لزوم توجه به ترومای روحی بیماران حادثه دیده
زخم روح و روان را به حال خود رها نکنید
محدثه جعفری
خبرنگار
26 مهرماه روز جهانی تروماست. این روز را به افرادی اختصاص داده‌اند که بر اثر حادثه دچار مشکلات جسمی و روحی می‌شوند.
«تروما، به اذعان سازمان جهانی بهداشت، یکی از علل عمده مرگ و ناتوانی افراد در سراسر جهان است. تروما، در لغت به جراحت‌های شدیدی گفته می‌شود که در اثر وقوع حادثه یا تصادف به‌جود می‌آید. اما این همه ماجرا نیست؛ علاوه‌بر آسیب‌های جسمی، رسیدگی به ترومای روحی هم اهمیت زیادی دارد. افرادی که بر اثر حادثه، دچار ناتوانی جسمی یا شاهد صحنه‌های دلخراش هستند طبعاً درگیر ترومای روحی بعد از آن هم خواهند شد که نباید از درمان آن غافل شویم.» اینها بخشی از صحبت‌های دکترحسین کرمانپور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا در آستانه روز جهانی «تروما» است. وی درباره تروما توضیحات بیشتری داده است که می‌خوانید.
مرگ 17 هزار نفر بر اثر ترومای جاده‌ای در سال گذشته
مدیر اورژانس بیمارستان سینا به «ایران» می‌گوید: «تروما فقط برای تصادفات به کار نمی‌رود. به‌طور دقیق‌تر، هر اتفاقی که سبب وارد‌آمدن ضربه روحی و جسمی به افراد شود به آن «تروما» گفته می‌شود.»
دکترحسین کرمانپور با بیان اینکه هر سال در آستانه روز جهانی تروما، معمولاً برنامه‌ریزی برای کاهش تروما در کشورهای مختلف، اعلام و مورد توجه قرار می‌گیرد، می‌افزاید: «تروما بعد از بیماری‌های غیرواگیر بیشترین نرخ مرگ‌و‌میر را به خود اختصاص داده است؛ به‌طوری که طبق آمار در سال گذشته 17 هزار نفر در حوادث جاده‌ای جانشان را از دست دادند و 4 برابر این تعداد هم دچار ناتوانی شدند.»
این متخصص اورژانس با تأکید بر اینکه ترومای ناشی از حوادث سبب ایجاد ناتوانی‌های فیزیکی در افراد می‌شود، می‌گوید: «تروما، فردی را که تا دیروز فعال و کاری بود، به فردی سربار خانواده تبدیل می‌کند و این امر متأسفانه در حال گسترش است.»
حوادث کاری بعد از حوادث جاده‌ای بیشترین قربانی را می‌گیرد
وی با بیان اینکه در دنیا تروما را با حوادث می‌شناسند، می‌گوید: «متأسفانه تصادفات در رأس تروما قرار دارد. یکی دیگر از تروماهایی که در اورژانس دیده می‌شود، مربوط به حوادث کاری است که سبب آسیب به افراد می‌شود مثل پرت شدن از داربست یا افتادن ابزار از ساختمان‌ها بر سر کارگران یا گیر کردن دست در دستگاه و... و ما هر روز با این نوع از تروما مواجه هستیم که یا جان افراد را می‌گیرد یا سبب ناتوانی و از کارافتادگی‌شان می‌شود.»
موتورسواران و آمار بالای تروما
این متخصص اورژانس ادامه می‌دهد: «طی 10 سال گذشته، برخی کشورها موفق به کاهش 80 درصدی ترومای ناشی از حوادث شدند. یکی از اقدامات در این کشورها، مربوط به موتورسواران است. راکبان موتورسوار از کلاه ایمنی، زانو بند و آرنج بند استفاده می‌کنند و اگر دچار حادثه شوند آسیب کمتری می‌بینند و بعد از درمان به زندگی بازمی گردند. این درحالی است که در تهران باوجود شمار بالای موتورسواران، راکبان، ابتدایی‌ترین قانون موتورسواری را که داشتن کلاه ایمنی است، رعایت نمی‌کنند. موتورسواران بیشترین آمار تصادفات و مرگ‌و‌میر را به خود اختصاص داده‌اند.»
بانوان و هشدارهایی که نادیده گرفته می‌شود
دکتر کرمانپور با اشاره به نوع دیگر تروما که در بانوان بیشتر دیده می‌شود، می‌گوید: «بارها در رسانه‌ها مطرح شده که هنگام کار با مواد شوینده از ماسک استفاده کنید، در فضای سربسته در مجاورت مواد شوینده گازدار قرار نگیرید یا بدتر از همه، شوینده‌های بهداشتی را با هم مخلوط نکنید. اما بازهم شاهد گازگرفتگی‌های سمی هستیم که آسیب شدیدی به ریه افراد بویژه خانم‌ها وارد می‌کند. خانم‌های جوانی را داشتیم که با رعایت نکردن این نکات ریه‌شان را از دست داده‌اند.» وی می‌افزاید: «یکی دیگر از تروماها که بیشتر در خانم‌ها ایجاد می‌شود، استفاده نادرست از مواد آرایشی و تزریق انواع ژل است. این امر سبب می‌شود زیبایی خدادادی‌شان را از دست بدهند. این تروما جدای از آسیب جسمی، سبب ترومای شدید روحی هم می‌شود.»
ترومای روحی کم از ترومای جسمی نیست
دکتر کرمانپور، بااشاره به ترومای روحی در افراد می‌گوید: «برخوردهای شدید استاد با شاگرد، معلم با دانش‌آموز، پیمانکار با کارگر، مثل هر حادثه دیگری ازجمله تصادفات، می‌تواند سبب ایجاد ترومای جسمی و به‌خصوص ترومای روحی شود. اگر این تروماها درمان نشوند، حتی ممکن است سبب خودکشی افراد شود. آنچه که در این‌گونه تروماها باید رعایت شود پیشگیری و درمان به‌موقع است.»
مدیر اورژانس بیمارستان سینا با اشاره به اینکه متأسفانه بیشترین آسیب از تروما را جوانان متحمل می‌شوند، بیان می‌کند: «یکی از موضوعاتی که درخصوص ترومای روحی وجود دارد آن است که مراکز درمانی به همان اندازه که به مشکلات جسمی افراد در تروماها اهمیت می‌دهند به ترومای روحی ناشی از آن اتفاق هم ورود کنند. این مراکز باید برای بحث روحی و روانی ناشی از آن حادثه، به‌عنوان مثال تصادفات، برنامه داشته باشند تا زمان طلایی درمان ترومای روحی از دست نرود.» به گفته این متخصص اورژانس، اگر در مرحله اول یعنی در همان مراکز درمانی، برای ترومای روحی اقدام نشود، در مرحله دوم، درمان سخت‌تر خواهد شد. این درحالی است که با ورود به‌موقع به این تروماها و آغاز درمان، می‌توانیم تا حجم زیادی از مشکلات روحی ناشی از ترومای حوادث را برطرف کنیم. مشکلات روحی پس از تروما به‌طور کامل درمان نمی‌شود اما می‌توانیم آن را کنترل کنیم تا فرد وارد فاز ناتوانی روحی نشود. متأسفانه هنوز موضوع ترومای روحی بین مردم جا نیفتاده و با وقوع حادثه افراد همه تمرکز را بر سلامت جسم می‌گذارند و ازسلامت روان غافل می‌شوند. به‌عبارت بهتر زخم بدن را درمان می‌کنند و زخم ایجاد شده در روح و روان را به حال خودش رها می‌کنند.»