آرزو کیهان
خبر نگار

مصرف برق به اندازه یک کشور
تازه‌ترین گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا نشان می‌دهد مصرف برق غول‌های فناوری گوگل و مایکروسافت از میزان مصرف برق هر یک از کشورهای اردن و غنا بیشتر است. طبق این گزارش، میزان مصرف برق گوگل در سال 2023 حدود 24 تراوات ساعت بوده در حالی که این رقم در اردن با جمعیت 11 میلیون نفر حدود 20 تراوات ساعت و در غنا با جمعیت 34 میلیون نفر معادل 19 تراوات ساعت بوده است.
گفتنی است میزان مصرف برق گوگل از 11 تراوات ساعت در سال 2018 به 24 تراوات ساعت در 2023 افزایش یافته و مصرف برق مایکروسافت هم که تا سال 2020 حدود 11 تراوات ساعت بود، کمتر از چهار سال حدود دو برابر شد و به 24 تراوات ساعت رسید.
دو شرکت متا و اپل که نسبتاً دیرتر از گوگل و مایکروسافت به عرصه رقابت هوش مصنوعی ورود داشته‌اند، میزان مصرف برق کمتری ثبت کرده‌اند اما با توجه به تلاش متا برای عقب نماندن از قافله هوش مصنوعی، در آینده‌ای نزدیک فاصله آن با گوگل و مایکروسافت کمتر خواهد شد و میزان مصرف برقش هم افزایش می‌یابد.
 
تولید هر تصویر
 معادل شارژ 522 گوشی
 این روزها آنچه دانشمندان را نگران می‌کند مصرف بی‌رویه انرژی برق در روند استفاده از هوش مصنوعی است. بنا بر گزارش وال‌استریت ژورنال، اشتهای سیری‌ناپذیر دیتاسنترهای هوش مصنوعی به برق، با گذر زمان رو به ‌افزایش است و حالا دیگر تبدیل به یکی از مهم‌ترین چالش‌های شرکت‌های فناوری شده است.
برای اینکه به عمق فاجعه پی ببرید، تنها کافی است به این موضوع توجه کنید که تولید حتی یک تصویر هوش مصنوعی می‌تواند به اندازه شارژ 522 گوشی هوشمند انرژی مصرف و به میزان قابل توجهی کربن تولید کند. این در حالی است که تبدیل متن به ویدیو با کمک هوش مصنوعی انرژی بیشتری مصرف و کربن بسیار بیشتری نسبت به عملکردهای ساده متصاعد می‌کند. آنچه مسلم است اینکه با استفاده بیشتر از هوش مصنوعی، میزان مصرف انرژی و به تبع آن تولید کربن هم بیشتر می‌شود.
پیش از استفاده از هوش مصنوعی، آمارها نشان می‌داد دیتاسنترها حدود یک درصد از تقاضای جهانی برق را مصرف می‌کردند اما در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی آمده است دیتاسنترها، رمزارزها و هوش مصنوعی، تنها در سال 2022 میلادی مجموعاً ۴۶۰ تراوات ساعت برق در سراسر جهان برق مصرف کرده‌اند که وضعیتی نگران‌کننده به وجود آورده است.
مصرف بالای آب
 توسط هوش مصنوعی
افزایش مصرف برق در نتیجه استفاده از هوش مصنوعی، تنها دغدغه دوستداران محیط‌زیست نیست و این گروه، از میزان مصرف آب توسط این فناوری نوظهور هم گلایه دارند. اندیشـــکده China Water Risk مستقر در هنگ‌کنگ، مصرف سالانه آب مراکز داده در چین را حدود 1.3 میلیارد مترمکعب تخمین زده که این رقم تقریباً دو برابر حجم مورد استفاده برای خانوارها در شهر تیانجین با جمعیت 13.7 میلیون نفر است. با این روند تا سال 2030 مصرف کل آب توسط مراکز داده در چین به بیش از 3 میلیارد متر مکعب خواهد رسید.

مصرف برق 10 برابری
 هوش مصنوعی
بنا بر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی(IEA) در سال 2024، میزان مصرف برق برای مراکز داده هوش مصنوعی جهان، 10 برابر میزان مصرف در سال ۲۰۲۲ میلادی بوده است، زیرا استفاده از چت جی‌پی‌تی به انرژی بسیار بیشتری نسبت به موتورهای جست‌و‌جوی سنتی نیاز دارد. آژانس بین‌المللی انرژی تخمین می‌زند ارسال یک درخواست چت جی‌پی‌تی تقریباً 10 برابر بیشتر از یک جست‌و‌جوی گوگل انرژی مصرف می‌کند؛ به این معنا که اگر گوگل موتور جست‌و‌جوی خود را به طور کامل به نرم‌افزار و سخت‌افزار هوش مصنوعی تغییر دهد، مصرف انرژی خود را 10 برابر افزایش می‌دهد و به ۱۰ تراوات ساعت (TWh) برق اضافی در سال نیاز دارد. (یک تراوات برابر با یک میلیون مگاوات برق است.)
به همین دلیل تعیین مقررات دولتی برای کنترل مصرف برق مراکز داده هوش مصنوعی یا موارد دیگر ضروری است زیرا ادامه این وضعیت نگران‌کننده است.
برخی کارشناسان اعلام کرده‌اند هوش مصنوعی در حال حاضر به‌ اندازه انرژی یک کشور کوچک، برق و منابع آبی مصرف می‌کند و این تازه شروع کار است. آمارهای جدید نیویورک‌تایمز هم نشان می‌دهد سرورهای هوش مصنوعی می‌توانند تا سال ۲۰۲۷ سالانه بین ۸۵ تا ۱۳۴ تراوات ساعت برق مصرف کنند. این میزان به اندازه کل برق مصرفی در طول یک سال در هر یک از کشورهای آرژانتین، هلند یا سوئد است. همچنین پیش‌بینی می‌شود انرژی مورد نیاز برای ذخیره‌سازی داده‌ها تا سال ۲۰۲۶ دو برابر شود. به عنوان مثال آموزش یک مدل زبانی مانند GPT-3، سالانه نزدیک به ۱۳۰۰ مگاوات ساعت برق مصرف می‌کند که این رقم به اندازه مصرف برق حدود ۱۳۰ خانوار امریکایی در طول سال است.

 راهکارهای آژانس
 برای صرفه‌جویی
این روزها هوش مصنوعی بازار جهانی برق را دستخوش تأثیرات عمیقی کرده است و نیاز به تلاش‌ها برای کربن‌زدایی و سازگاری با الگوهای مصرف نوظهور را ضروری‌تر می‌کند.
 آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در ژانویه طی گزارشی عنوان کرد: یک‌سوم انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان در نتیجه مصرف انرژی است و با توجه ‌به اینکه سیاره ما با چالش افزایش دما مواجه است، کاهش مصرف انرژی و کمتر شدن میزان انتشار کربن اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل مصرف انرژی برای استفاده از هوش مصنوعی، یک چالش جدی است که باید به آن توجه شود. در این گزارش آمده است: در نخستین قدم شرکت‌های فناوری باید در طراحی نسل بعدی سخت‌افزار و نرم‌افزار هوش مصنوعی، میزان مصرف انرژی را در نظر بگیرند و به دنبال راهکارهایی به منظور کاهش مصرف برق باشند. دولت‌ها نیز باید اقداماتی برای تشویق شرکت‌ها به استفاده از منابع تجدیدپذیر به منظور تأمین انرژی مراکز داده خود انجام دهند. واضح است با وجود چالش مصرف برق، استفاده از چت جی‌پی‌تی و هوش مصنوعی به ‌مرور زمان کمرنگ نخواهد شد؛ بنابراین شرکت‌های بزرگ فناوری به دنبال راه‌حل‌هایی برای استفاده صحیح از این فناوری هستند. از سوی دیگر بسیاری در حال سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر مانند سلول‌های سوختی هیدروژنی، باد و خورشید هستند تا مراکز داده پایدار با نیازهای انرژی کمتر ایجاد کنند.این موضوع به تازگی در کانون توجه استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری قرار گرفته و جریان سبز هم وارد عمل شده است؛ جریانی که هدف آن ارتقای پایداری و کاهش میزان تأثیرات زیست‌محیطی فناوری با استفاده از هوش مصنوعی است. در این زمینه استارتاپ‌هایی مانند Greenpixie تا حدی توانسته‌اند برخی شرکت‌های فناوری را به شکلی تجهیز کنند که زیرساخت‌های ابری، هوش مصنوعی یا بلاکچین آنها با صرف کمترین انرژی ممکن اجرا شود.

 تلاش غول‌های فناوری
 برای کربن صفر
 هم‌اکنون بزرگ‌ترین بازیگران اصلی پروژه‌های هوش مصنوعی و دیتاسنترها، شرکت‌هایی همچون آمازون، گوگل و مایکروسافت هستند که تلاش کرده‌اند با خرید میزان زیادی انرژی تجدیدپذیر ردپای کربن خود را کاهش دهند. برخی از شرکت‌های بزرگ فناوری هم عنوان کرده‌اند که هوش مصنوعی می‌تواند در مسیر صحیح استفاده از انرژی قرار بگیرد.به عنوان مثال یک مقام شرکت آمازون اعلام کرده است که AWS، واحد رایانش ابری غول تجارت الکترونیک آمازون، بزرگ‌ترین خریدار انرژی تجدیدپذیر در جهان امروز است. سرویس ابری آمازون متعهد شده تا سال ۲۰۴۰ به یک شرکت با کربن صفر تبدیل شود.مایکروسافت، دیگر غول فناوری جهان هم چهار سال پیش متعهد شد انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را تا پایان دهه به صفر برساند اما گزارش پایداری اخیر این شرکت نشان می‌دهد نه تنها چنین اتفاقی نیفتاده بلکه انتشار گازهای گلخانه‌ای این شرکت مطرح جهان همچنان در حال افزایش است که البته برخی از مدیران علت اصلی این موضوع را هوش مصنوعی عنوان کرده‌اند. البته این شرکت هم برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در نتیجه استفاده از هوش مصنوعی راهکارهایی در پیش گرفته است که باید منتظر نتیجه آن بود.