یک نکته تاریخی درباره عصبانیت انگلیس از اعدام علیرضا اکبری

واکنش شدید مسئولان رسمی دولت انگلیس در حد نخست‌وزیر و وزیر خارجه به اعدام جاسوسی به نام علیرضا اکبری شاید در نگاه اول برای خیلی‌ها عجیب باشد. بی‌بی‌سی فارسی هم که ارگان زیرمجموعه وزارت خارجه این کشور است در مطالب متعددی سعی کرد اصل جاسوس بودن و روند برخورد با او را مشکوک و مبهم جلوه دهد.
چرا دولت انگلیس در برابر برخورد جمهوری اسلامی با یک جاسوس خود، اینچنین شدید واکنش نشان می‌دهد؟ واقعیت این است که «وفاداری به جاسوسان» یکی از موضوعاتی است که دولت انگلیس سال‌های سال است روی آن بسیار سرمایه‌گذاری و تبلیغ کرده و در مواقع لازم آن را عملاً نشان داده است. اقداماتی مثل پشتیبانی و حفاظت از جاسوس در طول دوران همکاری و حمایت‌های مهم و حیاتی از او و حتی خانواده‌اش بعد از لو رفتن، در باغ سبزی است که می‌تواند خیلی‌ها را به همکاری با سرویس اطلاعاتی انگلیس ترغیب کند.
مرحوم آیت‌الله خالصی‌زاده از علمای مبارز عراق و ایران بود که از او خاطراتی دستنویس بر جای‌ مانده است. او در بخشی از این خاطرات، متن نامه یکی از صاحب‌منصبان فوج رضاخان به خود را آورده است که به شرح ماجرای انتخاب رضاخان توسط انگلیس می‌پردازد. در بخشی از این نامه خاطره‌ای نقل شده است که به همین موضوع اشاره دارد: «درباره زندانی شدن خزعل در تهران، از کنسول انگلیس پرسیدم: «مگر وی دوستدار انگلیس نبوده و مگر آن همه جانفشانی در فرمانبری از انگلیس نکرده است؟» گفت: «بلی چنین بوده اما فرق میان دوستداران ما و دوستداران روس‌ها آن است که دوستداران روس‌ها به دار آویخته می‌شوند آن‌طور که سردار معزز بجنوردی و پنج برادرش و مرتبطان وی در خراسان همگی حلق‌آویز شدند، اما دوستداران ما با کمال عزت و احترام زندگی می‌کنند مانند شیخ خزعل و پسرانش در تهران که هیچ‌کس زهره ندارد به آنان نگاه چپ کند.»
یکی از مهم‌ترین نتایج مجازات علیرضا اکبری با سخت‌ترین مجازات یعنی اعدام، آسیب دیدن همین سرمایه‌گذاری تاریخی انگلیس است. «احساس ناامنی از اکنون و آینده»، دقیقاً نقطه مقابل آن در باغ سبز است و می‌تواند جاسوسان را در ادامه همکاری‌شان با دولت انگلیس مردد و حتی تبدیل به همکاری دوجانبه برای نهادهای اطلاعاتی ایران کند.
وقتی کسی در حد علیرضا اکبری که تابعیت دولت انگلیس را داشته، از نظر مالی حمایت‌های فراوانی شده، همسرش هم ساکن این کشور است و دولت انگلیس هم در این سال‌ها تلاش زیادی برای حفاظت او کرده، دستگیر و نهایتاً اعدام شده است، افرادی که الان مشغول همکاری با سرویس اطلاعاتی انگلیس هستند و سابقه مسئولیتی او را هم ندارند با خود فکر می‌کنند چنین سرنوشتی (اعدام و نه حبس و نهایتاً مبادله) در انتظار ما هم می‌تواند باشد.
«لو رفتن» بدترین اتفاقی است که می‌تواند برای یک جاسوس بیفتد، پس از آن نوبت دستگیری و مجازات است. اعدام اکبری زمانی تأثیرش را نشان می‌دهد که جاسوسانی مثل او ببینند دیگر قرار نیست محکوم به حبس شده و پس از چند سال دولتی که برایش جاسوسی کرده‌اند، معامله و تبادلی کند و آزادشان نماید و بروند انگلیس زندگی کنند، بخصوص اگر مثل اکبری مشغول جاسوسی از حیطه‌های مهم و استراتژیک جمهوری اسلامی باشند.
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و یکصد و نه
 - شماره هشت هزار و یکصد و نه - ۰۱ بهمن ۱۴۰۱