فریبا خان احمدی
خبرنگار

آمارها از پیر شدن جمعیت کشور می‌گویند، رشد جمعیت ما بشدت کاهش یافته و از رشد چهار برابری اکنون به یک برابر رسیده و برای همین زنگ خطر به صدا درآمده است بطوری که احمد وحیدی وزیر کشور 24 اردیبهشت ماه در اجلاس سراسری «ستاد و صف درخصوص حمایت از خانواده و طرح جوانی جمعیت» رسماً اعلام کرد که پایین‌ترین نرخ رشد بین همه کشورهای اسلامی متعلق به ایران بوده و نرخ نزولی باروری در کشور ما بسیار شدید است. این گزاره بیانگر این نکته است که کشور با کاهش تولد فرزند بین خانواده‌ها مواجه شده و روند زادوولد با کاهش 25 درصدی در ۴ سال گذشته روبه‌رو بوده است. در چنین شرایطی دولت سیزدهم موتور محرکه رشد جمعیت و نیز یکی از راهکارهای شتاب‌بخشی به ساختار جمعیتی مطلوب را استفاده از ظرفیت زوج‌های نابارور پیگیر درمان که اتفاقاً رغبت بیشتری به داشتن فرزند دارند، می‌داند. چنانچه به گواه آمارهای رسمی وزارت بهداشت حدود 4.5 میلیون زوج نابارور در ایران وجود دارد که رؤیای فرزنددار شدن دارند و سالانه ۷۰ تا ۹۰ هزار زوج به این آمار اضافه می‌شوند، همچنین در آمار دیگری که رئیس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا اعلام می‌کند؛ حدود 20 درصد از زوج‌های کشور نابارور هستند و میزان ناباروری در ایران نسبت به میزان آمار سازمان بهداشت جهانی کمی بیشتر است. در آمار دیگری که دکتر علی صادقی‌تبار به آنها اشاره می‌کند؛ طبق برآوردهایی که انجام شده حدود سه و نیم میلیون زوج نابارور یا 7 میلیون نفر نابارور در کشور وجود دارد. از طرفی تعداد سیکل‌های درمان ناباروری در سال (نه تعداد فرزندانی که از طریق روش‌های کمک باروری به دنیا می‌آیند) ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار سیکل است. این مقدار فاصله بین ۳ و نیم میلیون زوج و سیکل‌هایی که انجام می‌شود، نشان‌دهنده این است که باید در کنار مسأله فرزندآوری این جمعیت توجه ویژه‌ای به پوشش بیمه‌ای خدمات درمان ناباروری شود.
 با توجه به اینکه هزینه‌های درمان ناباروری زندگی حدود 4.5 میلیون زوج و جمعیتی نزدیک به 10 میلیون نفر را در کشور تحت‌الشعاع قرارداده است اما در این میان دولت سیزدهم در راستای تحقق سیاست‌های جمعیتی ضمن پرداختن به معضل ناباروری و چالش‌های بیمه‌ای درمان ناباروری، دغدغه زوجینی که باید متوسط درآمد یک سال‌شان را صرف درمان مشکل ناباروری خود کنند تا بتوانند به داشتن فرزند امیدوار باشند را تا حدود زیادی برطرف ساخته است؛ بطوری که به گفته وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دولت برای افزایش دسترسی به خدمات درمان ناباروری، ۱۰۳ مرکز جدید درمان ناباروری را در همه استان‌ها ایجاد کرده است. همچنین مهر ماه 1400 و در ابتدای ماه‌های تشکیل دولت سیزدهم، تحت پوشش بیمه پایه قرارگرفتن هزینه‌های درمان ناباروری و نازایی، در میان اولین مصوبه‌های هیأت وزیران قرار گرفت و کمتر از یک سال بعد از ابلاغ این مصوبه به وزارت بهداشت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه‌ و بودجه، هیأت‌ وزیران در اجرای تبصره ۳ ماده ۴۳ قانون جوانی جمعیت، ضوابط پوشش بیمه‌ای خدمات ناباروری را تصویب کرد تا روند درمان بیش از سه‌ میلیون زوج نابارور تحت پوشش بیمه قرار بگیرد. براساس این مصوبه در حال حاضرهزینه‌های درمان آن دسته از زوجینی که دچار سقط مکرر شده، بارداری موفقی نداشتند و در گروه ناباروری قرار می‌گیرند در مراکز دولتی تا ۹۰ درصد و در مراکز خصوصی تا ۷۰ درصد براساس تعرفه بیمه سلامت پرداخت می‌شود.
 
ضرورت افزایش دو برابری اعتبارات درمان ناباروری
در 1402
در همین حال روز گذشته رئیس سازمان بیمه سلامت کشور در نشست خبری ضمن تأکید بر افزایش دو برابری اعتبارات درمان ناباروری در 1402 صراحتاً عنوان کرد:«در این زمینه ۲۷۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ از قانون جوانی جمعیت هزینه شده است؛ البته این رقم در اعتباری که به سازمان اختصاص دادند نزدیک هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است و ما از سایر منابع این رقم را به ۲۷۰۰ میلیارد تومان رساندیم. تصور این است که قطعاً نیاز این بخش امسال بیشتر شود و باید اعتبار قانون حداقل دو برابر شود که به رقم ۱۷۷۰ میلیارد تومان در بودجه سال‌جاری رسیده است‌ و امیدواریم بتوان این امر مهم را مدیریت کرد.»
 محمد مهدی ناصحی در ادامه از وجود حدود ۴.۵ میلیون زوج نابارور در کشور خبر داد و گفت: «با این حساب و درنظر گرفتن هزینه‌های بخش خصوصی حداقل باید ۲۰ همت (هزار میلیارد تومان) بودجه در این زمینه داشته باشیم. در واقع قیمت تمام شده بخش خصوصی بالاتر است و ما هم در حد تعرفه خصوصی نمی‌توانیم پرداخت کنیم، طبق قانون در بخش دولتی ۹۰ درصد هزینه را پرداخت می‌کنیم اما در سایر بخش‌ها ما ۹۰ درصد هزینه تعرفه عمومی غیردولتی را پرداخت می‌کنیم که بازهم اختلاف و پرداخت از جیب مردم اتفاق می‌افتد.»

جبران عقب‌افتادگی جمعیت با عمل به تعهدات بیمه‌ای از زوجین نابارور
حمید چوبینه، دبیر انجمن علمی باروری و ناباروری ایران، تسهیلات دولت سیزدهم برای درمان ناباروری را بسیار راهگشا می‌داند و به «ایران» می‌گوید: البته به شرط اینکه سازمان‌های بیمه‌گر خوش حساب باشند و این تسهیلات درفرایند اجرا روی کاغذ باقی نمانند. درمان افراد نابارور باید مورد حمایت سازمان‌های بیمه‌گر قرار گیرد به گونه‌ای که بار درمان کمرشکن نشود. هزینه درمان ناباروری در مراکز دولتی و نیمه‌دولتی و خصوصی و خیریه‌ها متفاوت است و دولت بخشی از این هزینه‌ها را تحت پوشش بیمه پایه قرار داده است بطوری که بیمه سلامت 90 درصد هزینه درمان را در بخش دولتی پرداخت می‌کند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه می‌افزاید: چنانچه سازمان‌های بیمه‌گر در زمینه پوشش خدمات درمان ناباروری با پرداخت بموقع به تعهدات‌شان عمل کنند آن وقت مراکز درمانی تمایل برای عقد قرارداد خواهند داشت. نکته بعدی آنکه تعرفه درمان ناباروری باید واقعی شود و هزینه تمام شده درمان ناباروری در تعهد بیمه‌ها باشد. متأسفانه به رغم آنکه سیاست‌های مرتبط با قانون جوانی جمعیت که در جهت افزایش موالید و کمک به درمان ناباروری است اما راهکارها در حد کاغذ باقی مانده و در عمل تسهیل‌کننده حمایت از زوجین نابارور نیست بطوری که بسیاری از مراکز با بیمه‌ها قرارداد نمی‌بندند چون بیمه‌ها هزینه تمام شده را تعهد نمی‌کنند.
دکتر چوبینه درباره بهترین زمان باروری و فرزندآوری نیز می‌گوید: معمولاً برای زنان 22 تا 29 سالگی را زمان طلایی باروری حساب می‌کنند در مردان هرچه از سن 40 به پایین باشد سلول‌های جنسی که از مخزن اصلی استخراج می‌شوند فرسوده و ضعیف نیستند اگر در این زمان باروری اتفاق بیفتد از باروری بعدی هم حمایت می‌شود.