وقتی «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور پیشین امریکا تحریم را به حربه‌ای برای ماجراجویی‌های خود علیه ایران تبدیل کرد و بعدها «جوبایدن» کوشید این مسیر را علاوه بر ایران علیه کشورهای دیگرهم به اجرا درآورد، می‌شد انتظار روزی را کشید که این راهکار زورگویانه به ضد خود تبدیل شود. چه حالا «ترامپ» نسبت به از دست رفتن سلطه جهانی دلار ابراز نگرانی کرده و معترف شده که «امریکا به تحریم معتاد شده است».  ابراز نگرانی نامزد جمهوری‌خواه امریکا نسبت به روند رو به افول دلار در مناسبات مالی بین‌المللی از تعبیر شدن تدریجی کابوسی حکایت می‌کند که پیشتر تحلیلگران سیاسی و اقتصادی صحنه جهانی آن را پیش‌بینی کرده بودند؛ امری که یادآور می‌شود ایالات متحده دیگر در صحنه رخدادهای جاری در موقعیت برتری مطلق قرار ندارد و با از میان رفتن سیطره این کشور در اقتصاد جهانی، حربه تحریمی‌اش علیه دیگر کشورها برای تحقق اهداف سیاسی یکجانبه به چالش کشیده شده است. چنانکه در مواجهه با این رویکرد امریکا که تاکنون سعی داشته با بهره‌گیری از قدرت دلار و با تمسک به شیوه‌های آزموده شده، همچنان در صحنه جهانی ترکتازی کند، ایران، روسیه، چین و دیگر کشورهایی ایستاده‌اند که دیگر نمی‌خواهند مراودات اقتصادی میان خود را متناسب با معیار و استانداردهای تعریف شده در واشنگتن پیش ببرند. چه منافع شمار زیادی از بانک‌ها و نهادهای اقتصادی به طور مستقیم و غیر مستقیم متأثر از فهرست تحریم‌هایی است که بتدریج و در یک روند پیوسته به‌روزرسانی شده و پرشمارتر می‌شود؛ رویکردی که بویژه در سال‌های اخیر از سوی وزارت خزانه‌داری امریکا به عنوان کانون هدایت جنگ اقتصادی غرب در پیش گرفته شده و تمرکز ویژه خود را در سال‌های اخیر بر ایران قرار داده است.

تضعیف هژمونی
شکست سلطه دلار چشم‌اندازی است که پیشتر «ترامپ» آن را به معنای شکست در یک جنگ جهانی توصیف کرده بود؛ کسی که خود در زمان ریاست جمهوری با متوقف کردن اجرای تعهدات امنیتی و اقتصادی امریکا و بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران پروژه تضعیف هژمونی کشورش را کلید زده بود. در همین راستا کشورهایی که در سال‌های اخیر هدف موج تحریم‌های امریکایی قرار گرفته‌اند در تلاش برای بی‌اثر کردن این تحریم‌ها به سمت و سوی پیمان‌های پولی دوجانبه با شرکا و همپیمانان روی آورده‌اند. پیمان پولی دوجانبه یک کانال امن بانکی بین دو کشور و بدون درگیر شدن ارز ثالث است که در شرایط اعمال تحریم‌های بانکی می‌تواند به عنوان یک کانال مطمئن و فارغ از ارتباط با نظام‌های مالی تحت کنترل غرب عمل کند. ایران این اقدام را از سال‌های گذشته و نسبت به شماری از طرف‌های تجاری خود همچون چین و روسیه مورد توجه و پیگیری قرار داده است. اما این تنها کشورهای آسیایی نبوده‌اند که تلاش برای به چالش کشیدن سیطره دلار بر مناسبات اقتصادی جهان را به جریان انداخته‌اند. پیشتر ‌اندیشکده «بنیاد هریتج» رقابت ارزی گروه اقتصادی بریکس شامل چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی با دلار امریکا را مورد توجه قرار داده و تصریح کرده بود که در صورت عملی‌شدن چنین طرحی، سلطه بیش از ۸۰ ساله دلار از بین خواهد رفت؛ امری که در ادامه به افزایش تورم و زیان دهی بانک‌ها و کاهش قدرت ملی امریکا می‌انجامد. در این راستا حتی کشورهای اروپایی از جمله فرانسه هم نسبت به مواجهه دلاری در مناسبات اقتصادی کشورش موضعگیری کرده و اعلام کرده‌اند که «اروپا باید وابستگی خود به برون مرزی بودن دلار امریکا را کاهش دهد که یکی از اهداف کلیدی سیاست مسکو و پکن نیز است.»
همه اینها در حالی است که مبادلات اقتصادی خارج از چتر دلار روندی است که در بطن خود نیازمند پیش شرط‌هایی همچون عزم ملی کشورهای طرف مبادله، حفظ مناسبات سیاسی در بالاترین سطح و هم ترازی کلان اقتصادی کشورهای طرف مبادله است. آنطور که از روند تحولات اقتصادی میان کشورهای منطقه و آسیا و همچنین نگرانی مقام‌های امریکایی بر می‌آید، اراده پایان بخشیدن به سیطره دلاری ایالات متحده در سیاست بسیاری از بازیگران صحنه بین‌الملل از جمله قدرت‌های بزرگ مجموعه «بریکس» و کشورهایی همچون ایران، روسیه، چین و هند پدیدار شده است. این کشورها سعی دارند دلار را از روند تعاملات تجاری پرشمار خود کنار بگذارند و به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل شوند که همواره نگران مجازات‌های فراسرزمینی ایالات متحده با حربه دلار هستند.