گروه فرهنگی/ پاییز، فصل رونق تولیدات سینمایی است. برای رساندن فیلم به جشنواره یا برای اکران، هر سال در این ایام چرخه تولید شتاب بیشتری می‌گیرد. با نیم‌نگاهی به اخباری که به صورت رسمی روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار می‌گیرد یا با وجود سکوت خبری و حرکت چراغ خاموش پروژه‌ها، بر اساس ز مزمه‌های غیررسمی به نظر می‌رسد جریان تولید سینمای ایران طبق روال هر ساله رونق گرفته است. تا دو ماه دیگر بخشی از این تولیدات در ویترین جشنواره فیلم فجر رونمایی می‌شود و برخی از آثار هم در آرامش برای اکران آماده می‌شوند. طبق اعلام رسمی جشنواره فیلم فجر ۱۰۶ اثر، فرم تقاضای حضور در جشنواره را پر کرده‌اند. هیأت انتخاب مسابقه بخش ملی و بازبینی فیلم‌های متقاضی از ۱۵ آذرماه آغاز و تا ۱۵ دی ماه اسامی فیلم‌های منتخب را برای حضور در بخش مسابقه سینمای ایران چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اعلام خواهد کرد.

دورخیز تولیدات سینمایی برای جشنواره یا اکران
با اعلام تعداد آثار متقاضی حضور در جشنواره، تب و تاب گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای درباره آثار حاضر در جشنواره هم شروع شده است. بر مبنای لیست خروجی جلسات یک سال گذشته شورای پروانه ساخت، آثار در جریان تولید سینما را می‌توان بر اساس روند تولید به سه دسته تقسیم کرد و لیستی از فیلم‌هایی را که حضورشان در جشنواره محتمل‌تر است به دست آورد. دسته اول فیلم‌هایی هستند که مراحل فنی را پشت‌سر می‌گذارند و به شرط درخواست صاحبان آثار می‌توان به حضورشان در جشنواره اطمینان داشت. دسته دوم فیلم‌هایی هستند که به تازگی جلوی دوربین رفته‌اند و دسته سوم آثاری هستند که به واسطه دریافت پروانه ساخت، می‌توان آنها را در لیست تولیدات امسال لحاظ کرد. آثار دو دسته اول امکان‌پذیرترین گزینه‌ها برای حضور در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر هستند.

یک قدم تا جشنواره
محتمل‌ترین فهرست متقاضیان جشنواره همین لیست است؛ آثاری که مراحل فنی را به دور از شتابزدگی پشت سر می‌گذارند و با صلاحدید سازندگانش در آرامش و بموقع نسخه کامل‌شان به جشنواره تحویل داده خواهد شد. «ساعت ۶ صبح» به نویسندگی و کارگردانی مهران مدیری از جمله آثار این فهرست است. در این فیلم که قصه‌ای ملتهب و اجتماعی دارد سمیرا حسن‌پور، مهرداد صدیقیان، مونا فرجاد، مهران مدیری و... حضور دارند. «آیینه» سومین تجربه کارگردانی محمود کلاری، فیلمساز شناخته شده سینمای کشورمان نیز مراحل فنی را به پایان رسانده است. در فیلم تازه کلاری نیز مهران مدیری در نقش اصلی ظاهر شده و اخبار غیررسمی حکایت از حضور علی شادمان، فریبا نادری، سمیرا حسن‌پور و پژمان بازغی دارند. «صبح اعدام» بهروز افخمی از جمله آثاری است که می‌توان با اطمینان از حضورش در جشنواره خبر داد. جدیدترین ساخته بهروز افخمی روایتگر بخش‌هایی از دقایق پایانی زندگی طیب حاج‌رضایی و اسماعیل رضایی است که در پی قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به اعدام محکوم شدند. «مجنون» تازه‌ترین محصول سازمان سینمایی اوج به تهیه‌کنندگی عباس نادران و کارگردانی مهدی شاه‌محمدی با روایتی از زندگی شهید مهدی زین‌الدین از جمله آثار آماده حضور در جشنواره است. دومین ساخته سینمایی سروش صحت نیز یکی از محتمل‌ترین آثاری است که در جشنواره امسال شاهد رونمایی آن خواهیم بود. فیلمبرداری «صبحانه با زرافه» به مانند نخستین ساخته این کارگردان (جهان با من برقص) در چند شهر شمالی بوده و پژمان جمشیدی، هوتن شکیبا، بهرام رادان و بیژن بنفشه‌خواه از بازیگران آن هستند. از «بهشت تبهکاران» هم که با وجود قرار گرفتن در فهرست رزروها، به جشنواره سال قبل نرسید، به احتمال زیاد در جشنواره پیش‌رو رونمایی خواهد شد. داستان «بهشت تبهکاران» در سال ۱۳۲۹ روایت می‌شود؛ سالی که احمد دهقان نماینده مجلس، روزنامه‌نگار و مدیر تئاتر «نصر» توسط حسن جعفری در خیابان لاله‌زار تهران به قتل می‌رسد. امیرحسین آرمان، رضا یزدانی و لادن مستوفی بازیگران این فیلم هستند. امیرعباس ربیعی کارگردان جوان سینما که تا به امروز دو فیلم بلند «لباس شخصی» و «ضد» را با موضوع تحولات تاریخ معاصر کارگردانی کرده، اواخر تیرماه از آغاز تولید سومین فیلم سینمایی خود با عنوان «نقطه صفر زمین» خبر داد. به گفته او، داستان این فیلم در دهه ٨٠ رخ می‌دهد و اتفاقی(امدادرسانی به زلزله‌زدگان بم)را روایت می‌کند که شهید احمد کاظمی فرمانده وقت نیروی هوایی سپاه، در آن نقش ویژه‌ای داشته است. این فیلم در کنار «صبح اعدام» از تولیدات حوزه هنری است که طبق گفته محمد ساسان مدیر مرکز تولید سازمان سینمایی متقاضی حضور در جشنواره هستند. به گفته او «آسمان غرب»، «آپاراتچی»، «باغ کیانوش » و انیمیشن «رویاشهر» از دیگر آثار این نهاد برای فجر 42 است. «کوکتل مولوتف» حسین دوماری که فیلمبرداری آن اوایل آبان ماه به پایان رسید، از دیگر آثار این فهرست است. در این فیلم که روایتی کمدی از دهه ۵۰ است، امین حیایی، احمد مهرانفر، ستاره پسیانی، یکتا ناصر و پژمان جمشیدی حضور دارند. محمد عسگری که در جشنواره چهل‌ویکم با «اتاقک گلی»، حضور داشت اواخر شهریور از کلید خوردن «آسمان غرب» و تلاش‌ها برای رساندن این فیلم به جشنواره خبر داده بود. او در این فیلم بخش‌هایی از زندگی شهیدشیرودی را دستمایه قرار داده است.  «لاک‌پشت» بهمن کامیار با حضور فرهاد اصلانی و نازنین بیاتی، «قلب رقه» خیرالله تقیانی با تمرکز بر اتفاقات چند سال اخیر سوریه، «اسفند» دانش اقباشاوی و روایتی از زندگی شهید سردار علی هاشمی، «هم آهنگ» بهروز شعیبی، «نرگسی» به تهیه‌کنندگی شهاب حسینی و کارگردانی پیام اسکندری و... از جمله فیلم‌های آماده نمایش هستند که می‌توان منتظر رونمایی آنها در جشنواره بود.

در پیچ و خم رسیدن به جشنواره
اگر اخبار یک ماه گذشته سینمای ایران را مرور کرده باشید با فهرستی از تولیدات مواجه می‌شوید که در سکوت خبری، فیلمبرداری‌شان آغاز شده است. از اخبار کنجکاوی‌برانگیز این بخش که در روزهای اخیر منتشر شده می‌توان به ترکیب محسن تنابنده و نوید محمدزاده در ششمین تجربه کارگردانی رامبد جوان اشاره کرد؛ «زودپز» که داستانش در بحبوحه موشک‌ باران تهران در سال ۱۳۶۷ روایت می‌شود و از امیدهای گیشه و جشنواره است. از دیگر آثار کمدی در حال تولید که می‌توان در فهرست متقاضیان حضور در جشنواره لحاظ کرد «خجالت نکش2» رضا مقصودی است که علاوه بر نسخه سینمایی، نسخه مینی سریال آن هم آماده می‌شود. همچنان احمد مهرانفر و شبنم مقدمی بازیگران نقش‌های اصلی قسمت دوم این فیلم هستند.
 خبر حضور فیلم تازه حسین نمازی در جشنواره با حضور مدیرعامل فارابی در پشت صحنه «شه‌سوار» تقریباً رسمیت یافته است. در این فیلم بازیگرانی چون مهرداد صدیقیان، هومن برق‌نورد، الناز حبیبی، هادی کاظمی و... نقش‌آفرینی می‌کنند. مجید زین‌العابدین در حاشیه بازدید از پشت صحنه این فیلم اعلام کرده امسال ۱۷ فیلم سینمایی که بنیاد سینمایی فارابی در روند تولید آن مشارکت داشته برای حضور در چهل و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر ثبت نام کرده‌اند. «راه شیری» علی جعفرآبادی با محور پیاده‌روی اربعین و «مؤمن» هادی مقدم‌دوست بر اساس زندگی شهید حسین همدانی از جمله تولیدات این بنیاد هستند. «آبی روشن» بابک خواجه‌پاشا از جمله فیلم‌هایی است که روزهای آخر فیلمبرداری را پشت سر می‌گذارد. در این فیلم که از تولیدات سازمان سینمایی اوج است مرتضی امینی‌تبار و سارا حاتمی بازیگران فیلم «زخم کاری» با مهران احمدی همبازی هستند. «میرو» به کارگردانی حسین ریگی که در سیستان و بلوچستان جلو دوربین رفته نیز به احتمال زیاد، خود را به جشنواره امسال خواهد رساند.  به این فهرست می‌توان «معجزه پروین» محمدرضا ورزی را هم اضافه کرد.

جواد عزتی و بهرام افشاری در فهرست فیلم اولی‌ها
آن طور که دبیرخانه جشنواره اعلام کرده از میان آثار متقاضی حضور در جشنواره، 51 اثر به فیلم اولی‌ها اختصاص دارد. اما شاید کنجکاوی‌برانگیزترین خبر در بخش کارگردانان تازه‌نفسی که تجربه اول خود را جلو دوربین برده‌اند، نخستین کار سینمایی جواد عزتی در مقام کارگردان باشد.
 درباره «تمساح خونی» حتی در اخبار غیر رسمی و درگوشی هم خبر چندانی در دست نیست، با وجود این پیش‌بینی می‌شود جواد عزتی اولین فیلمش را به جشنواره امسال برساند.بهرام افشاری دیگر بازیگر شناخته شده‌ای است که احتمالاً با عنوان کارگردان در جشنواره امسال حضور خواهد داشت. فیلمبرداری فیلم سینمایی «هفتاد سی» با بازی هوتن شکیبا گرچه به تازگی آغاز شده اما کم نبوده‌اند فیلم‌هایی که در فاصله‌ای نزدیک به جشنواره جلوی دوربین رفته‌اند و توانسته‌اند خودشان را بموقع به این رقابت برسانند.

آرامش قبل از اکران
آنچه خواندید گزارشی از روند تولید سینمای ایران در سال 1402 بود که براساس گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای احتمال می‌رود در جشنواره امسال حضور داشته باشند.
 اما خروجی تولیدات و داشته‌های سینمای ایران به این فهرست محدود نمی‌شود و بخش زیادی از آثار برای اکران آماده می‌شوند. البته تعدادی از آنها هنوز جلوی دوربین نرفته‌اند و برخی از فیلم‌های آماده نیز بر اساس مواضع فیلمساز و محافظه‌کاری‌ها و پرهیز از حواشی‌های چند سال اخیر، بعید به نظر می‌رسد در جشنواره رونمایی شوند و صاحبان‌‌شان ترجیح‌ می‌دهند از فیلم‌هایشان در فضای آرام اکران، رونمایی کنند. «سووشون» نرگس آبیار، «قیف» محسن امیریوسفی، «پول و پارتی» سعید سهیلی، «عزیز» مجید توکلی، «بی‌داد» سهیل بیرقی، «بی‌سر و صدا» مجیدرضا مصطفوی و... از جمله آثار آماده نمایش هستند و از آثار فیلمسازان نام آشنا که پروانه ساخت گرفته‌اند می‌توان به «رئیسعلی» رضا میرکریمی، «نفس خور» محمد کارت، «بدرود محبوبم» ابراهیم ایرج‌زاد، «نابرادر» مهدی فخیم‌زاده، «بت» حمید نعمت‌الله، «خدای جنگ» حسین دارابی، «صیاد» جواد افشار، «نامیرا» شهریار بحرانی، «ماه رخسار» عزیزالله حمیدنژاد، «ستاره سینما» عادل تبریزی، «سینما مولن‌روژ» کیوان علیمحمدی، «مداربسته» مهدی جعفری و... اشاره کرد.
بسیاری از این آثار، هم‌اکنون مشغول کارهای پیش‌تولید هستند و برخی دیگر نیز در سکوت کامل خبری، در‌حال تولید هستند.