بهره‌برداری از 2500 کیلومتر آزادراه و بزرگراه
در دو سال اخیر ساخت آزادراه و بزرگراه با هدف تکمیل مسیرهای ترانزیتی رونق گرفت
بهره‌برداری از ۲۵۰۰ کیلومتر آزادراه، بزرگراه و راه اصلی، رفع خطر از ۱۰۷۱ نقطه پرتصادف، ساخت، بهسازی و آسفالت ۵۴۵۴ کیلومتر از راه‌های روستایی، نگهداری ۳۲۹۵۱ کیلومتر راه‌های اصلی و شریانی از کارهای انجام‌شده دولت سیزدهم در بخش حمل‌و‌نقل جاده‌ای است.
بر اساس گزارش دفتر آمار، اطلاعات و پایش عملکرد وزارت راه و شهرسازی از ابتدای دولت سیزدهم تا شهریور امسال از یک‌هزار و ۷۱ نقطه پرتصادف مصوب و مستعد حادثه به تعداد ۶۴۹ نقطه پرتصادف مصوب و ۴۲۲ نقطه مستعد حادثه در استان‌های کشور رفع خطر شد. از جمله مهمترین نقاط پرتصادفی که رفع خطر شده، می‌توان به ۱۰۵ نقطه در استان فارس، ۷۱ نقطه در استان کرمان، ۶۶ نقطه در استان قم، ۵۲ نقطه در استان خراسان شمالی و ۴۶ نقطه در استان آذربایجان شرقی، اشاره کرد.
همچنین ساخت، بهسازی و آسفالت ۵ هزار و ۴۵۴ کیلومتر از راه‌های روستایی در استان‌های کشور از دیگر اقدامات انجام شده است. مهمترین کارهای انجام شده در این بخش شامل احداث و آسفالت راه‌های روستایی استان سیستان و بلوچستان به طول ۵۳۵ کیلومتر، احداث و آسفالت راه‌های روستایی استان کرمان به طول ۳۹۸ کیلومتر، احداث و آسفالت راه‌های روستایی استان هرمزگان به طول ۳۲۷ کیلومتر، احداث و آسفالت راه‌های روستایی استان آذربایجان غربی به طول ۲۵۴ کیلومتر و احداث و آسفالت راه‌های روستایی استان کردستان به طول ۲۲۳ کیلومتر است. همچنین در دولت سیزدهم تا پایان شهریور ۱۴۰۲، نگهداری ۳۲ هزار و ۹۵۱ کیلومتر از راه‌های اصلی و شریانی کشور شامل روکش آسفالت تقویتی، حفاظتی، لکه‌گیری و درزگیری، نگهداری ۵ هزار و ۳۰۰ کیلومتر از راه‌های روستایی و ۵ هزار و ۱۵۶ کیلومتر از راه‌های فرعی کشور شامل روکش آسفالت تقویتی و حفاظتی انجام شد.
بر اساس این گزارش در حوزه حمل‌و‌نقل جاده‌ای، ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر آزادراه، بزرگراه و راه اصلی به بهره‌برداری رسید. مهمترین افتتاح آزادراه‌ها، بزرگراه‌ها و راه‌های اصلی شامل افتتاح آزادراه شیراز-اصفهان به طول ۲۱۲ کیلومتر، افتتاح باند غربی قطعه دوم آزادراه تهران-شمال به طول ۲۲ کیلومتر و افتتاح محور پاتاوه-دهدشت به طول ۱۳۶ کیلومتر است. همچنین، بهره‌برداری از کریدور بزرگراهی غرب کشور به طول ۶۰ کیلومتر، بهره‌برداری از محور بهسازی راه اصلی چابهار-زاهدان به طول ۲۵ کیلومتر، بهره‌برداری از محور بیجار-زنجان به طول ۲۷ کیلومتر، بهره‌برداری از کریدور بزرگراهی نوار ساحلی جنوب کشور به طول ۷۶ کیلومتر، بهره‌برداری از قطعه چهارم باند دوم محور بابامیدان-گچساران و عملیات اجرایی تقاطع غیرهمسطح وحدتیه به طول ۶۰ کیلومتر، بهره‌برداری از محور جهرم-لار-بندرعباس به طول ۲۰ کیلومتر، بهره‌برداری از محور سربیشه-درح-ماهیرود- میل ۷۸ به طول ۲۰ کیلومتر و بهره‌برداری از باند دوم شازند-ازنا به طول ۱۷ کیلومتر در بخش حمل‌و‌نقل جاده‌ای به بهره‌برداری رسید.
اتصال راه‌های داخلی و بین‌المللی
گسترش شبکه ارتباطی داخلی با هدف اتصال به مسیرهای ترانزیتی، ایران را در مسیر حمل‌و‌نقل بار و مسافر قرار می‌دهد. علاوه بر توسعه راه جاده‌ای، ساخت راه‌آهن و تکمیل شبکه سراسری ریلی نیز در حال اجراست. در همین راستا بیست‌وچهارمین مرکز استان با بهره‌برداری از ریل همدان-سنندج در پاییز امسال به شبکه ریلی متصل می‌شود.
امسال ۴ پروژه ریلی هدف‌گذاری شده که به افتتاح برسد و نخستین آن راه‌آهن بستان‌آباد به طول ۴۴ کیلومتر بود که در خرداد امسال افتتاح شد.
همزمان دو پروژه ریلی دیگر با یک فاصله زمانی نزدیک به‌هم به بهره‌برداری خواهد رسید، مسیر ریلی رشت-کاسپین به طول ۳۷ کیلومتر ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و همزمان راه‌آهن همدان-سنندج با ۱۵۱ کیلومتر اکنون ۹۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و با افتتاح آن بیست‌وچهارمین مرکز استان کشور به شبکه ریلی متصل می‌شود.
هدف‌گذاری توسعه شبکه ریلی کشور تا پایان دولت سیزدهم ۱۳۳۵ کیلومتر است. تا پایان دولت علاوه بر طرح‌های ذکر شده، راه‌آهن مبارکه-سفید دشت-شهرکرد به طول ۹۰ کیلومتر، راه‌آهن سبزوار-مشهد به طول ۴۵ کیلومتر، راه‌آهن بیرجند-یونسی به طول ۵۰ کیلومتر، راه‌آهن چابهار-زاهدان به طول ۶۲۸ کیلومتر و دورود-خرم‌آباد به طول ۱۱۵ کیلومتر آماده بهره‌برداری می‌شود.
یکی از محورهای مهم برنامه توسعه هفتم، توسعه کریدورها است. در همین راستا تشکیل ستاد ملی ترانزیت به منظور نظم‌بخشی و ایجاد انسجام در مدیریت ترانزیت بین‌الملل مورد موافقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. همچنین تهیه و تصویب «سند برنامه ملی گذر (ترانزیت)» در راستای تحقق اهداف ذکرشده، حداکثر ظرف یک سال از لازم‌الاجرا شدن قانون این سند مشتمل بر طراحی ابتکارعمل‌های چندجانبه منطقه‌ای و بین‌المللی و تعیین اولویت‌های توسعه دالان‌های گذری (کریدورهای ترانزیتی) با هدف‌گذاری کمّی حداقل 30 میلیون تن ترانزیت سالانه کالا از ایران برای افق پنج‌ساله در برنامه توسعه هفتم آمده است.
با تکمیل شبکه‌های ارتباطی، کریدور شمال-جنوب که مهمترین کریدور حمل‌و‌نقلی منطقه به حساب می‌آید، بیشتر توسعه پیدا می‌کند. کشورهای منطقه برای پیوستن به این کریدور رغبت بیشتری دارند. کریدور شمال-جنوب که در آغاز راه، با همکاری روسیه، ایران و هند برای ایجاد گذرگاه حمل‌و‌نقل بار برنامه‌ریزی شد، در طول سال‌های بعد، شاهد پیوستن شمار دیگری از کشورها به این مسیر ترانزیتی بود. آنچه برای این کشورها در پیوستن به این مسیر ترانزیتی انگیزه‌بخش بود، این بود که مسیرهای متداول برای ارسال کالا از هند به سمت روسیه که از کانال سوئز عبور می‌کند، حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر طول دارد اما کریدور ایران در این مسیر تنها هفت‌هزار و ۲۰۰ کیلومتر است که بهره‌گیری از این ظرفیت، ۴۰ درصد زمان ترانزیت و ۳۰ درصد هزینه‌های حمل‌و‌نقل را کاهش می‌دهد.
آندری اسلپنف، وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا اخیراً با بیان اینکه این اتحادیه آماده امضای قرارداد موافقتنامه تجارت آزاد با ایران است، گفت: به دنبال توسعه کریدور شمال-جنوب از نظر حمل‌و‌نقل و مبادلات تجاری هستیم و در این راستا، مذاکرات مثبتی با کشورهای عربی برای پیوستن به این کریدور انجام شده است.
پیش از این، وزیر تجارت خارجی امارات متحده عربی اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ در اجلاس اقتصادی روسیه-جهان اسلام در کازان اعلام کرد که کشورش به سرمایه‌گذاری و توسعه بخش فناوری کریدور شمال-جنوب علاقه‌مند است.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) یک اتحادیه اقتصادی میان‌دولتی شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است. اعضای ناظر این اتحادیه ازبکستان، مولداوی و کوبا هستند.
برش
می‌توانیم حضور قوی داشته باشیم
مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امورخارجه در اولین اجلاس جهادگران اقتصادی ایران همپا (همگامان پلیس امنیت اقتصادی) اظهار کرد: اگر ما روابط اقتصادی محکمی با همسایگان داشته باشیم، به صورت پیش‌فرض امنیت و سیاست را به همراه خواهد داشت؛ این سیاست همزمان با کشورهای آفریقایی و امریکای لاتین و شرق آسیا و آفریقا هم هست. وی افزود: آینده جمهوری اسلامی ایران در آفریقا است و در تمام زمینه‌ها ما می‌توانیم حضور قوی داشته باشیم که متأسفانه در این چندساله فرصت‌ها را از دست دادیم و دیگر کشورها جایگزین ما شدند.
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امورخارجه ایران تصریح کرد: به دلیل بی‌توجهی به ترانزیت در مسیر چین، در چند سال گذشته از این مسیر منحرف شدیم که با تلاش‌های دولت در این دوسال، قراردادی بسته شد که ایران هم در این مسیر باشد و بزودی در آسیای مرکزی سندی را امضا خواهیم کرد که مسیر چین، آسیای مرکزی، جمهوری اسلامی ایران و اروپا شکل بگیرد.