و کوچک قرار دهند، همچنان‌که در گام اول نیز با هدایت‌های امام، جوانان، کشور را پیــش بــردنـد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای روح و جوهره بیانیه گام دوم را از یک‌سو شناخت داشته‌ها و استفاده از مزیت‌ها و ظرفیت‌های فراوان کشور و از سوی دیگر شناخت و مقابله جدی با آفت‌ها، فسادها و راه‌های رخنه دشمن خواندند و فرمودند: جوانان در پرتو این دو شناخت باید برای حل مشکلات سینه سپر کنند.
با گذشت چند سال از صدور این بیانیه و درحالی که به روزهای پایانی سند چشم‌انداز بیست ساله که سندی جهت تبیین افقی برای توسعه ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، روز گذشته جمعی از نخبگان و اندیشه‌ورزان در همایشی تحت عنوان «نظریه نظام انقلابی» با تبیین این نظریه بر لزوم تعیین شاخص‌های متنوع و همچنین ارائه تصویری درست از ایران به جهان تأکید کردند.
دکتر مصطفی زمانیان رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در حاشیه این همایش در گفت‌و‌گو با خبرنگار روزنامه ایران با تأکید بر اینکه بیانیه گام دوم انقلاب ظرفیت تصویرسازی صحیح را برای انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی فراهم کرده و باید مورد استفاده قرار بگیرد، گفت: تبیین نظریه نظام انقلابی را می‌توان از چند زاویه مورد توجه قرار داد. ما در آستانه سالروز ابلاغ بیانیه گام دوم انقلاب توسط مقام معظم رهبری هستیم. جامعه نخبگان اولین پیشقراول پاسخگویی به دعوت حضرت آقا برای تبیین این نظریه به‌عنوان نظریه گفتمانی دولت انقلابی است و باید پاسخی برای این موضوع داشته باشیم. نکته دوم اینکه اساساً در سال‌های پایانی سند چشم‌انداز بیست ساله کشور هستیم و در پایان دولت سیزدهم این دولت باید تصویری از دستاوردهای بیست ساله نظام ارائه بدهد. برای اینکه بتوانیم آن تصویر واضح را داشته باشیم در واقع یکی از پیش‌اقدامات این است که اساساً نظریه مبنایی مورد انتظار رهبر که سند پایه‌ای سند چشم‌انداز است را با کمک نخبگان تبیین کنیم. این تلاش برای این است که بتوانیم نظریه پایه‌ای تدوین، طراحی و به عملیات نزدیک کنیم.
وی ادامه داد: نکته دوم اینکه باور ما این است که گفتمان دولت مردمی اکسیری است از بیانیه گام دوم که قرار است بوروکراسی را به کام مردم شیرین کند. این طعم تلخ بوروکراسی که همه را اذیت کرده قرار است با اکسیر گفتمان نظری دولت انقلابی تبدیل به یک ذائقه شیرین شود. این درواقع نیازمند این است که جریان‌های اندیشه‌ورز و جریان‌های فکری و پژوهشی را کنار هم بیاوریم و هرکدام از زاویه‌ای به این موضوع بپردازند. فراموش نکنیم که اقتضائات جهانی و پیرامونی ما تسریع در تبیین این نظریه را به شکل کاملاً عملیاتی ایجاب می‌کند. تحولات فناورانه، تحولات هوش مصنوعی و اتفاق‌هایی که در فضای رسانه‌ای می‌افتد مجموع اینها نشان می‌دهد امروز نظریه مبنایی حکمرانی باید یک نظری باشد که بتواند زبان مورد توافق حاکمیت و دولت باشد. این زبان هرچه سخت، پیچیده و هرچه غیرقابل‌فهم و لمس باشد فاصله بین حاکمیت و مردم را بیشتر می‌کند. این جنس جلسات کارویژه تبیین نظریه انقلابی به‌عنوان گفتمان میانی است که بتوانیم نظریه میانی را به الگوی عملیاتی برای بخش‌های اداری و اجرایی کشور تبدیل کنیم.
رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری همچنین در ادامه به انتظار جامعه از حکمرانان برای ارائه تصویر درست از ایران به جهان گفت: جامعه‌ای که خود را در تلاطم و به‌روزرسانی رسانه و فناوری مشاهده می‌کند، از ما به‌عنوان حکمران انتظار دارد که تصویر درستی از ایران به جهان مخابره کنیم. وقتی به بسیاری از پدیده‌های اجتماعی مانند موضوع مهاجرت که در کشور مطرح است، دقت کنیم، درمی‌یابیم که واقعاً ریشه این موضوع صرفاً اقتصاد، بیکاری و اشتغالزایی نیست، بلکه این مسأله به دلیل آن است که ما یک تصویر روشنی از آینده برای مردم نمی‌سازیم.
میثم لطیفی رئیس سازمان اداری و استخدامی هم در این همایش با اشاره به اینکه نظریه نظام انقلابی ایده ادامه مسیر انقلاب اسلامی است، گفت: این تحول باید از مدیران و کارگزاران نظام خواسته شود و در این صورت است که می‌توان به سمت تحول حرکت کرد. البته باید به این نکته دقت داشت که فقط صِرف داشتن نظریه نظام انقلابی نمی‌تواند مسائل را حل کند؛ همچنین باید افرادی باشند که این نظریه را دقیق شناخته و آن را عملی کنند.
وی ادامه داد: این نظریه در تمامی عرصه‌ها پاسخگو خواهد بود و بحث مردمی‌سازی و حضور مردم در آن مشخص است و باید به آن پرداخت. به‌عنوان مثال، دولت سیزدهم می‌گوید که می‌خواهم امور را به مردم واگذار کنم؛ این امر، نیازمند عمل بر‌اساس نظریه است و اگر نظریه دقیق و مطمئن به یک دستگاه نرسد، کار پیش نمی‌رود.
حجت‌الاسلام روح‌الله حریزاوی قائم مقام سازمان تبلیغات هم درباره ضرورت تبیین نظریه نظام انقلابی به خبرنگار روزنامه ایران گفت: از آنجا که عده‌ای مخالف استمرار نظر انقلاب اسلامی در سال‌های قبل بودند و فکر می‌کردند با استقرار جمهوری اسلامی دیگر ضرورتی برای پیگیری اندیشه انقلاب اسلامی نیست اولاً جایگزینی این اندیشه ضروری است که ابعاد، الزامات و موانع و مبانی و مقاصد آن مشخص شود. ثانیاً نظریه نظام انقلابی که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم مطرح کردند با نظریه حلقه‌های میانی هم‌افق است. به اعتقاد من نظر حلقه میانی جایگزین نظریه جامعه مدنی است و این موضوع نیاز به تبیین دارد. عده‌ای از اندیشمندان بعد از ارائه این دو نظریه توسط رهبر معظم انقلاب برای تبیین تلاش کردند اما جامعه و نخبگان به حد کفایت و اشباع نظری نرسیدند. لازم است که الان یک تغییر مدیریتی که ما شاهد هستیم در آن هم ابعاد نظری مورد بحث جدی قرار بگیرد و هم دلالت‌های آن در دولت دنبال شود. مثلاً دو سازمان اصلی امور استخدامی و مدیریت و برنامه‌ریزی باید پاسخ بدهند که شاخص‌ها را مبتنی بر این دو نظریه چگونه تغییر داده‌اند. وقتی که این دو سازمان جوابی به فرمان رهبری نداشته باشند، لذا سایر وزارتخانه‌ها که به نوعی تابع هستند هم اصلاً پاسخ قابل‌قبولی نخواهند داشت. من معتقدم هم دولت و هم نخبگان باید از این دو سازمان اعلام شاخص‌ها را مطالبه کنند. وی ادامه داد: اگر این نظریه عملی شود در گرم شدن انگیزه مردم و اعتماد مردم و امید مردم به‌شدت اثرگذار است. چون تعریف جدیدی از نقش مردم در حکمرانی ارائه می‌کنند و بعضی از فرایندهای کلافه‌کننده و ناامیدکننده خصوصی‌سازی اصلاح خواهند شد.
حجت‌الاسلام علی ذوعلم رئیس اندیشکده گام دوم انقلاب هم در این همایش با تأکید بر اینکه جوانان مخاطب بیانیه گام دوم و عامل تحول در کشور هستند گفت: خودباوری در اینکه باید امورات کشور را جوانان به‌دست بگیرند، در بیانیه گام دوم مورد اشاره قرار داده شده است. بعضاً مشاهده می‌شود این باور در جوانان ما شکل نگرفته است. بیانیه گام دوم بر سه مفهوم کلان تأکید داشته است؛ اولین نکته، آینده است و یعنی می‌توان آینده را بهتر از قبل ساخت و گام دوم تعالی گام اول با تأکید بر آرمان‌ها و ارزش‌هاست.
وی افزود: دومین نکته، تحول است و گفته شده در همه عرصه‌ها نیازمند تحول هستیم؛ همین طور بحث بازسازی انقلابی ساختارهای مختلف هم مطرح است. نکته سوم هم جوانان هستند که عامل این تحول می‌باشند؛ مخاطب این بیانیه، جوانان هستند.
رئیس اندیشکده گام دوم انقلاب گفت: بعد از 5 سال از صدور این بیانیه، هنوز این توقع به جوانان منتقل نشده که نیاز است انجام شود. تمامی مدیران و کارگزاران باید این سه نکته را در عرصه مدیریتی خود تبیین کنند.