پس از تأیید انتقال 6 میلیارد دلار به حساب‌های بانکی ایران، مجوز خروج 5 زندانی امریکایی صادر شد
سرانجام توافق متوازن با واشنگتن
روز گذشته توجه اغلب شبکه‌های خبری جهان، بر گام آخر اجرای توافق اخیر ایران و ایالات‌متحده مبنی بر رفع انسداد اموال ایران در کره‌جنوبی و آزادی شماری از زندانیان ایرانی و امریکایی متمرکز بود. وقتی محمد‌رضا فرزین، رئیس بانک مرکزی از واریز ۵ میلیارد و ۵۷۳ میلیون یورو به حساب ۶ بانک ایرانی در دو بانک الاهلی و الدخان در قطر خبر داد، معلوم شد 5 زندانی امریکایی، مسافر پرواز هواپیمای قطری در فرودگاه دوحه خواهند بود تا تفاهم تهران و واشنگتن به سرانجام برسد؛ اتفاقی که ذیل کارشکنی شماری از مخالفان جمهوری اسلامی ایران برای مخدوش کردن روند این گفت‌و‌گوها در صدر اهمیت قرار داشت. این‌چنین بود که روز گذشته پس از تأیید جمهوری اسلامی مبنی بر انتقال حدود 6 میلیارد دلار از اموال انسدادی ایران در سئول، زندانیان امریکایی سوار هواپیمای قطری شدند و قطر اطلاع داد پول‌های ایران به بانک‌هایی در دوحه منتقل شده است. کاخ سفید نیز همزمان با آزادسازی اموال ایران، آزادی جاسوسان خود را تأیید کرد.
همزمان با پرواز هواپیمای حامل زندانیان امریکایی به سمت دوحه، دو نفر از پنج زندانی آزاد شده ایرانی نیز به نام‌های «مهرداد معین‌انصاری» و «رضا سرهنگ‌پور» که در جریان مبادله زندانیان ایرانی و امریکایی آزاد شدند و قصد سفر به ایران را داشتند، بر اساس برنامه از پیش تعیین شده وارد دوحه پایتخت قطر شدند. سه زندانی ایرانی دیگر نیز که ساکن امریکا بودند آزاد شدند.
در همین راستا، علی باقری، معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز درباره روند توافق انجام‌شده بین ایران و آمریکا که امروز صورت گرفت، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران و دولت سیزدهم نسبت به سرنوشت همه ایرانیان اهتمام ویژه دارند.
20 مردادماه گذشته بود که منابع خبری از توافق ایران و امریکا برای آزادی تعدادی از زندانیان این کشور در ایران خبر دادند و متقابلاً اعلام شد میلیاردها دلار ایران در کره‌جنوبی که به بهانه تحریم‌های بانکی مسدود شده بود به کشور بازگردانده می‌شود. دو طرف توافق کردند وجوه بلوکه شده در کره در یکی از بانک‌های سوئیس تبدیل به یورو و سپس به بانک‌های قطر منتقل شود. در این فاصله نیز زندانیان به محلی غیر از زندان منتقل شدند تا پس از تأیید منابع رسمی ایران برای دریافت اموال خود، مجوز خروج زندانیان امریکایی صادر شود. از 5 زندانی دو تابعیتی ایرانی- امریکایی در ایران، نفر پنجم در حبس خانگی بود و 4 نفر دیگر به او ملحق شدند و همگی با هم ایران را ترک کردند.
انتقال کامل پول به 6 بانک ایرانی
رئیس بانک مرکزی روز گذشته ضمن تأیید انتقال کامل وجوه به حساب‌های ایرانی به توضیح بیشتری در این رابطه پرداخت و با بیان اینکه ۱۹ مردادماه سال جاری تمام منابع غیرقابل دسترس ایران که در بانک‌های کره‌جنوبی و شعبه سئول بانک ملت نگهداری می‌شد به حساب بانک مرکزی سوئیس برای تبدیل به یورو منتقل شد، افزود:«طی این مدت بانک‌های کشاورزی، سامان، پاسارگاد، گردشگری، شهر و کارآفرین در ۲ بانک قطری الدخان و الاهلی حساب باز کردند و طبق توافقات، انجام تمام پرداخت‌ها توسط کارگزاران بانک‌های قطری و همچنین سوئیفت صورت گرفت.» فرزین با اشاره به اینکه طبق توافقات، انجام تمام پرداخت‌ها توسط کارگزاران بانک‌های قطری و سوئیفت انجام می‌شود، افزود:«روز گذشته نامه رسمی از مقامات قطری دریافت کردیم که حساب ۶ بانک فعال شده است و امروز ۵ میلیارد و ۵۷۳ میلیون و ۴۹۲ یورو به حساب بانک‌ها واریز شد.» وی در این رابطه افزود:«تمام منابع حاصله ذخایر ارزی بانک مرکزی و پشتوانه ریال هستند و بنا به مصالح ملی و در راستای تقویت ریال استفاده می‌شود.» رئیس کل بانک مرکزی همچنین تأکید کرد که پیگیری ایران درباره پرونده شکایت خود از کره‌جنوبی به دلیل عدم دسترسی به وجوه مزبور و کاهش ارزش به منظور دریافت خسارت ادامه خواهد یافت. اشاره فرزین به افت ارزش پول ملی کره‌جنوبی در برابر دلار امریکاست که باعث ضرر یک میلیارد دلاری به ایران شد. با به نتیجه رسیدن روند شکایت تهران از کره‌جنوبی به دلیل مسدود کردن منابع مالی ایران در سه بانک این کشور، سئول ممکن است با خسارت ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون یورویی مواجه شود.
این اتفاق در حالی رقم خورد که روز گذشته نیز رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین از فراهم شدن مقدمات انتقال ۱۰ میلیارد دلار دیگر از دارایی‌های ایران به حساب‌های ملی خبر داد. حریری این 10 میلیارد دلار را بخشی از اموال ذخیره شده ایران در بانک‌های قابل دسترس برشمرد و در توضیح آن گفت: همزمان با آغاز تحریم ها در سال ۸۸ نزدیک به ۲۲ میلیارد یورو از ذخایر بانک مرکزی که به عنوان پشتوانه پول ملی در نزد بانک‌های خارج از کشور ذخیره شده بود، به چین انتقال یافت تا از بازی‌های سیاسی کشورهای پر خطر در امان بماند.
واکنش جو بایدن به تبادل
«جو بایدن» رئیس جمهور امریکا در واکنش به اجرای تبادل اخیر کشورش با ایران ضمن تأیید آزادی زندانیان امریکایی در ایران، از تحریم محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری سابق ایران و وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی نیز خبر داد. او آزادی پنج زندانی امریکایی از ایران را یک دستاورد برای دولت این کشور عنوان و از دولت‌های قطر، عمان، سوئیس و کره جنوبی برای کمک به آزادی زندانیان امریکایی بازداشت شده در ایران تقدیر کرد. رئیس جمهوری امریکا گفت: می خواهم به طور ویژه از «شیخ تمیم بن حمد» امیر قطر و «هیثم بن طارق» سلطان عمان که به انجام این توافق، بعد از ماه‌ها تلاش سخت دیپلماتیک کمک کردند، تشکر کنم. «محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی» نخست وزیر قطر نیز ابراز امیدواری کرد توافق امریکا و ایران زمینه را برای تفاهمات بیشتر فراهم کند.
جزئیات تبادل زندانیان
ساعاتی پیش از نهایی شدن تفاهم تهران و واشنگتن، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه به جزئیات روند تبادل زندانیان دو کشور پرداخت و اعلام کرد که پنج شهروند زندانی امریکا در ایران در اختیار طرف امریکایی قرار خواهند گرفت. «سیامک نمازی»، «عماد شرقی» و «مراد طاهباز» سه تبعه ایرانی-امریکایی بودند که علاوه بر آنها یک زندانی امریکایی دیگر از زندان اوین به بازداشت خانگی فرستاده شده بود و یک زن امریکایی نیز از قبل در بازداشت خانگی به سر می‌برد. سیامک نمازی در سال ۱۳۹۵ به جرم جاسوسی و همکاری با دولت امریکا، عماد شرقی در سال ۱۳۹۹ به جرم جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات نظامی و مراد طاهباز در سال ۱۳۹۸ به جرم جاسوسی از مراکز حساس نظامی در پوشش محیط‌زیستی، هر کدام به ۱۰ سال حبس محکوم شده بودند.
سخنگوی وزارت امور خارجه به روند آزادی متقابل شماری از شهروندان ایرانی زندانی در امریکا پرداخت و گفت: «دو نفر از شهروندان براساس درخواست و علاقه خودشان وارد ایران خواهند شد و یک نفر از آنها با توجه به حضور خانواده‌اش در یکی از کشورهای دیگر به خانواده خود در کشور ثالث منتقل خواهد شد و دو نفر دیگر ابراز تمایل کردند براساس سابقه حضور فعلاً در امریکا حضور داشته باشند.» بر اساس اعلام دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز 5 زندانی ایرانی به نام‌های مهرداد معین‌انصاری، کامبیز عطار‌کاشانی، رضا سرهنگ‌پور‌کفرانی، امین حسن‌زاده و کاوه لطف‌الله افراسیابی در این فرایند مبادله شدند.
بــــرش
روایت بازداشت استاد دانشگاه ایرانی آزادشده از زندان امریکا
«مهرداد معین انصاری» و «رضا سرهنگ‌پور» دو نفر از پنج زندانی آزاد شده ایرانی بودند که روز گذشته آزاد شده و وارد «دوحه» قطر شدند. خبرگزاری ایرنا در گزارشی اختصاصی به جزئیاتی درباره رضا سرهنگ‌پور، شهروند ایرانی محبوس در امریکا که در جریان تبادل زندانیان دو کشور آزاد شده، پرداخته و به نقل از برادر این شهروند آزاد شده، علت بازداشت این چهره علمی و استاد دانشگاه و شرایط وی در دوران حبس را مورد توجه قرارداده است.
برادر رضا سرهنگ‌پور در اشاره به جزئیات گفت: «دکتر سرهنگ‌پور از چهره‌های نخبه و ممتاز کشور در حوزه علوم و صنایع غذایی است که سال‌ها در استان اصفهان در زمینه کنترل کیفیت موادغذایی و دارو فعالیت علمی و پژوهشی و آزمایشگاهی داشت و در کنار این فعالیت‌ها، حدود ۱۰ سال به‌عنوان مدرس دانشگاه تدریس می‌کرد و حلقه وصل بین دانشگاه و صنعت و کارخانجات مواد غذایی و دارو بود.»
مجید سرهنگ‌پور با اشاره به اینکه هنگامی که دکتر سرهنگ‌پور در نیمه تیر ماه ۱۴۰۰ برای یک کار اداری به یک مجموعه اداری در نزدیکی مرز مراجعه کرد، افزود: «مدارک وی ضبط و به اتهام کاملاً واهی که امریکا در سال‌های اخیر درباره شخصیت‌های علمی کشور مطرح کرده، بازداشت شد که تجهیزاتی برای ایران ساخته یا خریداری کرده که ممکن است کاربردی دوگانه داشته باشند و در صنعت هسته‌ای هم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که این اتهام از پایه بی‌اساس بود.»
او افزود: برادرم بیش از ۸۰۰ روز در واشنگتن بازداشت بود و در ۶ ماه اول شرایط بسیار سختی داشت که بیش از ۱۰۰ روز در انفرادی بود و هیچ‌گونه دسترسی به او وجود نداشت؛ به‌مرور با تلاش‌های دوستانش و بخش کنسولی وزارت امور خارجه و بعد از ۶ ماه شرایط حبس تحت بازداشت خانگی قرار گرفت که در این دوران هم با توجه به محدودیت دسترسی به اینترنت، از قاضی درخواست کرد بتواند برای فعالیت‌های پژوهشی و علمی از اینترنت استفاده کند که این شرایط در چهارچوب ضوابطی فراهم شد.
برادر رضا سرهنگ‌پور خاطرنشان کرد که با وجود شرایط سختی که به دکتر سرهنگ‌پور تحمیل شد، وی هیچ‌کدام از اتهامات وارده را نپذیرفت و تا امروز هم نه‌تنها امریکایی‌ها نتوانستند اتهامی علیه وی اثبات کنند، بلکه ۱۲ مرتبه به بهانه‌های مختلف دادگاه را به تعویق انداختند و هیچ‌گونه دادگاهی که قاضی بتواند حتی به اتهامات وارده از سوی دولت امریکا رسیدگی کند، تشکیل نشد.»
وی در پایان با بیان اینکه به‌رغم لطمات روحی و جسمی وارده به برادرش و اعضای خانواده او به‌خصوص دو دخترش و هزینه‌های مادی که برایشان ایجاد شد و حتی مجبور بود در این مدت اجاره‌بهای حبس خانگی را پرداخت کند که با توجه به نوسانات ارزی رقم سنگینی بود، همگی استقامت و پایداری کردند.