یادداشت
تقویت روابط از طریق پروژه بندر چابهار
سارباناندا سونوال
وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های جمهوری هند
حضور در کشور زیبای ایران در تاریخ 24 اردیبهشت ماه 1403 (13 مه 2024) و از نزدیک شاهد بودن امضای قرارداد بلندمدت بین شرکت ایندیا پورتس گلوبال لیمیتد و سازمان بنادر و دریانوردی ایران جهت تجهیز و بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی چابهار مایه خوشوقتی است. در این لحظه تاریخی، کلام نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی را به یاد می‌آورم که در روز امضای توافقنامه چابهار در ماه مه 2016 آن را «راه گذر صلح و شکوفایی» توصیف کرد. تحول مهم دیروز قطعاً یک قدم تعیین کننده رو به جلو در روابط دوستانه بین دو کشور ما می‌باشد.
هند و ایران، دو کشور سربلند و از تبار تمدن‌های بزرگ و کهن می‌باشند. ما هزاران سال است که در کنار یکدیگر به غنی‌سازی فرهنگی بشریت کمک کرده‌ایم. مردمان ما نیز از هزاران سال تعامل با یکدیگر بهره‌مند بوده‌اند که تأثیری ماندگار بر زبان، ادبیات، هنر، معماری، آشپزی و سنت‌های ما گذاشته است. قرن‌ها ارتباط و احترام متقابل بین ملت‌های ما منجر به ادغام زیبای فرهنگ‌های ما شده است که در اشعار، ترانه‌ها و سایر اشکال هنری ما مشهود می‌باشد. این میراث مشترک گواهی بر پیوند پایدار بین ملت‌های ما است.
هند و ایران تا قبل از تقسیم هند در سال 1947 همسایه بودند. مرز مشترک زمینی بین ما تسهیل کننده جریان افراد، کالاها، فرهنگ‌ها و ایده‌های بین دو کشور بود. شوربختانه این ارتباط مستقیم از بین رفت. با این حال، هندی‌ها و ایرانی‌ها در دل خود همچنان یکدیگر را به چشم همسایه می‌نگرند. در هر دو طرف این اشتیاق وجود دارد که ارتباط چند صد ساله خود را حفظ و کالاهای خود را مبادله کرده و از یکدیگر بیاموزیم و از غنای فرهنگی یکدیگر لذت ببریم. هر چند برای اینها ما به یک اتصال بهتر بین سرزمین‌های خود نیاز داریم. از آنجایی که ما دیگر با یک مرز زمینی به هم متصل نیستیم، اتصال دریایی بین دو کشور بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است.
هند همواره تجارت دریایی قوی با کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله ایران داشته است. در عصر جدید، این راه گذرهای راهبردی دریایی منبع امنیت انرژی هند نیز بوده‌اند و ایران نقش حیاتی ایفا نموده است. تقسیم هند، تجارت زمینی ما با ایران و کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه، قفقاز و افغانستان را مختل نمود. برای بازیابی این پیوندهای تجاری باستانی، اتصال دریایی بین هند و ایران تنها گزینه قابل اجرا و نتیجه بخش می‌باشد. ایران با موقعیت راهبردی خود گزینه‌ای مناسب برای تسهیل تجارت هند با بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی است. همه اینها اهمیت پروژه بندر چابهار را برای هند نشان می‌دهد.
با امضای این قرارداد بلند مدت چابهار، ما پایه‌های مشارکت بلندمدت هند در تجهیز و بهره‌برداری از چابهار را بنا نهاده‌ایم. هدف این پروژه که در حال حاضر در فاز ابتدایی خود است، توسعه بندر به یک قطب ترانزیت منطقه‌ای است. پروژه شامل ساخت پایانه‌های جدید، نصب تجهیزات مدرن و بهبود زیرساخت‌های بندری است. ما اطمینان داریم که قرارداد بلند مدتی که دیروز بین هند و ایران امضا شد تأثیری فزاینده بر قابلیت کارکرد موفق و دیده شدن بندر چابهار خواهد داشت. ما امیدواریم در سال‌های آینده شاهد افزایش چند برابری میزان ترافیک عبوری از چابهار، بویژه تجارت ترانزیتی بین هند و کشورهای محصور در خشکی مانند افغانستان و کشورهای آسیای میانه باشیم.
چابهار نه تنها نزدیک‌ترین بندر ایرانی به هند است، بلکه از نظر دریایی نیز یک بندر ممتاز است و ظرفیت پذیرش کشتی‌های بسیار بزرگ را دارد. این بندر از دریاهای آزاد قابل دسترسی است و از ازدحام آبراه شلوغ تنگه هرمز به دور است. همچنین، دارای موقعیت ایده‌آلی برای اتصال هند به افغانستان و آسیای میانه است. به همه این دلایل، هند چابهار را به‌عنوان یک قطب مواصلاتی حیاتی می‌بیند. پروژه بندر چابهار علاوه بر پتانسیل اقتصادی، نوید بخش گردشگری و تبادل فرهنگی بین کشورهای ما و تقویت بیشتر روابط تاریخی و فرهنگی ماست.
افزایش تجارت ترانزیتی از طریق چابهار برای ایران مزایای اقتصادی چشمگیری خواهد داشت. در دهه‌های پیش‌رو، اوج‌گیری سریع تجارت خارجی هند به‌عنوان یک اقتصاد بزرگ جهانی که سریع‌ترین رشد را دارد، محتمل است. بندر چابهار با تبدیل شدن به قطب اصلی تجارت ترانزیتی هند به اوراسیا و آسیای میانه، می‌تواند درآمد سرشاری را تولید کرده و اشتغالزایی بیشتری داشته باشد. این توسعه بویژه برای منطقه سیستان و بلوچستان ایران مفید خواهد بود و باعث رشد اقتصادی و تبادل فرهنگی با هند خواهد شد. ما می‌دانیم که برای بهره‌مندی کامل از ظرفیت بالقوه بندر چابهار به عنوان یک قطب ترانزیتی، سرمایه‌گذاری بیشتری برای اتصال چابهار به همسایگان زمینی ایران لازم است. هند خوشحال خواهد شد که به ایجاد چنین زیرساخت‌های مواصلاتی کمک کند که این خود تأکیدی مجدد بر تعهد ما به شراکت هند و ایران و اعتقاد ما به ظرفیت بالقوه آن است.
هند و ایران با میل و اراده قوی چشم‌اندازی برای موفقیت جهت اتصال منطقه‌ای در قالب راه‌گذر حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب ترسیم کرده‌اند. این راه‌گذر شبکه‌ای چندوجهی است که اقیانوس هند و خلیج فارس را از طریق ایران به دریای خزر متصل می‌کند. بسیار سودمند خواهد بود چنانچه بتوان بندر چابهار را نیز در چشم‌انداز این راه‌گذر ادغام کرد. این امر به ایجاد هم‌افزایی بین بخش‌های مختلف راه‌گذر مذکور کمک می‌کند. با این پیش زمینه، رویداد تاریخی دیروز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اخیراً ایران عید باستانی نوروز را جشن گرفت که گرامیداشت شروع سال نو و آغازهای تازه است. نوروز در هند نیز به واسطه جامعه پارسی عزیز ما شناخته شده است. بسیار خوشایند است که در ابتدای این سال خجسته در حال رقم زدن یک شروع تازه در چشم‌انداز اتصال مشترک خود هستیم. مایل هستم سلام گرم بیش از 4/1 میلیارد هندی را به برادران و خواهران ایرانی‌ام برسانم. همچنین قدردانی صمیمانه خود را از دولت و ملت ایران برای حمایت و همکاری بی‌اندازه ارزشمندشان در پروژه بندر چابهار ابراز می‌کنم. متشکرم!