از نیمه دوم سال 1400، ‌دولت رئیسی به سمت بازارهایی رفت که دولت‌های گذشته کمترین نگاه و همکاری تجاری را با آنها داشتند. کشورهای آفریقایی، امریکای جنوبی و لاتین و شرق آسیا، ‌از جمله بازارهایی بودند که دولت‌های گذشته دودستی به رقبا تقدیم کرده و حتی حاضر نبودند برای حضور و تسهیل فعالیت صادرکنندگان، مذاکره‌ای داشته باشند. در دولت روحانی حلقه کشورهایی که تجار می‌توانستند با آنها همکاری داشته باشند روز به روز تنگ‌تر می‌شد و همین رویه سبب شد که صادرات کشور هم روند نزولی به خود بگیرد. با فعال شدن دولت سیزدهم و برنامه بلندمدت رونق صادرات کشور، کشورهای مختلفی در لیست صادرکنندگان و فعالان اقتصادی قرار گرفتند و همین امر سبب شد که از نیمه دوم سال 1400تاکنون، صادرات بر مدار افزایش و رکورد باشد. دولت‌های گذشته، همواره واردات را به صادرات ترجیح می‌دادند و تنها در حرف از صادرکنندگان حمایت می‌کردند.

حاشیه نشینی در دولت گذشته
اگر دولت گذشته از ابتدای فعالیت خود بر صادرات تأکید می‌کرد و برای رسیدن تجار به کشورهای هدف صادراتی برنامه‌ریزی می‌کرد، قطعاً کشور در سال 97 و بعد از آن با بحران ارزی روبه‌رو نمی‌شد، ‌اما از آنجا که سبد ارزی کشور بیشتر با درآمدهای نفتی پر می‌شد، ‌تحریم‌های ظالمانه باعث شد که درآمدهای ارزی کشور به سرعت کاهشی شود. قطعاً اگر دولت گذشته به جهت محدودیت ارزی خود واردات دوهزار و 700 قلم کالا را ممنوع نمی‌کرد، ‌امروز می‌توانستیم بگوییم، دولت یازدهم و دوازدهم رکورددار واردات کالاهای مصرفی به کشور بودند. در دوره برجام (در دولت روحانی) و آغاز مذاکرات، باز هم تجار، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی هیچ جایگاهی نداشتند و در تمام رفت و آمدهایی که به اروپا صورت گرفت، تنها مدیران شرکت‌های دولتی حضور داشتند و در نهایت هم دیدیم که دولتی‌ها قراردادهایی را امضا کردند که البته با حضور ترامپ در کاخ سفید، ‌تمام قراردادها و همکاری‌های مشترک، روی کاغذ ماند و عملاً برجام دستاوردی برای کشور نداشت. این در حالی است که اگر بخش خصوصی در کنار دولت (در زمان برجام) قرار می‌گرفت، بخشی از مذاکرات، توافقنامه‌ها و تفاهمنامه‌ها اجرایی می‌شد.

تمرکز بر جبران غفلت های تجاری
نشست خبری ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران که به ایران اکسپو معروف شده (زمان برپایی اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ در مرکز نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران) و پیش‌بینی می‌شود از 90کشور جهان حداقل چهار هزار تاجر در آن حضور داشته باشند (در پنجمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران سه هزار تاجر برای نخستین بار وارد ایران شدند) فرصتی را فراهم کرد که مهدی ضیغمی، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران از برنامه‌های صادراتی کشورمان بگوید. او اظهارداشت: «مقاصد صادراتی ایران در قیاس با گذشته بسیار متنوع‌تر شده است. در حال حاضر به ۵ کشور جهان صادرات انجام می‌دهیم اما با اقدامات توسعه‌ای و مذاکرات صورت گرفته، مقاصد صادراتی افزایش خواهد یافت. ما از یک کشور صادراتی که در حوزه مواد خام و نیمه‌خام متمرکز است به یک کشور صادرات دانش‌بنیان‌محور تبدیل خواهیم شد. در سال‌های آینده صادرات غیرنفتی واقعی و دانش‌بنیان اولویت اول کشور خواهد بود. لذا در افق ۵ ساله، دیگر دغدغه عوارض محصولات خام و نیمه‌خام را نخواهیم داشت و پایه‌های بسیار مستحکم در حوزه تجارت خارجی برای کشور شکل خواهد گرفت. در این راستا دیگر کشورها نمی‌توانند در مورد تهاتر و … برای ما تعیین تکلیف کنند بلکه وقتی ما دست برتر را داشته باشیم در مورد مدل صادراتی و… می‌توانیم تعیین تکلیف کنیم که هم‌اکنون این اتفاق در بخش بایوتکنولوژی، دارویی و… در حال رخ دادن است.»
او به غفلت از کشورهای آفریقا، امریکای جنوبی و لاتین و شرق آسیا اشاره کرد و گفت: «کشورهایی که در سال‌های قبل مورد غفلت واقع شده بودند مورد توجه ما قرار گرفته‌اند.»
ضیغمی با بیان اینکه ظرفیت خوبی در بخش‌های معدنی، پتروشیمی و صنایع دستی برای عرضه به تجار خارجی وجود دارد، خاطرنشان کرد: «بسیاری از مقامات خارجی علاقه‌مند به شرکت در ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی جمهوری اسلامی ایران بودند. لذا توانستیم با توجه به ظرفیت‌ها، میزبان ۴۰ هیأت عالی رتبه و ۶ وزیر باشیم که در نمایشگاه اردیبهشت ماه سال آینده این اعداد افزایشی خواهد بود.»
از رویکردهای مهم دولت سیزدهم، ارتباط نزدیک با بخش خصوصی است؛ از زمانی که دولت رئیسی فعالیت خود را آغاز کرده است، نمایندگان بخش خصوصی همواره در زمره هیأت همراه بودند. لذا این امر سبب شده بخش خصوصی ایران در قیاس با گذشته قدرتمندتر شود.

هدف گذاری 4 میلیارد دلاری
مهدی صفری، ‌معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز با اشاره به برگزاری ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران «ایران اکسپو»، گفت: ۱۱۹ کشور برای حضور در این نمایشگاه درخواست دادند و رایزنی‌ها برای حضور نمایندگان کشورها ادامه دارد.
او با بیان اینکه دولت سیزدهم اولویت را بر ارزآوری از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی، ‌محصولات دانش‌بنیان و کالا قرار داده است که گام بزرگی محسوب می‌شود، ‌افزود: بر اساس آمار امسال ۲ میلیارد دلار صادرات محصولات دانش بنیان انجام شده و هدف‌گذاری برای سال آینده چهار میلیارد دلار است.
صفری با بیان اینکه از سوی وزارت امور خارجه به سفرا دستورالعمل‌هایی برای مذاکرات صادر شده است، گفت: تاکنون ۱۱۹ کشور درخواست مثبت برای حضور در ششمین نمایشگاه توانمندی صادراتی ایران داشته‌اند و امیدواریم کشورهای دیگر نیز به این آمار اضافه شوند. معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه در زمینه صادرات غیرنفتی قدرت بسیاری به دست آورده‌ایم، اظهار داشت: در غرب آفریقا و کشورهای آسیایی با چندین کشور مذاکره شده است تا توانمندی‌های ایران را عرضه کنیم و این روند ادامه خواهد داشت تا صادرات غیرنفتی به پیشرفت لازم برسد. صادرات خدمات فنی و مهندسی در کشورهای هدف اثرات طولانی‌مدت دارد؛‌ در کشورهایی مانند ساحل عاج، ترکمنستان، تاجیکستان، ارمنستان، تانزانیا و بسیاری از مقاصد دیگر نیاز به رایزنی‌های دولتی و سیاسی وجود دارد که دولت سیزدهم حمایت لازم را در دستور کار دارد.

برش

مشکل ارزی برای واردات خودرو وجود ندارد
این روزها برخی از نمایندگان مجلس به دنبال آن هستند که بازار آرام شده خودرو را به تنش بکشند و با نوسان قیمت خودرو، روی آن موج سواری کنند. همان کاری که در زمان فاطمی امین، ‌وزیر سابق صمت، شاهد بودیم. تا قبل از 10 اردیبهشت ماه سال‌جاری، ‌مرتب صحبت از نوسان قیمت خودرو در بازار بود و با اینکه فاطمی‌امین بارها از نمایندگان مجلس خواست که صبر کنند تا سیاست‌های جدید به صورت کامل، ‌پیاده‌سازی شود تا اثرات آن در بازار مشهود گردد، ‌اما نمایندگان مجلس این مهلت را ندادند و در نهایت سکان وزارت صمت به عباس علی‌آبادی واگذار شد. طی ماه‌های اخیر قیمت خودرو سیر صعودی داشته و حتی در روزهایی قیمت خودروهای داخلی 60 میلیون تومان و خودروهای مونتاژی 198 میلیون تومان ریزش پیدا کرده است. در حالی که بازار (داخلی-وارداتی-مونتاژی) در شرایط نزول قیمتی قرار گرفته است، ‌نمایندگان مجلس از محدودیت واردات صحبت می‌کنند و می‌گویند دلیلی برای واردات خودرو وجود ندارد. اما وزیر صمت به مخالفان این روزهای واردات خودرو که ماه‌های پیش در صف اول واردات خودرو بودند، ‌تأکید کرد که تا تنظیم بازار خودرو واردات اتفاق خواهد افتاد. این صحبت‌ها باعث شده که طی سه روز اخیر قیمت خودروهای خارجی در بازار گران شود.
حال روز گذشته رئیس سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه مشکل ارزی برای واردات خودرو وجود ندارد و ۱۱۰ میلیون دلار در دو هفته گذشته تخصیص داده شد، گفت: واردات خودرو با قطعیت امسال و سال آینده ادامه خواهد داشت و در برنامه‌های دولت خللی به وجود نمی‌آید. مسیر دولت تغییر نکرده است. مشکل ارزی برای واردات خودرو وجود ندارد و جلسات متعددی با بانک مرکزی در خصوص تخصیص ارز برگزار شده تا این روند تسریع شود. او با بیان اینکه برای تحویل خودروهای وارداتی تأخیر دو تا سه‌هفته‌ای وجود خواهد داشت، اما به‌زودی تعیین تکلیف انجام خواهد شد، گفت: تا پایان امسال پتانسیل واردات ۴۰ هزار خودرو دیگر وجود دارد، اما وابسته به تصمیمات بانک مرکزی مبنی بر تخصیص ارز است. ضیغمی افزود: در بودجه سال آینده نیز واردات خودرو منظور شده و این موضوع بدون خلل انجام می‌شود.