محمد منتشری
خواننده موسیقی سنتی

یلدا یا آیین شب چله از کهن‌ترین آداب و رسوم مردمان ایران‌زمین است، طولانی‌ترین شب سال که مزین به آداب و رسوم خاص خود بوده است؛ اگرچه امروزه آنچه به عنوان آیین شب یلدا برگزار می‌شود با گذشته کمی متفاوت‌تر است و حتی صدا‌وسیما هم این آیین را به درستی معرفی نمی‌کند. پیش از این زنده‌یاد ابوالقاسم انجوی‌شیرازی در رادیو و تلویزیون فعالیت داشت که محتوای برنامه‌هایشان فرهنگ و مردم بود. به‌ خاطر دارم آن زمان برنامه‌ای برای شب یلدا در رادیو برگزار شد که بسیاری از خوانندگان مطرح روز هم حضور داشتند؛ هنرمندانی همچون ایرج، شجریان، گلپا و... البته من نیز در این برنامه تعدادی کار خوانده‌ام؛ برنامه‌ای که تا پاسی از شب پخش زنده داشت و مرحوم انجوی‌شیرازی فال می‌گرفت و خوانندگان فال را به‌ صورت آواز می‌خواندند...
اما بعد از انقلاب بازگویی این آیین‌ها با زبان اصیل موسیقی کمرنگ‌تر شد و من تنها کسی بودم که طی این سال‌ها در زمینه احیا و معرفی این آثار تلاش کردم و آلبوم‌های مختلفی در این‌باره منتشر شد که در واقع بازخوانی و بازسازی آثار استادم اسماعیل مهرتاش با تنظیم و صدای خودم است؛ آثاری که سال‌ها قبل استاد مهرتاش آهنگسازی کرده و این کارها را قبل از انقلاب هم خوانده بودم و بعد از انقلاب با تنظیم جدید منتشر شد. نام ابتدایی این کار «شب یلدا» بود اما به دلیل تعللی که در انتشار آن صورت گرفت در آستانه شب عید و با نام «نوروزانه» از سوی انتشارات آوای باربد منتشر شد اما اشعار به‌ کار گرفته شده در مورد یلدا و میوه‌های مخصوص این شب است که با زبان موسیقی روایت می‌شود. این کارها در آواز بیات تهران است و تعدادی دیگر کار مانده است که ان‌شاءالله در شرایط بهتر جامعه منتشر می‌شود. البته کارهای دیگری همچون «هفت‌سین (به روایت طهران)»، «چهارشنبه‌سوری» و... نیز تولید و منتشر کرده‌ام. ناگفته نماند همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردم، این کارها را سال‌ها قبل در تلویزیون اجرا کرده بودم اما بعد از انقلاب تصمیم گرفتم بار دیگر آنها را به گوش نسل جوان برسانم و در حال حاضر با 4 سی‌دی با عنوان‌های «هفت‌سین»، «چهارشنبه‌سوری»،
«چند بهار نو» و«نوروزانه» با اشعاری از غلامرضا روحانی، ابوالقاسم حالت و پرویز خطیبی منتشر شد که شامل 30 آهنگ است و امیدوارم فرصتی باشد تا دیگر کارهایم را که در این زمینه است با تنظیم جدید به گوش مخاطبان برسانم. البته متولی این کارها رادیو و تلویزیون بوده و نیاز است در این زمینه حمایت و تبلیغات درستی انجام بگیرد اما متأسفانه در این زمینه کم‌لطفی‌های بسیاری شده، این آثار بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم آیینی ماست؛ آثاری که در دستگاه‌های مختلف موسیقی ایرانی همچون سه‌گاه، چهارگاه، ابوعطا و... است. تلاش کردم این موسیقی را به شاگردانم هم انتقال بدهم تا حافظ بخش مهمی از موسیقی و فرهنگ کشورمان باشیم.
در آخر، صحبت‌هایم را با شعری از حافظ که از باورهای ملی ما در شب یلدا و خواندن اشعار این شاعر و تفألی بر آن است به پایان می‌رسانم؛ اشعاری که به نوعی با موسیقی عجین است:«چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست، سخن‌شناس نه‌ای جان من خطا اینجاست...»