ایلیا پیرولی
خبرنگار

به‌طور متوسط، روزانه در نیمه نخست امسال بیش از 3172 شغل در سراسر کشور ایجاد شده که در مجموع در پایان 6 ماهه نخست سال‌جاری 590 هزار شغل در حوزه‌های سه‌گانه خدمات، صنعت و کشاورزی ایجاد شد. به عبارتی حالا برای تحقق یک میلیون و 88 هزار فرصت شغلی برای سال‌جاری، 45 درصد دیگر باقی مانده است.
تا پایان سال گذشته دولت سیزدهم به وعده اشتغالزایی خود جامه‌عمل پوشاند و در 19ماه منتهی به پایان این سال توانست یک میلیون و 970 هزار شغل ایجاد کند که از این میان بیش از دو سوم این اشتغال بر اساس داده‌های جریان نیروی کار فصلی به پایداری اشتغال دست یافتند.
آنطور که معاون کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: وقتی که کابینه دولت سیزدهم به طور رسمی در شهریور ماه  کار اجرایی را بر عهده گرفته بود، حدود 5 ماه از سال 1400 گذشته بود، دولت برای اینکه وعده رئیس‌جمهور برای اشتغالزایی یک میلیون نفر در سال را اجرایی کند، در یک برنامه جامع اما فشرده و جهادی، میزان اشتغالزایی را برای تعداد ماه‌های باقی‌مانده سال‌های 1400 و 1401 تدوین کرد، بدین ترتیب برای این 19 ماه، ایجاد یک میلیون و 850 هزار شغل را هدفگذاری کرد.
بنابر اظهارات محمود کریمی بیرانوند، برای هفت ماه باقی مانده از سال 1400، ایجاد 650 هزار شغل و برای سال 1401، یک میلیون و 212 هزار شغل هدفگذاری شد که در نهایت این اشتغالی که در این بازه زمانی گفته شده ایجاد شد، بیش از میزان هدفگذاری شده بود و در این مدت یک میلیون و 970 هزار شغل ایجاد شد.
از طرفی داده‌ها نشان می‌دهند که در چهار فصل سال 1401 نسبت به چهار فصل سال 1400، بیشترین درصد جابه‌جایی نیروی کار مربوط به تغییر وضعیت بیکاری به اشتغال بود. به عبارتی سرعت اشتغالزایی در این چهار فصل بیشتر از بیکاری بوده است. طبق داده‌های جابه‌جایی نیروی کار در همه فصول سال 1401 نسبت به سال 1400، بیکاری دارای کمترین ثبات و در مقابل این اشتغال است که بیشترین ماندگاری را به خود اختصاص داده است.

ارزیایی داده‌ها از اشتغالزایی در نیمه اول سال‌های 1401 و 1402
ارزیابی از شاخص‌های عمده بازار کار نشان می‌دهد بر اساس هدفگذاری انجام شده در نیمه اول سال گذشته، 500 هزار شغل ایجاد شد، حال آنکه در این بازه زمانی در سال‌جاری 90 هزارشغل  بیشتر از مدت مشابه سال گذشته اشتغال به وجود آمده است. بر این مبنا، اشتغالزایی در نیمه اول سال 1402 نسبت به سال 1401، 18 درصد رشد داشته است.
در نیمه نخست سال 1401، روزانه کمی بیش از 2188 شغل ایجاد می‌شد، این در حالی است که در 6 ماهه نخست سال‌جاری کمی بیش از 3172 شغل ایجاد شد. به عبارتی روزانه کمی بیش از 44 درصد اشتغال جدید در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه ایجاد شده است. بر پایه گزارش معاونت اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در هفت ماه مانده از سال 1400، براساس برنامه‌ریزی صورت گرفته 548 هزار شغل ایجاد شد و 6 ماهه نخست سال 1401، نیز حدود 500 هزار نفرصاحب شغل شدند، این یعنی اینکه دولت توانست حتی کمی بیشتر از میزان وعده داده شده شغل ایجاد کند. نکته جالب توجهی که بیرانوند آن را مطرح کرد، کل اشتغال ایجاد شده در سال 1400، 680 هزار شغل در سال 1400 در سامانه اشتغال ثبت شده و از این میزان نیز 548 هزار شغل پایدار مربوط به نیمه دوم بوده است. سهم اشتغال روستایی، از میان شغل ایجاد شده200 هزار نفر بوده است که نشان می‌دهد دولت، اهتمام جدی به مسأله اشتغال روستایی و توسعه بخش کشاورزی دارد. داده‌ها نشان می‌دهند که 55 درصد دولت به اهداف اشتغالزایی خود در نیمه نخست رسیده و پیش‌بینی‌ها نیز حکایت از آن دارد که این رقم در پایان سال به بیش از یک میلیون و 88 هزار فرصت شغلی برسد.

نحوه رصد اشتغالزایی در دولت سیزدهم
حالا آنکه دولت سیزدهم چگونه توانست به این وعده رئیس‌جمهور برسد. بی‌تردید می توان ایجاد سامانه رصد ملی اشتغال را اصلی‌ترین بازوی محوری برنامه‌ریزی اشتغالزایی در کشور ارزیابی کرد.  ضمن آنکه اثرگذاری تغییر رویکرد دولت سیزدهم عامل و محرک اصلی در این زمینه است.
آنطور که معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: «در دولت سیزدهم دیگر اثری از پول پاشی برای اشتغال مشاهده نمی‌شود و با بررسی‌هایی که صورت گرفت مشخص شد به صرف اینکه پرداخت تسهیلات می‌تواند شغل یا فرصت شغلی ایجاد کند، دیگر اثر بخش نخواهد بود. به فکر طراحی مدلی جدید برآمد و دراین راه موفق شد.» کریمی بیرانوند به سامانه رصد ملی اشتغال که در گفته‌های قبلی خود از آن یاد کرده بود، دوباره اشاره می‌کند و می‌گوید: تفاوتی که بین اطلاعات ثبت شده در سامانه اشتغال با سایر مراکز آماری که گزارش ارائه می‌دهند دیده می‌شود این است که تعریف شغل را متناسب با تسهیلات دادن و وام دادن قرار ندادیم بلکه هر نوع خدمتی هر دستگاه اجرایی به هر مخاطبی ارائه کند در این سامانه ثبت می‌کند و بعد از ثبت به‌صورت سالانه رصد و پایش می‌کنیم.
کریمی دراین‌باره می‌گوید: «مدلی که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه داد و در این کار موفق شد، ارتباط همه دستگاه‌های کشور در سامانه رصد ملی اشتغال بود جایی که حالا 21 هزار کاربر از دستگاه های اجرایی سراسر کشور در آن همه اطلاعات مربوط به اشتغال را بارگذاری می‌کنند که این امر به هم‌افزایی بین دستگاه‌های اجرایی انجامیده و هم باعث رشد اشتغال شده است».

برش

نحوه ساماندهی اشتغال در دولت سیزدهم
سامانه ملی رصد اشتغال، یکی از راهکارهایی است که دولت برای ساماندهی اشتغال ایجاد کرده است. بر این اساس که افراد جویای کار می‌توانند با ثبت نام در سامانه درخواست خود را برای دریافت شغل مناسب و یا همان درخواست استخدامی اعلام کنند. معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه می‌دهد: هرگونه فرایند خدمات‌دهی در حوزه اشتغال، از جمله دادن مجوز، آموزش، شناسایی، ارائه فناوری‌های جدید، تأمین منابع مالی و کمک به بازار اشتغال کشور به تفکیک کدهای ملی ثبت شده در این سامانه بارگذاری شده و قابل مشاهده است. طبق گفته محمود کریمی بیرانوند، برپایه این سامانه نظام‌مند جامع اشتغال، کارکنان مرکز تماس وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌صورت هفتگی با این کدهای ملی ثبت شده تماس گرفته و شغل آنها را رصد می‌کنند و از این طریق به‌صورت مستمر تا ثبیت شغلشان با آنها در ارتباط هستند. حتی من نیز به‌صورت هفتگی این کار را انجام می‌دهم. کریمی می‌گوید: سامانه‌ای که در دولت گذشته بر اساس آن آمارهای اشتغال را استخراج می‌کرد، قابلیت خاصی نداشت و تنها کاری که این سامانه می‌توانست انجام بدهد، ثبت اطلاعات بود. به عبارتی نه تنها نمی‌توانست داده‌های آماری را ارائه دهد، بلکه حتی توانایی شناسایی طرح‌هایی را که بر اساس کد ملی در آن تثبیت شده بود نیز نداشت. لذا سامانه رصد اشتغال که یک سامانه جامع پایش، نظارت و بررسی اشتغال است برای اولین بار در دولت سیزدهم از بهمن ماه برای اهداف اشاره شده رونمایی شد.