فائزه سادات یوسفی
خبرنگار

درحالی که اختلاف امریکا با رژیم صهیونیستی بر سر تشکیل کشور فلسطینی با گذر زمان وارد دور جدیدی شده است، راه‌حل مبهم دودولتی که دهه‌ها از سوی گروه‌های مقاومت فلسطینی مطرود شده بود، اکنون در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ روی میز مذاکرات امریکا و متحدان اروپایی و عربش به عنوان گزینه برتر در آینده پساجنگ غزه قرار دارد و رایزنی‌ها و تحرکات دیپلماتیک فشرده‌ای حول آن جریان دارد. در همین راستا آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا، شاهزاده فیصل بن فرحان همتای سعودی وی و وزرای خارجه اردن، قطر، آلمان، بریتانیا، فرانسه و ایتالیا در حاشیه این کنفرانس سالانه در مورد مسیر تشکیل فلسطین و همچنین عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی، افزایش پذیرش اسرائیل در منطقه، تضمین‌های امنیتی و راه‌های اصلاح تشکیلات خودگردان فلسطین به مذاکره پرداختند.
 
موضع دولت صهیونیستی
 این درحالی است که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی همواره به مقابله با این طرح پرداخته و آن‌را رد کرده است. در همین راستا وی در دیدار اخیر خود با آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا که به گفته نزدیکان دفتر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، دیداری جنجالی و پرتنش بوده، نارضایتی خود را از گزینه امریکا برای به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطینی اعلام کرده است. او همچنین پس از مذاکره تلفنی با بایدن در حساب ایکس(توئیتر) خود تأکید کرد که اسرائیل صراحتاً دستورات بین‌المللی را در مورد حل و فصل دائمی موضوع فلسطینی‌ها رد می‌کند و به مخالفت با به رسمیت شناختن یک‌جانبه کشور فلسطین ادامه می‌دهد. چرا که به زعم او این پاداش بزرگی برای حماس پس از عملیات 7 اکتبر خواهد بود.
علاوه بر آن، دیگر مقامات صهیونیست نیز تشکیل کشور فلسطین را تهدیدی موجودیتی برای اسرائیل قلمداد می‌کنند. این بهانه‌جویی‌ها که تنها کارکرد رسانه‌ای و داخلی برای نتانیاهو دارد با هدف نهایی نسل‌کشی آشکار مردم غزه تعقیب می‌شود و به همین دلیل نگرانی‌های کاخ سفید را برانگیخته است.
 
دلایل مخالفت امریکا با حمله به رفح
امریکا اکنون تحت شدیدترین انتقادات به جهت حمایت تام از رژیم صهیونیستی در جنگ غزه قراردارد و از این هراس دارد که قتل عام مردم رفح بویژه باتوجه به تراکم جمعیتی بالا در این منطقه، تبدیل به سیاه‌ترین صفحه کارنامه حقوق بشری این کشور شده و به رسوایی غیرقابل ترمیم سیاستگذاری‌های ادعایی‌اش در ارتباط با حقوق بشر، نزد افکار عمومی بینجامد و کاهش دامنه نفوذ سیستماتیک آن‌را در منطقه و حتی جهان به دنبال داشته باشد. از طرفی این اقدام نتانیاهو می‌تواند تنش‌های نگران‌کننده موجود در غرب آسیا را تا جنگ‌های فراگیر توسعه داده و منافع امریکا و همچنین بقای رژیم صهیونیستی را تهدید کند. البته دلایل مخالفت امریکا با حمله به رفح، به اینها منحصر نمی‌شود. از دلایل دیگری که می‌توان بر شمرد این است که حمله به رفح می‌تواند سبب تغییرات منفی در دیدگاه‌ کشورهای عرب منطقه‌ای شود که امریکا سال‌ها تلاش کرده با زمینه‌چینی پیمان آبراهام موقعیت رژیم صهیونیستی را بهبود بخشد و علاوه بر آن به مسیر عادی‌سازی آسیب‌های جبران‌ناپذیر وارد کند. ضمن آنکه ماهیت ناتوانی امریکا برای کنترل نتانیاهو، اعتماد دولتمردان منطقه را به کاخ سفید کمرنگ کرده و موجب ناامیدی این کشورها از آن خواهد شد.
 
اقدامات بی‌وقفه امریکا
به رغم این اختلافات اما امریکا همچنان مسیرهای موجود را برای پیاده‌سازی این طرح طی می‌کند. در روزهای اخیر رسانه‌های امریکایی از تهیه یک جدول زمانی در مورد طرح مفصل و جامع برای صلح طولانی‌مدت بین فلسطینیان و صهیونیست‌ها از سوی امریکا و با مشارکت شرکای این کشور در منطقه غرب آسیا خبر دادند که تشکیل کشور فلسطین ذیل آن قرار داشته و قرار است طی روزهای آینده از آن رونمایی شود. علاوه بر آن، موضوع تشکیل دولت فلسطین، بارها توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا مطرح و به عنوان تنها راهکار موجود بر آن تأکید شده است. همچنین بلینکن در تورهای بحران منطقه‌ای خود بویژه در دیدار با کشورهای عرب منطقه‌ و خصوصاً سعودی‌ها بارها این موضوع را مطرح کرده بود.
 
اهداف امریکا از ارائه این طرح
ارائه این راهکار از سوی واشنگتن از چند جنبه دارای اهمیت است: نخست آنکه امریکا با تعقیب آن نه تنها جایگاه متزلزل و پرانتقاد خود را بویژه بعد از اقدامات حمایتگرانه از جنایات رژیم صهیونیستی در میان اعراب و سایر دولتمردان جهان ترمیم می‌کند که با همیاری آنها در بزرگترین مناقشه جهان، زمینه تشریک مساعی و تقریب دیدگاه‌ها در موضوعات مهم دیگر را فراهم آورده و مانع روند نزدیک شدن آنها به سمت قدرت‌های شرقی می‌شود. علاوه بر آن این امر می‌تواند حسن ختامی برای رویه اعتراضی افکار عمومی جهان باشد، به معنایی کاخ سفید تلاش دارد، طوفان‌الاقصی را به نفع خود مصادره کند و با احقاق جعلی حقوق به نفع مردم فلسطین، کلاهی برای خود که تسهیل‌گر و صحنه‌گردان اصلی جنایات علیه مردم فلسطین بوده است، بدوزد. صحبت از تشکیل کشور فلسطین از سوی دولت امریکا که در آن گروه‌های مقاومت مهار شده باشند، راهبردی است که این کشور برای ایجاد چنددستگی میان مردم فلسطین و خلع سلاح آنها و در نهایت نشانه‌گیری تدریجی ارائه کرده است. ‌همچنین بایدن برای تبلیغات انتخاباتی نیاز دارد که هم با دلایل مذکور دستاوردی مطلوب برای خود کسب کند و هم با این شیوه طیف‌های مختلف مردم بویژه مسلمانان را که به سیاست‌های حمایتی او از رژیم صهیونیستی اعتراض دارند، با خود همراه سازد.
 
اهداف متحدان عرب
در سوی دیگر نیز اعراب تلاش دارند به نحوی همراه با ایالات متحده امتیازات این مرحله را به خود اختصاص دهند. وزرای خارجه پنج کشور مصر، قطر، امارات متحده عربی، اردن و عربستان در جریان مذاکرات جنگ غزه که اخیراً به میزبانی ریاض برگزار شد، خواستار برداشتن گام‌های برگشت‌ناپذیر برای اجرای راه‌حل دودولتی و به رسمیت شناختن کشور فلسطین در مرزهای ۱۹۶۷ با پایتختی بیت‌المقدس شرقی شدند. اقدامات اعراب نیز می‌تواند اعتراضات فزاینده مسلمانان را به عملکرد کشورهای عرب کاهش دهد. از طرفی آنها با ارائه طرح‌های بازسازی غزه سهم بزرگی در راهبری «تشکیلات خودگردان جدید» به عنوان مدیریت جدید نوار غزه خواهند داشت و خود را پدرخوانده آن خواهند دانست. همچنین هراس کشورهای عرب از افزایش تنش در منطقه که رویکرد ثبات‌زا و اقتصادی آنها را به چالش می‌کشد، دفع خواهد شد. یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل دولت های عرب برای تشکیل کشور فلسطینی، فرصت عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی است که ذیل آن می‌توانند تضامین امنیتی و امتیازات اقتصادی متنوع‌تری را به نسبت قبل از طوفان‌الاقصی از امریکا درخواست کنند.
 
تسهیل عادی‌سازی، فشار به نتانیاهو
عربستان سعودی بارها اعلام کرده است، یکی از شروط اصلی ایجاد رابطه دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی تشکیل کشور مستقل فلسطین است. از این‌رو، شکل‌گیری این ایده، می‌تواند دریچه‌ای برای تحقق فرایند عادی‌سازی برای سعودی‌ها باشد و انتظارات کاخ سفید را در این رابطه برآورده سازد. از منظر امریکا عادی‌سازی با عربستان در رأس دولت‌های عرب، به عنوان امری لازم در برهه کنونی تضعیف رژیم صهیونیستی، سبب بازسازی و تقویت قوای آن در منطقه شده و تهدیدات را علیه آن کاهش خواهد داد.
پیش از طوفان‌الاقصی کاخ سفید برای محقق ساختن خواسته‌های عربستان، تل‌آویو را تحت فشار قرار داده و به آن تأکید کرده بود، این موضوع می‌تواند مسیر عادی‌سازی را به چالش بکشد. اکنون نیز این موضوع اهرم فشار کاخ سفید بر نتانیاهو را پرزورتر کرده است؛ امری که نتانیاهو با بهانه‌های جدیدتری با آن مخالفت می‌کند و از جمله در دیدار با بلینکن تأکید کرده بود، اقدامات واشنگتن درباره به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطین، به تلاش‌های دولت بایدن در مورد عادی‌سازی آسیب می‌رساند.