پاتک روبل و ریال به دلار
کارشناسان اقتصادی در گفت و گو با «ایران» از آثار اقدامات دولت در افزایش ارتباط با بانک‌های منطقه می گویند
با توافقات جدید صورت گرفته بین بانک‌های ایرانی و روسی و ایجاد شعبه بانک روسی (VTB) در ایران که با افتتاح شعب دو بانک ایرانی در روسیه طی روزهای آینده نیز همراه خواهد شد، دولت سیزدهم یک گام عملی و بزرگ برای دلارزدایی از اقتصاد ایران، بی‌اثر کردن تحریم‌ها و ایجاد دسترسی تجار و بازرگانان ایرانی به بازارهای مختلف بین‌المللی برداشت.
در روزهای اخیر خبرهای تازه‌ای از انجام اقداماتی به منظور گسترش مناسبات بین‌المللی بانکی ایران به گوش می‌رسد. توافقات جدید صورت‌گرفته بین ایران و روسیه به منظور توسعه همکاری‌های بانکی و افتتاح شعب بانک روسی (VTB) در کشورمان و همچنین افتتاح شعب دو بانک ایرانی در روسیه که بزودی صورت می‌گیرد، نشان از برداشتن گام اساسی در بی‌اثر کردن تحریم‌های بانکی ایران دارد. فراهم شدن امکان دسترسی تجار و بازرگانان ایرانی به مبادلات بانکی با مناطق مختلف جهان از جمله اروپا و آفریقا، فاز جدیدی از مناسبات تجاری برای کشورمان را رقم خواهد زد.
پس از اتفاقات اخیر در بسیاری از کشورهای جهان در راستای تضعیف نقش دلار در اقتصاد و تجارت بین کشورها، این‌بار در دولت سیزدهم یک قدم اساسی برای حذف اثرپذیری منفی اقتصاد ایران از ناحیه دلار برداشته شده است. سال‌ها است مقامات ارشد کشور درباره لزوم دلارزدایی از اقتصاد ایران و به‌کارگیری سایر ابزارها و روش‌های مبادلات بین‌المللی سخن می‌گویند. فعال‌سازی امکان برقراری پیمان‌های پولی و انجام مراودات بر پایه ارزهای محلی و کنار گذاشتن دلار از مناسبات تجاری، روش‌هایی است که تحریم‌های ظالمانه غرب علیه نظام بانکی کشور را خنثی خواهد کرد.
ژانت یلن، وزیر خزانه‌داری امریکا اخیراً در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی.ان.ان. گفت:استفاده ما از تحریم‌های مالی که به نقش دلار مربوط می‌شود، خطراتی را ایجاد کرده است و این می‌تواند با گذشت زمان هژمونی دلار را تضعیف کند. البته تحریم‌ها باعث می‌شود چین، روسیه و ایران تمایل به پیدا کردن راه‌های جایگزین داشته باشند، اما دلار بنا به دلایلی که کشورها نمی‌توانند جایگزینی با همان ویژگی‌ها پیدا کنند، به‌عنوان ارز ذخیره‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته پیش از این نخستین‌بار «ریچارد نفیو» معمار شبکه تحریم‌های امریکا علیه ایران، 8 سال پیش در اوج اعتیاد واشنگتن به تحریم ایران در مقاله‌ای هشدار داد این تحریم‌ها می‌توانند بزودی از کارآیی بیفتند و حتی به سلاحی علیه خود امریکا تبدیل شوند.
کنترل نرخ ارز از مسیر دور زدن تحریم‌ها
احمد مجتهد، رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» با اشاره به اینکه ارتباطات بین‌المللی موجب کاهش قدرت دلار بر بازار ایران می‌شود، گفت: وابستگی بازار ایران به ارز و تغییر قیمت با نوسانات، هم علت است و هم معلول. علت است زیرا وقتی نرخ ارز افزایش می‌یابد، در هزینه‌های تولید و واردات اثر مستقیم می‌گذارد. اگر ارزش پول ملی تقویت شود، به طور حتم صادرات افزایش و واردات کاهش پیدا می‌کند. به گفته وی، افزایش ارتباطات بین‌المللی می‌تواند یکی از راهکارهای کنترل تأثیرگذاری نرخ ارز بر افزایش قیمت‌های داخلی باشد، زیرا دور زدن تحریم‌ها نیز هزینه‌بر خواهد بود. از سوی دیگر توسعه مناسبات بین‌المللی بانکی ایران می‌تواند زمینه استفاده از منابع ارزی بلوکه شده را که متعلق به ایران و در اثر تحریم‌ها بلوکه شده است، فراهم کند.
مبادلات غیردلاری ایران افزایش یافت
محمد واعظ برزانی، کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل نیز در گفت وگو با «ایران» به کاهش هزینه دور زدن تحریم‌ها با انعقاد پیمان‌های پولی بین‌المللی اشاره کرد و بیان داشت:اگر منظور از دلارزدایی مستقل شدن تسهیل مبادلات جهانی از شبکه انتقال سپرده‌های دلاری باشد، اقتصاد ایران نسبت به 15 سال گذشته تا حدودی به ویژگی‌هایی دست یافته که در حال حاضر مبادلات غیردلاری ما در معاملات بین‌المللی به بیش از 10 درصد رسیده است. برای آنکه امکان تقویت این فرایند غیردلاری در معاملات بین‌المللی گسترش یابد، نیازمند انجام مجموعه‌ای از اقدامات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در این مسیر هستیم. براساس گفته های وی، به طور کل تجارت اقتصاد ایران نباید منحصر به کشورهای منطقه باشد، بلکه باید به رویکرد تجارت فرامنطقه‌ای مانند تجارت با کشورهای امریکای‌لاتین و آفریقا توجه ویژه‌ای صورت گیرد. انعقاد پیمان‌های پولی در معاملات بین‌المللی بخصوص با 15 کشور اصلی هدف تجارت ایران، به‌نوعی تأثیرات تحریم را کاهش می‌دهد و همچنین هزینه ناشی از دور زدن تحریم‌ها را به پایین‌ترین میزان خود می‌رساند؛ لذا در معاملات با پیمان‌های پولی باید تمرکز روی شکل انعقاد تفاهمنامه‌های پولی و مشخص کردن نوع ارز در معاملات باشد.
فروپاشی اقتصاد امریکا و پایان قلدری دلار
حسن ونایی، عضو هیأت‌عالی سازمان حسابرسی کل کشور نیز در گفت وگو با «ایران» با اشاره به اینکه اجماع جهانی برای فروپاشی ارزش دلار در حال شکل‌گیری است، گفت:یکه‌تازی در عرصه بین‌الملل یکی از مؤلفه‌های قدرتنمایی دلار در چند دهه اخیر بوده است که این روزها شاهد افول آن هستیم، به طوری که حتی ترامپ هم در آخرین سخنرانی خود به فروپاشی دلار و اقتصاد امریکا اشاره کرده است. در حال حاضر کشورهای عضو پیمان شانگهای و متحدان بلوک آسیا مثل چین، هند، ایران و... به فکر مهار قلدری امریکا در جهان افتاده‌اند، حتی همپیمانان اروپایی امریکا همچون فرانسه نیز به مخالفت برخاسته‌اند. بروز چنین اتفاقاتی در تحولات اقتصادی جهان مقدمه‌ای بر تحقق فرمایشات امام خمینی و رهبر معظم انقلاب مبنی بر فروپاشی امریکا است. یکی از مؤلفه‌های فروپاشی اقتصاد امریکا، رسیدن به اجماع جهانی برای کنار گذاشتن دلار در معاملات خواهد بود که این مهم در حال رخ دادن است. وی ادامه داد: در اقتصاد ایران نیز مقابله با تحریم‌ها با عدم استفاده از دلار در مبادلات اقتصادی بین‌المللی از مدت‌ها پیش آغاز شده است. در خصوص پیمان‌های پولی در اقتصاد کشورمان هم نباید بیش از حد به فکر انعقاد مبادلات ریالی بود، هرچند باید با تولید ثروت، پشتوانه پول ملی را تقویت کنیم؛ بنابراین آنچه اهمیت دارد تکیه کردن بر تولید داخلی و خلق ثروت خواهد بود، در عین حال باید از ظرفیت‌های کشورهای قدرتمندی همچون چین، روسیه، هند و... در صادرات و واردات استفاده مطلوب داشته باشیم. نگاه کشورهای صاحب قدرت مثل چین، روسیه و هند به دلیل جایگاه منطقه‌ای ایران چند‌وجهی است که همین امر آنها را به برقراری مراودات اقتصادی و سیاسی با ایران ترغیب می‌کند.