پیش به سوی توسعه صنعتی
دکتر محمد کهندل
اقتصاددان
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با صدها تن از تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان عرصه‌های دانش‌بنیان فرمودند: «ضعف‌های مدیریتی و مسائلی نظیر تحریم‌ها و تمرکز کشور بر مسأله هسته‌ای و در نتیجه شرطی شدن اقتصاد از جمله علل مهم عقب‌ماندگی اقتصادی در دهه نود است.» فرمایشات مقام معظم رهبری گویای آن است که ایران در دهه نود عقبگرد داشت و نتوانست در سال‌های طلایی که می‌توانست به سرعت رشد کند، در مسیر درست قرار گیرد.
سال 97 نیز ایران مورد شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفت و همین امر سبب شد که رشد تولیدات صنعتی کشور منفی شود. در این دهه اتفاق‌های منفی متعددی در اقتصاد کشور رخ داد که لطمه اصلی آن را مردم عزیزمان دیدند. اگر دولت گذشته به فرمایشات رهبر انقلاب توجه و اقتصاد مقاومتی را پیاده‌سازی کرده بود و به داخلی‌سازی و دانش‌بنیان شدن محصولات صنعتی پرداخته بود، به طور قطع در دهه‌ای که گذشت می‌توانستیم به اهداف ترسیم شده در سند چشم‌انداز 1404 و رتبه اول منطقه برسیم. در این دهه تعداد کثیری از واحدهای صنعتی مجبور به تعطیلی و کاهش تولید شدند.
آمارهای سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران حکایت از آن دارد که در دولت گذشته بیش از 5400 واحد صنعتی به جهت تحریم‌ها، سیاست گذاری‌های اشتباه و عدم برنامه‌ریزی مناسب مجبور به تعطیلی شدند، در این میان بخش قابل توجهی از صنایع کوچک و بزرگ از ظرفیت تولید خود کاستند تا بتوانند ادامه حیات دهند؛ این کاهش ظرفیت بعضاً تا 50 درصد هم رسید. عوامل یاد شده سبب شد که اقتصاد کشور روز به روز ضعیف‌تر شود، لذا به جرأت می‌توان گفت که دهه 90، دهه سیاهی برای فعالان اقتصادی و به خصوص تولیدکنندگان بود.
حال با تغییر دولت و سیاست‌ها، امید در بین تولیدکنندگان و فعالان صنعتی ایجاد شده است. دولت سیزدهم از بدو فعالیت خود سعی کرده سیاست‌هایی را که مقام معظم رهبری در بحث تولید، گوشزد کردند، اجرایی کند و طی مدتی که از فعالیت دولت رئیسی می‌گذرد، تغییر سیاست‌ها قابل رؤیت است.
در این باب می‌توان به توجه و حمایت دولت در دانش‌بنیان شدن واحدهای صنعتی اشاره کرد و اتفاق مهم دیگر تولید صادرات‌گرا است، در حال حاضر با مذاکراتی که سازمان توسعه تجارت و وزارت امور خارجه با کشورهای هدف صادراتی داشته است، توانستیم در صادرات کالاهای غیرنفتی رکورد بزنیم و برای دو سال متوالی یعنی سال‌های 1400 و 1401 به تراز مثبت تجاری برسیم. از آنجا که زیرساخت‌ها برای صادرات محصولات صنعتی با ارزش افزوده فراهم شده است، خیلی از تولیدکنندگان به سمت رشد تولید رفته‌اند.
لذا در آینده‌ای نزدیک شاهد تحول در حوزه‌های صنعتی، معدنی و حتی تجاری خواهیم بود که به طور قطع تمام این موارد با استفاده از تکنولوژی های جدید و دانش‌بنیان است.
در دهه نود، رشد اقتصادی صفر بود و این یکی از اتفاق‌های بسیار بدی بود که اقتصاد ایران تجربه کرد، اما در این دوره رشد اقتصادی 7 الی 8 درصد هدف‌گذاری شده است که با توجه به شرایط موجود قابل حصول است. یکی از چالش‌های مهم که دولت سیزدهم از دولت گذشته به ارث برد، عدم توسعه زیرساخت‌ها بود.
زیرساخت‌ها بدون تغییر ماند و مشکلات انباشته شد. این در حالی است که اگر دولت روحانی اقتصاد کشور را به برجام و سیاست غربی‌ها گره نمی‌زد، اقتصاد کشور در دهه 90 این‌گونه آسیب نمی‌دید.
به هر ترتیب امیدواریم در دولت آیت‌الله رئیسی نقصان و کمبودهای گذشته جبران شود و کابینه دولت سیزدهم با همراهی یکدیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری و توسعه صنعتی را فراهم کنند.