ندا سیجانی
گروه فرهنگی

«بانگ دُهُل» و «سر در گریبان» دو اثر ماندگار استاد محمدرضا شجریان رونمایی شد. دو آلبوم در قالب پروژه «یادگاری جاودانه» که مربوط به آخرین کنسرت شجریان در حدود 10 سال گذشته بود.
همایون شجریان در مراسم رونمایی این آلبوم در جملاتی بیان کرد: «آلبوم‌های «سر در گریبان» و «بانگ دُهُل» شامل آثاری ساخته مجید درخشانی و سعید فرج‌پوری و دو تصنیف از پدر هستند. این آثار با تنظیم مجید درخشانی و با همراهی گروه شهناز در آخرین تور کنسرت پدر در اروپا اجرا شد. موسیقی آن هنرمندان بستری بود که صدای پدر در آن به اوج می‌‌نشست و هر اجرا را به لحظه‌ای ماندگار بدل می‌‌کرد.»
او در ادامه افزود: «همکاری پدرم با این دو عزیز در این تور یکی از کامل‌ترین جلوه‌های پیوند تجربه شور و زیبایی بود و نتیجه آن امروز پیش روی شماست. گروه «شهناز» با جان و دل و عشق و مهارت هر شب بر صحنه می‌‌درخشیدند و این موسیقی را از صفحه نت به لحظه زندگی تبدیل می‌‌کردند. هر یک از نوازندگان گروه موسیقی شهناز بخشی از موسیقی آن دوران را به دوش کشیدند و پدر با تکیه بر همراهی آنها صدایی را عرضه کرد که نه فقط یک اجرا، بلکه خاطره‌ای جمعی برای هزاران انسان شد.»
همایون تصریح کرد: «این آلبوم ثبت یک دوره است، دوره‌ای که پدر در سفرهای هنری‌اش در میان مردم با قدرتی بی‌بدیل می‌‌خواند و می‌‌ساخت و می‌‌بالید. برای من شنیدن دوباره این لحظات چیزی فراتر از نوستالژی است و انگار دوباره شاهد خلق شدن پاره‌ای از وجود او هستم. امروز با رونمایی رسمی این مجموعه نه فقط  یک آلبوم تازه، بلکه به تاریخی از عشق، رنج، تلاش و جاودانگی احترام می‌‌گذاریم. امیدوارم این اثر همیشه در خانه و  دل‌هایتان و در حافظه فرهنگی این سرزمین جایگاهی روشن و ماندگار پیدا کند. »
سعید فرج‌پوری آهنگساز آلبوم «سر در گریبان» نیز در این مراسم بیان کرد: «ما همه از همراهان و طرفداران و مخاطبان استاد شجریان هستیم و درباره او می‌دانیم. شجریان در مسیر موسیقایی نمونه یک تلاش مستمر است. شجریان هنرمند پیشرو جامعه است اما برای جذب و جلب تعداد بیشتر مخاطبان هنر خویش را ذره‌ای پایین نمی‌آورد و هنر را برای زیبایی می‌‌خواند و به عنوان هنرمند، زیباترین‌ها را به مردم عرضه می‌‌کرد و زیبایی کارهایش در طراحی‌های آواز او مشهود است، به همین دلیل در این عرصه بی‌رقیب می‌‌ماند. شجریان اصالت را مبنای کار هنری خویش قرار داد و معتقد بود روح هنرمند در بسترش متجلی است.»

آرزویی که به بار ننشست
فرج‌پوری درباره ساخت این اثر گفت: «سال 1392 طی دیداری که با استاد شجریان داشتیم، آثاری را که روی اشعار حافظ، سایه و فریدون مشیری ساخته بودم به ایشان پیشنهاد کردم و کارها مورد پسندش واقف شد و طی یک سال دنبال کم و کیف اجرا و انتخاب گروه بودیم و در نهایت استاد شجریان پیشنهاد کرد این کار با همراهی گروه شهناز اجرا شود. در تابستان 1393 از من دعوت کرد با عنوان آهنگساز و سرپرست میهمان گروه شهناز به آنها بپیوندم تا در طول کنسرتی که در آبان ماه 93 در اروپا برنامه‌ریزی شده بود، شرکت کنم. خوشبختانه در 10 شب مختلف اجراهای موفقیت‌آمیزی داشتیم. در طول سفر هم استاد شجریان بسیار سرحال و بانشاط بود و هیچ علائمی دال بر بیماری در ایشان دیده نمی‌شد. حتی صحبت شد در صورت دریافت مجوز، علاقه‌مند است این اجرا را در ایران هم روی صحنه ببرد. از این موضوع بسیار خوشحال شدم که استاد شجریان در وطن خودش به روی صحنه می‌‌رود. تا آنجا که مطلع هستم، آقای شجریان حدود 8-9 ماه تلاش کرد که بتواند در ایران برای کنسرت مجوز بگیرد، برای بهترین مخاطبان و دوستداران‌شان در ایران؛ اما نشد. ناگفته نماند در آن تاریخ استاد در امریکا بود و سه هفته بعد از این صحبت‌ها تماسی از شرکت دل‌آواز داشتم مبنی بر اینکه استاد شجریان حال مساعدی ندارند و کنسرت ارمنستان برگزار نمی‌شود و متأسفانه بعد از آن هیچ کنسرت دیگری انجام نشد و با کمال تأسف با تمام قدرت و اراده‌ای که در مقابل این بیماری از خود نشان داده بودند، درمان جواب نداد و در نهایت ایشان بعد از مدتی در کمال ناباوری برای همیشه ما را ترک کردند.
فرج‌پوری در ادامه درباره جزئیات آلبوم‌ها گفت: «در آلبوم «سر در گریبان» آهنگسازی برعهده من بوده و قطعات روی اشعاری از حافظ، سایه و مشیری ساخته شده‌اند. آوازهایی که استاد شجریان خوانده‌اند، بر اشعار حسین منزوی است.
در آلبوم «بانگ دهل»  هم در این بخش، تصنیف «صورتگر نقاش» با شعر مولانا از ساخته‌های استاد مجید درخشانی است. ترکیب سازها شامل آواز، کمانچه و سنتور، چهارمضراب «دیدار»، تکنوازی تار، ساز و آواز، تصنیف «باور نکردی» با شعر سیمین بهبهانی (از ساخته‌های استاد شجریان)، تکنوازی «ساغر»، ساز و آواز و در پایان تصنیف «بانگ دهل» با شعر مولاناست که ساخته خود استاد شجریان است.»

نمایشگاه عکس و سازهای محمدرضا شجریان
اما در نشست رسانه‌ای این پروژه که پیش از برگزاری مراسم رونمایی در موزه هنرهای معاصر برگزار شد، همایون شجریان درباره دیگر آثار منتشرنشده پدرش افزود: «پدر در طول زندگی هنری‌شان آثار زیادی خوانده‌اند؛ کارهای خانگی و خصوصی که متأسفانه خیلی از آنها با کیفیت صوتی نامناسب در دسترس مردم قرار گرفته است. برای انتشار این آثار هم برنامه‌ریزی‌هایی در نظر داریم. البته همزمان با رونمایی این آلبوم، نمایشگاهی از عکس‌های پدر را برگزار خواهیم کرد. این عکس‌ها توسط خواهرم افسانه شجریان به ثبت رسیده است. در کنار آن، نمایش سازهای پدر نیز برگزار می‌شود.»
مجید درخشانی، آهنگساز آلبوم «بانگ دهل» نیز درباره شکل‌‌گیری این اثر و نگاه تیم تولید گفت: «یکی از کارهایی که انجام دادیم، این بود که یاد و نظر استاد در روند کار حاضر باشد. خوانندگانی که در این اثر می‌خوانند، شاگردان استاد بودند و این موضوع برای ما اهمیت بسیاری داشت.» او در ادامه افزود: «در این پروژه، روی آهنگسازی و نوازندگی بیشتر کار شد. طبیعتاً من هم در این مسیر کار کردم و در کنار من، دوستان بسیاری آثار بسیار زیبایی خلق کردند.»
مجید درخشانی درباره نگاه شجریان به سازها و نوآوری در موسیقی گفت: «در تهران، بسیاری باور نمی‌کردند که استاد شجریان این همه زحمت برای سازها بکشد؛ سازهایی که حاصل تلاش جمعی از هنرمندان بود. آن زمان انتقادهای زیادی مطرح می‌شد، اما من فقط یک جمله می‌گفتم: شما چگونه چیزی را که هنوز زمانِ شناختش نرسیده، رد می‌کنید؟ یک اثر هنری یا یک ساز تازه، باید زمان بگذرد تا خودش را نشان بدهد. باید با آن کار شود تا کم‌کم به‌عنوان یک ساز، جای خودش را در موسیقی ایرانی پیدا کند.»
درخشانی افزود: «استاد شجریان از این سازها استفاده می‌کردند، به آنها اعتقاد داشتند و برایشان کار می‌کردند. در مجموع، این مسیر نشان می‌دهد که نوآوری در موسیقی، با صبر و زمان معنا پیدا می‌کند. در نهایت، به یک معنا می‌توان گفت که این سازها، در نگاه استاد و در پیوند با شعر مولانا، هویت و معنای خودشان را پیدا می‌کنند.»
همایون شجریان  هم درباره انگیزه محمدرضا شجریان از ساخت سازهای جدید گفت: «اصولاً انگیزه پدرم از ساخت این سازها این بود که به جامعه یادآوری کند ما باید برای صداهای تازه تلاش و آنها را طلب کنیم. شنونده‌های ما، حتی آنهایی که تخصص موسیقی ندارند، حق دارند صداهای تازه را تجربه کنند و بشنوند. این سازها باید کم‌کم جای خودشان را باز کنند؛ کسانی که به این صداها علاقه دارند، در سلیقه‌شان می‌گنجد و نوازندگانی که دوست دارند با این سازها بنوازند، می‌توانند از آنها استفاده کنند. ما هم هیچ مشکلی نداریم که این سازها را در اختیار علاقه‌مندان قرار بدهیم.»
همایون شجریان در بخش دیگری از این نشست درباره اجرای کنسرت خیابانی‌اش که قبلاً اجرای آن لغو شد، گفت: « این اجرا همیشه آرزوی من بوده و هست. ولی این تجربه به من نشان داد این بار باید خیلی جوانب را بسنجیم زیرا در میان دوستداران من همه هم‌نظر نیستند. امیدوارم روزی این آرزوی من به حقیقت
 بپیوندد.»
این خواننده درباره برگزاری کنسرت در خارج از کشور نیز گفت: «تنها دلیل برگزاری کنسرت در خارج این است که در سالن وزارت کشور نتوانستیم جوابگوی علاقه‌مندان باشیم. از طرفی بازارهای سیاه به راه می‌افتاد که باید با آن مقابله می‌کردیم. زیرا هدف این بود که جوان‌ها و خانواده‌ها با قیمت پایین به کنسرت بیایند. اما  کاری که آقای علیرضا قربانی انجام داد، ما را امیدوار کرد. ان‌شاءالله سال آینده در شهرستان‌ها و تهران اجرای کنسرتی خواهیم داشت.»

بــــرش

راه‌اندازی جایزه‌ای با عنوان محمدرضا شجریان

همایون شجریان در بخش دیگری از این نشست رسانه‌ای درباره  مرزبندی‌های سیاسی و اجتماعی که به خوانندگان نسبت می‌دهند، تصریح کرد: «برای من عصبانیت انسان‌ها کاملاً قابل درک است اما لطفاً سابقه هنرمند را در پیشینه هنرمندان ببینید. من ثابت کردم که جزئی از مردم هستم اما باز در همین موضع شک به وجود می‌آید. این یک ضعف است. من معتقدم عملکرد خواننده تعیین می‌کند که در کنار مردم بوده است یا نه. فحاشی پسندیده نیست.»
همایون شجریان درپاسخ به «ایران» درباره ایده ‌راه‌اندازی جایزه‌ای به نام محمدرضا شجریان گفت: «به‌صورت جدی روی آن فکر نکرده‌ایم، اما از قبل ایده‌اش مطرح بوده که جایزه‌ای به نام پدر شکل بگیرد. به‌نظر من ایده جذابی است و درصدد هستیم سازوکار لازم را فراهم کنیم تا بتوانیم این جایزه را به خوانندگان اهدا کنیم.»