یادداشتی از دکتر شریف لک‌زایی
اربعین؛ تعمیق تمدن نوین اسلامی
«خلق تمدن» به تعبیری که امام موسی صدر دارد، یعنی خلق فرهنگ و مدنیت که مبتنی بر الزامات مختلفی است. از جمله مهم‌ترین الزامات عملی آن، مشارکت و همراهی و حضور مردم است و اساساً خلق حرکت اربعین یک حرکت مردمی است و تداوم و استمرار آن نیز با وجود و حضور مردم ممکن خواهد شد
دکتر شریف لک‌زایی
استاد فلسفه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
«خلق تمدن» به تعبیری که امام موسی صدر دارد، یعنی خلق فرهنگ (اندیشه و تفکر و علوم و بعد نرم‌افزاری) و مدنیت (جلوه‌های بیرونی و عینی و ملموس) که مبتنی بر الزامات مختلفی است. از جمله مهم‌ترین الزامات عملی آن در دوره جدید، مشارکت و همراهی و حضور مردم و نخبگان و وجود پشتیبانی‌های مختلف از سوی دولت‌ها و نهادهای رسمی است. در این میان افزون بر توجه به ابعاد نظری، فلسفی و دینی این واقعه، داشتن تشکل و سازمان، واجد اهمیت بسیاری است. در واقعه پیاده‌روی اربعین بیشتر تشکل‌های موجود، تشکل‌های مردمی است و اساساً خلق حرکت اربعین یک حرکت مردمی است و تداوم و استمرار آن نیز با وجود و حضور مردم ممکن خواهد شد.
حضور هیأت‌های عزاداری مردمی به معنای وجود سنخ خاصی از تشکل‌های مردمی است که به تمهید پیاده‌روی اربعین پرداخته و نیازهای موجود را با وجود و حضور مردم و ایثار و فداکاری عاشقانه و خالصانه مردم تأمین می‌کنند. این تشکل‌ها باید تقویت شده و بدون وابستگی به سازمان‌های دولتی همچنان با قوت به فعالیت بپردازند. دولت‌ها بویژه دولت عراق و ایران با حضور در کنار مردم، باید موانع را از سر راه بردارند. چند کار در اینجا اتفاق می‌افتد که قابل اهمیت است و باید به صورت جدی محافظت شود و تداوم یابد:
نخست مردمی بودن این تشکل‌هاست. این تشکل‌ها که در مسیر پیاده‌روی اربعین حضور دارند و به زائران خدمت می‌دهند از متن مردم جوشیده و سربرآورده‌اند. از این رو، همچنان باید به گونه‌ای عمل شود که این وجه مردمی حفظ، تقویت و محافظت شود. آفت و آسیب مهم پیاده‌روی اربعین، دولتی‌سازی آن و تهی ساختن آن از تشکل‌های مردمی و حضور داوطلبانه مردم است. دوم اینکه نیازها و مایحتاج پیاده‌روندگان توسط همین تشکل‌ها از میان مردم برطرف می‌شود که این وجه نیز باید همچنان حفظ و تداوم یابد. دولت‌ها نمی‌توانند مایحتاج چندین میلیون زائر اربعین را فراهم آورند و به این خیل میلیونی زائران خدمات بدهند. باید از تشکل‌های مردمی محافظت شود تا همچنان حضور مؤثری داشته باشند و نقش اول را در پیاده‌روی اربعین برعهده داشته باشند.
سوم برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های فرهنگی توسط این تشکل‌های مردمی باید انجام شود که البته نیازمند تقویت این بخش توسط مراکز علمی حوزوی، دانشگاهی و نخبگان علمی، فکری و فرهنگی است.
چهارم، عطف به مطلب سوم، بُعد فرهنگ و مدنیت که به تعبیر امام موسی صدر زمینه‌ساز خلق تمدن است در پیاده‌روی سالانه اربعین باید افزایش یابد، بنابراین از یک سو، وجود نظم، نظافت، تأمین بهداشت، سلامت و امنیت زائران و محیط پیاده‌روی و حمل و نقل زائران باید تأمین شود و از سوی دیگر اندیشه و تفکر درباره مسائل مختلف جهان اسلام و مسلمانان در این واقعه باید مورد توجه باشد. پنجم، برگزاری همایش‌های تخصصی و عمومی به منظور تعمیق فرهنگی و فکری زائران باید افزایش یابد و مورد توجه موکب‌های بسیار متنوع مسیر پیاده‌روی اربعین قرار گیرد. این همایش‌ها، نشست‌ها، گعده‌های علمی تخصصی و ترویجی باید بر وجه فلسفی و نیاز نظری پیاده‌روی اربعین تأکید کنند و عمق فکری اربعین را هم در کنار وجه احساسی و عاطفی اربعین افزایش دهند. در واقع، این رویداد بسیار مهم، باید محل تشکیل نشست‌ها و همایش‌های سالانه در موضوعات مختلف مسلمانان و ارائه راهکار برای حل مسائل و معضلات جوامع مسلمان باشد.
ششم، تعاملات و تبادلات فرهنگی بین‌المللی تشکل‌های مردمی در ایام اربعین باید افزون شود. ارتباطات بین‌المللی زائران باید افزایش یابد. نباید موکب‌های کشورهای مختلف به صورت جزیره‌ای فعالیت کنند بلکه باید همکاری و تعامل میان موکب‌های مختلف وجود داشته باشد. حرمت میزبان باید حفظ و رعایت شود. در واقع اهالی عراق، فضل تقدمی در پیاده‌روی اربعین دارند و در طول سال‌ها این واقعه را زنده نگاه داشتند و باید این فضل تقدم با حرمت نهادن به میهمان‌نوازی آنان محافظت شود.
پیاده‌روی اربعین و قدرت نرم گفتمان تشیع
این روزها با نزدیک شدن به اربعین حسینی ۱۴۰۲، بار دیگر شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) از سراسر جهان راهی سرزمین عراق شدند. در کنار هم قرار گرفتن ملت‌ها و قومیت‌های مختلف در زیر یک پرچم واحد، نماد همبستگی میان مسلمانان و تبلور قدرت نرم محور مقاومت در غرب آسیاست.
در تعاریف کلاسیک قدرت برای فهم توان کشورها و بلوک‌های منطقه‌ای، بررسی دامنه «عمق راهبردی» و میزان دسترسی آنها به متغیرهای استراتژیک همچون دسترسی به اقیانوس‌ها و آب‌های آزاد، جمعیت جوان نیمه‌ماهر-ماهر، منابع طبیعی، تولید ناخالص داخلی، توان بسیج‌کنندگی، موقعیت جغرافیایی، قدرت کیفی-کمی تسلیحات و نیروهای قوای مسلح مورد بررسی قرار می‌گرفت.
با پایان جنگ سرد و تخریب دیوار برلین، دانشمندان حوزه روابط بین‌الملل به سایر مؤلفه‌های غیرملموس قدرت همچون توان اقناع یا قدرت معنایی توجه بیشتری کردند. بر همین اساس دیگر کشورها نمی‌توانند صرفاً روی تقویت قدرت مادی متمرکز شوند و نیازمندند با افزایش دامنه نفوذ معنوی و قدرت نرم خود در عرصه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی به نوعی «قدرت هوشمند» دست پیدا کنند. با توجه به نکات فوق در این مطلب به بررسی مؤلفه‌های قدرت شیعیان از خلیج‌فارس تا حوزه شامات خواهیم پرداخت.
ژئوپلیتیک شیعه؛ قلب انرژی جهان
منابع هیدروکربن موتور محرکه صنایع، کارخانه‌ها، بخش حمل‌ونقل و واحدهای نظامی است. قدرت‌های فرامنطقه‌ای همواره برای حفظ و توسعه روند توسعه صنعتی-اقتصادی نگاه ویژه‌ای به منطقه نفت‌خیز خاورمیانه داشتند.
در گذشته دولت‌های غربی و امروز قدرت‌های نوظهور شرقی مانند چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی وابستگی راهبردی به منابع موجود در این منطقه دارند. بر اساس آمارهای منتشرشده از سوی گمرک چین، تنها در سال ۲۰۲۱ بیش از ۵۳ درصد از واردات نفت پکن از کشورهای حوزه خاورمیانه بوده است. تنها سهم کشورهای حوزه خلیج‌فارس در سال ۲۰۲۲ با رشد چشمگیر ۴۱ درصد بوده است.
به گزارش «هیندو بیزینس» کشورهای خاورمیانه قریب به ۶۹ درصد از نفت هند را تا آوریل ۲۰۲۲ تأمین می‌کردند.
اندیشکده امریکایی «شورای روابط خارجی» در مطلبی میزان وابستگی کره‌جنوبی به منابع نفتی خاورمیانه، بویژه حوزه خلیج‌فارس را حدود ۷۵ درصد اعلام کرد. پاییز سال گذشته خبرگزاری رویترز در خبری اعلام کرد که ژاپنی‌ها ۹۴.۵ درصد از واردات نفت خود را از مبدأ خاورمیانه انجام دادند.
شیعیان فراتر از منطقه
با وجود جمعیت کمتر شیعیان نسبت به اهل سنت، اما شیعیان عمدتاً در مناطق نفت-گازخیز ایران، عراق، عربستان سعودی، کویت، بحرین، جمهوری آذربایجان، لبنان، یمن و سوریه سکونت یا نفوذ قابل توجهی دارند. این موضوع سبب ارتقای جایگاه ژئواکونومی شیعیان در میان سایر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است.
به عبارت دیگر اگر قدرت‌های بزرگ جهانی قصد دارند تا دسترسی پایداری به منابع انرژی منطقه داشته باشند، چاره‌ای جز مذاکره و جلب‌نظر کانون‌های قدرت تشیع یعنی جمهوری اسلامی ایران و مراجع عظام تقلید در قم و نجف ندارند.
محور مقاومت؛ بزرگترین نیروی مبارزه با تروریسم
قرار گرفتن منطقه خاورمیانه در مرکز چهار راه ارتباطی میان سه قاره بزرگ آسیا، اروپا و آفریقا از یک سو و از سوی دیگر میزبانی از منابع سرشار نفت و گاز سبب شده است تا قدرت‌های فرامنطقه‌ای با مطالعه، شناسایی و فعال کردن گسل‌های تنش در غرب آسیا و شمال آفریقا، جلوی همکاری میان بازیگران منطقه‌ای را گرفته و با ایجاد جنگ‌های قومی-فرقه‌ای در میان آنها زمینه لازم برای غارت منابع خاورمیانه را فراهم آورند. ظهور گروه‌های تروریستی همچون القاعده، داعش، جبهه النصره و بوکوحرام، نشان‌دهنده تداوم سیاست «اختلاف بینداز، حکومت کن» دولت‌های غربی است.
نقش «محور مقاومت» در قدرت منطقه
در حالی که جامعه جهانی خود را آماده اشغال تمام کشورهای خاورمیانه توسط پدیده داعش می‌کرد، شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) در قالب گروه‌هایی همچون حزب‌الله لبنان، حسینیون آذربایجان، زینبیون پاکستان، فاطمیون افغانستان، حشدالشعبی عراق، انصارالله یمن و... تحت عنوان «محور مقاومت» مانند دژی محکم جلوی سقوط دولت‌های مرکزی در دمشق و بغداد را گرفتند. هسته مرکزی این حرکت ضدتروریستی، نیروی قدس سپاه پاسداران به فرماندهی شهید سپهبد قاسم سلیمانی بود.
امریکا و دولت‌های غربی قصد داشتند تا پس از اشغال تمام منطقه توسط پدیده داعش، بار دیگر به خاورمیانه لشکرکشی کنند و این‌بار نقشه منطقه را مطابق با طرح «خاورمیانه بزرگ» بازتعریف کنند. پس از شکست کامل داعش و سایر گروه‌های تروریستی در عراق و شام، دولت وقت امریکا تصمیم گرفت تا با قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست «FTO» و سپس ترور شهید سلیمانی در اطراف فرودگاه بغداد ضربه جدی به مسیر مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا وارد نماید. تحرکات مشکوک نیروهای امریکایی در شمال عراق، سوریه و انتقال پنهانی عناصر داعش در افغانستان نشان‌دهنده برنامه واشنگتن برای خیزش مجدد این پدیده مخرب در سراسر منطقه است.
از تهران تا بیروت-لاذقیه؛ کریدور جدید شرق به غرب
به گزارش مهر ، در یک‌دهه گذشته دولت‌های خاورمیانه تمرکزشان را روی ایجاد کریدورهای ارتباطی «شرق به غرب» و «جنوب به شمال» در بخش‌های حمل‌ونقل ریلی-هوایی-دریایی-زمینی قرار دادند. در هر دو مسیر ارتباطی، مناطق شیعه‌نشین نقش محوری در اتصال قاره آسیا به بازارهای اروپایی و آسیایی
دارند.
پس از پیروزی محور مقاومت بر تروریسم سلفی-تکفیری در عراق-شام و استقرار گروه‌های مقاومت در این مناطق، حال بسیاری از کارشناسان صحبت از خط کریدوری ۱۴۶۳ کیلومتری تهران-بیروت می‌کنند. این اتوبان منحصربه‌فرد که حاصل کار خود شهدای مدافع حرم است، امکان اتصال مستقیم مسیرهای ارتباطی تا دریای مدیترانه و بازارهای جنوب اروپا را فراهم خواهد کرد. همچنین پس از شکست معارضان سوری و تروریست‌ها در سوریه، دولت‌های ایران و عراق به عنوان متحدان رسمی دمشق این فرصت را دارند تا با استفاده از بندر لاذقیه به بازارهای اروپا متصل شوند.
«کریدور میانی» ارتقا دهنده جایگاه ژئواستراتژیک شیعیان
این خط ترانزیتی می‌تواند جایگزین، رقیب یا مکمل سایر مسیرهای ارتباطی مانند «کریدور میانی» در دشت‌های اوراسیا یا راه ابریشم دریایی باشد. عملیاتی شدن این طرح ضمن توسعه زیرساخت‌ها در کشورهای ایران، عراق، سوریه و لبنان زمینه ارتقای جایگاه ژئواستراتژیک شیعیان در میان سایر جمعیت‌های مذهبی و قومی در منطقه را فراهم خواهد کرد. شاید بزرگترین مانع در مسیر اجرایی شدن این ابتکار، حضور غیرقانونی نیروهای امریکایی در نوار مرزی عراق-سوریه باشد.
تحلیلگران معتقدند واشنگتن با هماهنگی تل‌آویو قصد دارد با ایجاد مانع بر سر راه انتقال نیروهای مقاومت، ضمن قطع ارتباط مستقیم میان محور مقاومت، جلوی شکل‌گیری مسیرهای ترانزیتی رقیب در این منطقه را بگیرد. استراتژی مقام معظم رهبری مبنی بر اخراج نیروهای امریکایی از عراق-سوریه راه‌حل مناسبی برای کنترل کامل جاده ارتباطی یا به حاشیه راندن متجاوزان خارجی است.
راهپیمایی اربعین؛ فرصتی برای دیپلماسی عمومی
در تئوری‌های جدید علم سیاست و روابط بین‌الملل، «سازه‌انگاری- Constructivism» به پژوهشگران کمک می‌کند تا فراتر از مؤلفه‌های امنیتی یا اقتصادی، جایگاه کشورها را از نظر برساخت هویتی-اجتماعی تحلیل و بررسی کند. در قالب چهارچوب‌های این نظریه، گفتمان شیعه به عنوان یک واقعیت تاریخی-اجتماعی توانسته ضمن بازتولید خود در دوره‌های مختلف، امروز به عنوان منبع الهام و هویت‌بخش شیعیان جهان عمل نماید. در این گفتمان مرزهای جغرافیایی و تفاوت‌های انسانی اهمیت خود را از دست می‌دهد و هویت مشترکی بر مبنای پیروی از قرآن کریم و اهل‌بیت سلام‌الله‌علیها شکل می‌گیرد. دال‌های مرکزی این گفتمان ولایت‌مداری، شهادت‌طلبی، منجی‌گرایی، ظلم‌ستیزی، عدالت‌خواهی، توحیدمحوری و آزادگی بر پایه عقل و شریعت است.
اربعین، نماد جهان وطن انگاری شیعی
در چنین بستری راهپیمایی اربعین بدل به نماد جهان‌وطن‌انگاری شیعی با محوریت امام حسین(ع) می‌شود. به عبارت دیگر واقعه عاشورا و پیاده‌روی اربعین تبدیل به منابع الهام و قدرت نرم گفتمان تشیع در برابر ایدئولوژی‌های ناسیونالیستی، مارکسیستی و لیبرال می‌شود.
قدرت معنایی اربعین این امکان را برای شیعیان فراهم می‌کند تا بتوانند به عنوان یک کل واحد در برابر هژمونی قدرت‌های بزرگ و خطراتی مانند رژیم صهیونیستی یا تروریسم تکفیری مقاومت کنند و جلوی از بین رفتن نمادهای دینی-هویتی را بگیرند.
بهره سخن
ساختار متصلب نظم یک-چند قطبی شکسته شده و قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی سعی دارند تا در «دوران گذار نظم بین‌المللی» به سمت ارتقای جایگاه سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود حرکت کنند. در چنین شرایطی شیعیان خاورمیانه به رهبری جمهوری اسلامی ایران این فرصت را دارند تا با استفاده از پتانسیل‌هایی همچون برخورداری از منابع سرشار نفت‌وگاز، توان دفاعی ناشی از محور مقاومت، ایجاد خطوط کریدوری تهران-بیروت و تهران-لاذقیه و قدرت نرم ناشی از پیاده‌روی اربعین موقعیت ژئوپلیتیکی، ژئواکونومی و ژئوکالچری تشیع را در نظم جدید ارتقا دهند.
بــــرش
امریکا و دولت‌های غربی قصد داشتند تا پس از اشغال تمام منطقه توسط پدیده داعش، بار دیگر به خاورمیانه لشکرکشی کنند و این‌بار نقشه منطقه را مطابق با طرح «خاورمیانه بزرگ» بازتعریف کنند. پس از شکست کامل داعش و سایر گروه‌های تروریستی در عراق و شام، دولت وقت امریکا تصمیم گرفت تا با قرار دادن نام سپاه پاسداران در لیست «FTO» و سپس ترور شهید سلیمانی در اطراف فرودگاه بغداد ضربه جدی به مسیر مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا وارد نماید. تحرکات مشکوک نیروهای امریکایی در شمال عراق، سوریه و انتقال پنهانی عناصر داعش در افغانستان نشان‌دهنده برنامه واشنگتن برای خیزش مجدد این پدیده مخرب در سراسر منطقه است.
رئیس جمعیت هلال احمر در گفت و گو با«ایران»:
آماده‌تر از هر سال در خدمت زائران حسینی هستیم
مهسا قوی قلب
خبرنگار
سرخ‌پوشان جمعیت هلال احمر یکی از بزرگترین گروه‌هایی هستند که بی‌ادعا و چشمداشت از خیلی قبل‌تر از آغاز سفرهای اربعین، در مسیر پیاده‌روی زائران حسینی، مرزها و شهرهای زیارتی عراق حاضر می‌شوند تا در هر زمینه‌ای خدمت‌رسان زوار باشند.
دکتر پیرحسین کولیوند که به‌عنوان رئیس این جمعیت سکاندار هدایت جوانان خدمت‌رسان در دیار نجف و کربلاست، با اشاره به اینکه توصیه‌های مراقبتی و بهداشتی بسیاری برای این ایام وجود دارد، به «ایران» می‌گوید: « در خصوص بحث تجمعات انبوه، بهداشت فردی و اجتماعی برای حفظ سلامت و جان افراد اهمیت بالایی دارد. نوع غذا خوردن، استراحت کردن، زمان پیاده‌روی و میزان پیاده‌روی هم خیلی مهم است. با توجه به ازدحام جمعیت، مراقبت از شخص و افراد آسیب‌پذیر نیز جزء توصیه‌های این ایام به شمار می‌رود. طبیعتاً نذر و نیاز هم در منطقه زیاد است. توزیع غذا و شربت فراوان است که باید از محل‌هایی که بهداشت رعایت می‌شود، تهیه کرد. احتمال آلودگی در ظرف‌های چندبار مصرف نیز بالاست، همچنین استفاده از یخ‌های شسته نشده برای تهیه شربت می‌تواند آلودگی به همراه داشته باشد. غذاهای مانده هم ممکن است حاوی میکروب و آلودگی باشد که فرد را به بیماری‌های گوارشی مبتلا کند. پیشگیری از بیماری‌های تنفسی نیز ضروری است چرا که خیلی وقت‌ها جمعیت متراکم و ثابت می‌شود و افراد در فاصله خیلی نزدیک نفس می‌کشند، به نوعی که ذرات عطسه و سرفه می‌تواند به شدت آسیب‌زا باشد.»
پیشگیری از گرمازدگی
در راهپیمایی اربعین
یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که در پیاده‌روی اربعین برای همه نگران‌کننده است، گرمازدگی است که می‌توان با راهکارهای خیلی ساده از آن پیشگیری کرد، البته دستورالعمل‌های مختلفی در رسانه‌ها در این زمینه ارائه شده است.
به گفته کولیوند، پوشیدن لباس‌های نخی که گرما را جذب نمی‌کند، در پیاده‌روی اربعین توصیه می‌شود. او خاطرنشان می‌کند: وقتی دمای هوا بالا و تابش آفتاب مستقیم است، برای پیاده‌روی زمان خوبی نیست. اجازه دهید هوا خنک‌تر شود تا بتوانید از سایه استفاده کنید. همچنین تا می‌توانید آب بنوشید. هنگام پیاده‌روی در هوای گرم، تبخیر مایعات بدن از طریق پوست بالا می‌رود و ممکن است چندان متوجه نشوید که حجم مایعات بدن کم شده، بنابراین بهترین کار نوشیدن زیاد آب است. مصرف نوشابه و چای توصیه نمی‌شود، چون می‌تواند به لحاظ قند بالا اثر منفی هم بگذارد و پایه‌های گرمازدگی را تشدید کند. با دیدن اولین علائم گرمازدگی مانند سرگیجه، به سرعت به یکی از مراکز بهداشتی مراجعه کنید تا در کمترین زمان درمان لازم انجام شود. خیلی وقت‌ها با یک استراحت کوتاه مشکل حل می‌شود ولی در برخی مواقع که شدت گرمازدگی خیلی بالا باشد و دیر مراجعه شود، ممکن است آسیب به مغز هم برسد. اما با درجه‌های کم گرمازدگی با استراحتی کوتاه یا تزریق سرم با تجویز پزشک بهبودی حاصل می‌شود.
کولیوند می‌گوید: در سال‌های اخیر در خصوص مدیریت گرمازدگی و تهیه و تدوین برنامه‌های پیشگیری و همچنین درمان آن، تجارب خوبی به دست آمده و اقدامات شایسته‌ای داشتیم. از جمله در حج که آن جا هم شرایط سخت و محیط باز است. از مشعر تا منا، از منا تا رمی جمرات با لباس احرام مسیر زیادی است. به علاوه در کنگره‌ای بین‌المللی با نام «اربعین» که در این رابطه داشتیم از اطلاعات کشورهای دیگر هم استفاده کردیم. حالا دیگر اربعین جهانی شده و در کنگره‌ای با این نام از 50 کشور سخنران داشتیم و جهان می‌داند که این مراسم بزرگ مذهبی تا چه اندازه تأثیرگذار است. امسال نهادهای مسئول برای برگزاری بهتر مراسم اربعین، ساختار و مشکلات سال‌های پیش را بررسی کردند.
رئیس جمعیت هلال احمر کشور با بیان اینکه مراسم اربعین سال گذشته را آسیب‌شناسی کردیم، می‌افزاید: «متوجه شدیم چه کارهایی را باید انجام می‌دادیم که ندادیم و چه کارهایی بهتر است انجام شود تا کیفیت خدمات‌رسانی افزایش پیدا کند. بعد از برگزاری جلسات متعدد در این حوزه، در نهایت نتیجه گرفتیم که امسال باید رقمی در حدود 4 هزار پزشک و گروه پزشکی داوطلب همراه باشند. این افراد در حال حاضر در مراسم اربعین هستند؛ کسانی که حتی یک ریال هم تحت عناوینی مانند حق‌الزحمه یا حق مأموریت دریافت نمی‌کنند. فقط بلیت رفت و برگشت، اسکان و غذا را نمی‌پردازند. جراحان، پزشکان متخصص، پرستاران، بهیاران، امدادگران، نیروهای پذیرش و امور اداری و سایر بخش‌ها کاملاً داوطلبانه زائران را در این سفر همراهی می‌کنند. حدود 3 تا 4 میلیون نفر زائر ایرانی داریم که رقمی در حدود تعداد ساکنان دو استان کشور است. فرض کنید به دو استان کشور بخواهید خدمات بدهید، باید متناسب با این تعداد آمبولانس و امکانات هماهنگ شود. ما در کل تنها یک پنجم تجهیزات را برای اربعین اختصاص دادیم، آن هم در منطقه‌ای با زیرساخت و امکانات ضعیف و پیاده‌روی طولانی مدت 90 کیلومتری در هوای به شدت گرم. با این همه شکی نیست که لطف خدای متعال و حضرت سیدالشهدا(ع) و عنایت ائمه است که هرسال این تعداد زائر مشرف به کربلا می‌شوند.»
در حال حاضر در مرزهای شرقی تا غربی و در همه محورهای مواصلاتی خدمات‌رسانی‌ها در حال انجام است بویژه اینکه در فصل تابستان به سر می‌بریم و بسیاری از هموطنان در این روزهای پایانی شهریورماه در مسافرت هستند. همچنین این سؤال پیش می‌آید که با توجه به ارسال نیروها و تجهیزات به کشور عراق، داخل کشور با مشکل مواجه نخواهیم شد؟
کولیوند در پاسخ به این سؤال نیز می‌گوید: «ما امکانات را در داخل کشور ضعیف نکردیم و تمام برنامه‌ریزی‌ها به نحوی انجام شده که مشکلی به وجود نیاید. برای بالاتر رفتن ظرفیت‌ها، مثلاً اگر افرادی قبل از اربعین 24 ساعت شیفت می‌دادند و 48 ساعت استراحت می‌کردند، الان 24 ساعت شیفت می‌دهند، 24 ساعت هم استراحت می‌کنند یا 24 ساعت شیفت می‌دهند، 12 ساعت استراحت می‌کنند. در مورد توزیع امکانات هم از تمامی استان‌ها به میزانی که به استان لطمه‌ای وارد نشود، استفاده کردیم. درباره داروهایی هم که در کشور با محدودیت مواجه بودیم از جاهای دیگر مثل ترکیه آن را تأمین کردیم.»
او می‌افزاید: «در سال 98 ما 5 پایگاه سلامت از نجف تا کربلا داشتیم، سال گذشته 14 پایگاه و امسال 27 پایگاه داریم. سه بیمارستان عراقی فقط از مسیر نجف تا کربلا در اختیار ما قرار دارد و سازه بیمارستانی بنیاد احسان هم که اتاق عمل و رادیولوژی دارد، در نزدیکی کربلا مستقر است. امسال اجازه عمل جراحی توسط پزشکان ایرانی را در بیمارستان‌های عراقی که حضور داریم هم گرفته‌ایم. ما از نقاط صفر مرزی که زیرساخت‌های خوبی هم دارد، پایگاه سلامت زدیم و هر 100 کیلومتر هم یک پایگاه امداد و نجات تا خود شهر نجف داریم که این امر سبب شد حمایت‌های خیلی خوبی از زوار داشته باشیم.»
از مدینه تا عتبات
محمدرضا جعفری، 54 ساله که نزدیک به 60 بار مدیریت کاروان‌های کربلا را برعهده داشته، از جمله خادمانی است که از مدینه خدمت کرده تا به عتبات برسد. سه فرزند دارد. او در پاسخ به این سؤال «ایران» که خانواده در زمان‌هایی که شما مشغول خدمت‌رسانی هستید، دلتنگ نمی‌شوند یا شما را از اینکه مدت زمان طولانی در کنارشان نیستید، مؤاخذه نمی‌کنند، جواب می‌دهد: «البته، مخالفت می‌کنند ولی نزدیکی‌های سفر که می‌شود، رضایت می‌دهند و نه نمی‌گویند. گاهی می‌گویند که کمتر برو لااقل ماهی یک بار. چون من بعضی وقت‌ها در ماه دو تا سه بار به کربلا می‌روم. ناراحت می‌شوند ولی نه نگفته‌اند.»
از این خادم که سال‌هاست به کرات سفر کربلای معلی رفته می‌خواهم خاطره‌ای برایمان تعریف کند. او می‌گوید: «راهنمایی و هدایت گمشدگان خیلی برایم اتفاق افتاده. همین امروز از ساعت 3 تا 8 صبح زائری کر و لال دیدم که گم شده بود. نمی‌دانستم چطور می‌توانم آدرس بدهم، دستش را گرفتم و او را به مقصد رساندم. با گروهی 90 نفره که همه کر و لال بودند، برای زیارت آمده بود و متأسفانه از گروه جدا شده بود. او را به موکب رساندم. این لحظات خدمت خیلی برایم دلچسب است. عمر انسان به حدی کوتاه است که برای محبت و خوبی کردن وقت کم می‌آید. انسان عمری ندارد که بخواهد بدی کند. هر خدمتی شیرین است مخصوصاً اینکه برای اهل بیت(ع) باشد.»
دبیری که خادم اباعبدالله(ع) شد
علی ارشیا، دبیر آموزش و پرورش است اما در سایه دبیری در اوقات فراغت به مدت 20 سال هم با حج و زیارت همکاری دارد، به گفته این دبیر، هر ساله مرخصی می‌گیرد تا بتواند به زائران در مسیر عشق خدمت کند. در حال حاضر هم خادم افتخاری است و به‌صورت رایگان ارائه خدمت می‌کند.
او به «ایران» می‌گوید: «رفتار ما در سایه افکار ماست یعنی اگر افکار را تغییر دهیم، رفتار عوض می‌شود. شاکله خانواده من یعنی همسر و فرزندانم هم مانند من هستند و به این مسیر علاقه‌مندند. همواره مشوق من هستند و هر زمان بتوانند در مسیر خدمت‌رسانی به زائران گام برمی‌دارند. در خدمت حضرت سیدالشهدا بودن، یک دعوت و توفیق است. خیلی‌ها دلشان می‌خواهد در این جایگاه باشند. حضرت به ما اجازه داده تا توفیق خدمت پیدا کنیم. مدال افتخاری بر گردن ما انداخته شده و همیشه سپاسگزار محضر ارباب و مولایمان هستیم.»
از او هم می‌خواهیم تا خاطره‌ای به یادماندنی در طول خدمت به زوار تعریف کند: «همین امروز زمانی که خانواده‌ای، مادر و دخترشان را گم کرده بودند، به ایشان گفتم من همه خیابان‌ها را می‌شناسم، قول می‌دهم سریع مادر و دختر را پیدا کنم. از شب قبل گم شده بودند. در فرصت زمان کوتاهی با توجه به نشانی‌هایی که دادند، پیدایشان کردم. وقتی به هم رسیدند از شادی گریه می‌کردند. آنجا من از شوق آنها بی‌نهایت صفا کردم. این خدمت کوچکی بود به زائران سیدالشهدا.»
این سفر همه ابعاد زندگی را پوشش می‌دهد
یدالله طهماسبی، 9 سال سابقه خادمی دارد و به زوار خدمت می‌کند. 50 ساله است. 30 سال است که ازدواج کرده و 4 دختر دارد. حدود یک ماه برای خدمت در کربلا حضور دارد. می‌گوید: «این سفر همه ابعاد زندگی‌ام را پوشش می‌دهد. افتخار می‌کنم که خادم زائران اباعبدالله الحسین(ع) هستم و آرزو دارم تا زنده هستم در این راه خدمت کنم. این سفر در کل برکات و معنویات زیادی دارد که از هر درآمدی بالاتر است.»
او هم خاطره‌ای تعریف می‌کند: چند روز پیش در حرم مطهر پیرمرد 80 و اندی ساله دیدم که به مدت 24 ساعت بود که خانواده خود را گم کرده بود. آذری زبان بود و از خادمان کمک می‌خواست تا خانواده‌اش را بیابند؛ نه آدرسی داشت، نه موکبی را می‌شناخت و نه اصلاً فارسی بلد بود. با کمک یک گوشی قدیمی که به همراه داشت، شماره‌ای از تهران پیدا کردیم و به دختر ایشان زنگ زدیم. از این طریق توانستیم با جست‌و‌جو خانواده وی را پیدا کنیم. وقتی پیرمرد پسرش را دید خیلی گریه کرد و سپاسگزار ما بود. آرزو می‌کنم که همیشه بتوانم خادم زوار امام حسین(ع) باشم.