هما همت‌خواه
روزنامه نگار

برنج یکی از مهم‌ترین غلات مصرفی جهان است که توسط میلیون‌‌‌ها نفر در سراسر جهان مصرف می‌شود و ایران نیز از این موضوع مستثنی نیست به طوری که این محصول یکی از کالاهای اساسی و مهم سبد خانوار ایرانی محسوب می‌شود و از دیرباز جایگاه ویژه‌ای داشته است.
طبق گزارش‌های موجود در حال حاضر ۱۰ کشور چین، هند، اندونزی، بنگلادش، ویتنام، تایلند، میانمار، ژاپن، فیلیپین و برزیل بزرگترین تولیدکنندگان برنج جهان هستند که چین سالانه با بیش از ۱۹۵ میلیون تن و برزیل با بیش از ۱۲ میلیون تن اولین و دهمین تولیدکننده به شمار می‌روند. این درحالی است که ایران رتبه ۲۶ تولید برنج در جهان را در اختیار دارد. هر چند سهم قابل توجهی از تولید جهان را در اختیار نداریم و برای تأمین نیاز داخلی نیازمند واردات برنج هستیم اما یکی از مرغوب‌ترین برنج‌های جهان را تولید می‌کنیم. کیفیت برنج ایرانی یکی از مسائلی است که منجر به محبوبیت روزافزون برنج ایرانی در کشورهای خارجی شده از جمله برنج‌های محبوب و خوش عطر ایرانی می‌توان به برنج هاشمی و برنج طارم اشاره کرد. تولید برنج در ایران هرچند از لحاظ کمی آمار بالایی ندارد اما از لحاظ کیفیت جزو بهترین‌ها به شمار می‌آید.
ایران سالانه حدود ۲ میلیون و 200 تا ۲‌میلیون و 400 هزارتن از این محصول را تولید می‌کند درحالی که نیاز سالانه کشور ما به محصول برنج حدوداً ۳ میلیون و 600 تن در سال است که هر ساله بین یک میلیون تا یک میلیون و 200 هزار تن آن از محل واردات تأمین می‌شود.
البته سال گذشته یک میلیون و ۷۸۳ هزار تن برنج وارد کشور شده بود که از این میزان یک میلیون و ۳۶۳ هزار تن سهم بخش خصوصی بوده است.
به گفته مقامات صنفی، امسال قبل از ممنوعیت فصل برداشت برنج در حمایت از تولیدکنندگان داخلی، حدود ۴۰۰ هزارتن برنج توسط بخش دولتی برای ذخایر احتیاطی کشور تأمین و به کشور وارد شد.
بنابراین شرایط تولید داخلی، میزان واردات نشان می‌دهد که امسال بازار برنج از شرایط مطلوبی نسبت به سال گذشته برخوردار باشد همچنین افزایش عرضه این محصول در بازار منجر شد که قیمت این محصول نیز نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته باشد تاجایی که قیمت هر کیلوگرم برنج با کیفیت و درجه یک شمال کشور بین ۷۰ تا ۹۰ هزارتومان به فروش می‌رسد.
درحالی که سال گذشته این رقم در استان‌های شمالی که خود تولیدکننده این محصول بودند به بیش از ۱۲۰ هزارتومان نیز رسیده بود.  دولت درسال‌جاری حلقه‌های واسط از زنجیره ارزش برنج ایرانی را حذف کرد به طوری که خرید برنج کشاورزان به‌صورت مستقیم و بدون واسطه در مراکز اعلام شده انجام شد تا با کاهش حاشیه سود، این محصول در فروشگاه‌های زنجیره‌ای با قیمت ارزان به دست مصرف‌کنندگان نهایی برسد.
بنابراین با کاهش قیمت برنج ایرانی، نرخ برنج خارجی نیز در بازار به تعادل رسیده و به نظر می‌رسد امسال اقشار مختلف جامعه بتوانند از این کالای اساسی بهره‌مند شوند. به تازگی «رضا کنگری» رئیس اتحادیه بنکداران موادغذایی تهران نیز گفته بود قیمت هر کیلوگرم برنج هاشمی و طارم درجه یک گیلان در بازار عمده فروشی تهران بین ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان و برنج ایرانی پرمحصول بین ۳۷ تا ۴۰ هزارتومان به فروش می‌رسد که کاهش بین ۳۵ تا ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.
البته برنج هاشمی درجه یک با هزینه‌های شبکه توزیع و حمل‌ونقل با ۱۳ تا ۱۵ درصد افزایش به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.
در پی کاهش قابل توجه قیمت برنج درجه یک شمال کشور، برنج وارداتی ثبات داشته است؛ تاجایی که قیمت برنج وارداتی هندی و پاکستانی درجه یک با نرخ‌هایی بین ۴۵ تا ۵۲ هزارتومان در عمده‌فروشی‌ها به فروش می‌رسد.
وضعیت بازار برنج نشان می‌دهد که امسال بازار آرامی را در این محصول داشته باشیم. گفتنی است که سال گذشته قیمت انواع برنج ایرانی داخلی در بازار برای مصرف‌کنندگان بین ۶۵ تا ۱۸۰ هزارتومان بود که امسال این رقم برای برنج ایرانی درجه یک هاشمی و طارم بین ۹۰ تا ۱۲۰ هزارتومان و برای برنج پرمحصول برحسب کیفیت بین ۳۷ تا ۶۰ هزارتومان رسیده است. امسال با توجه به کاهش قیمت برنج داخلی قیمت برنج خارجی افزایشی نداشته و نسبت به سال گذشته نیز برای برنج خارجی درجه یک از ثبات و مابقی حتی با کاهش روبه‌رو بوده است.

برش

افزایش تولید و کاهش قیمت
به‌رغم آشفتگی بازار برنج در سال گذشته امسال وضعیت بازار این محصول از شرایط خوبی برخوردار است زیرا علاوه بر برداشت مناسب محصول در سال‌جاری و واردات قبل از فصل برداشت محصول، بخشی از برنج سال گذشته در استان‌های شمالی کشور روی دست کشاورزان باقیمانده بود که با ورود دولت این محصول روانه بازار شد. بالا بودن میزان بارندگی در فصل زراعی گذشته، باعث افزایش تولید برنج در کشور و به‌دنبال آن کاهش قیمت برنج ایرانی نسبت به سال زراعی گذشته شد.