نگاهی به اثر داریوش یاری که این روزها روی پرده اکران است
روایت شاعرانه عاشورا در «شور عاشقی»
داریوش یاری به عنوان کارگردانی باورمند در کارنامه هنری، سینمایی و تلویزیونی قابل تأمل خود آثار دینی و ارزشی فراوان دارد.
جبار آذین
منتقد سینما
حماسه و رخداد کربلا، آنقدر بزرگ، شگرف و انسان و تاریخ ساز است که اگر هزاران فیلم سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی درباره شخصیت‌های والای الهی و انسانی و مجاهدات الهی آنها و وقایع بطن و حاشیه و داستان دلاوری‌ها و مظلومیت‌ها و روشنگری‌ها و تأثیرات آنها بر انسان و جامعه در سینما و تلویزیون ساخته شود نمی‌تواند گوشه‌ای از این عظمت را تصویر کند.
در ایران هم با اینکه تعدادی فیلم و سریال از زوایای مختلف و روایت‌های گوناگون در خصوص آنها ساخته شده، هرگز نتوانسته و نخواهند توانست، گوشه‌ای از عظمت زمینی و آسمانی عاشورا و عاشورائیان را به تصویر بکشد. تولید این نوع آثار به دلایلی از جمله جایگاه سترگ آنها در بلندای باورهای اعتقادی، ایمانی و اسلامی و مقام رفیع الهی خاندان جلیل ائمه اطهار(ع) و واقعیت‌های تاریخی و شأن و مقام معنایی و معنوی و دینی و همچنین نیازمندی به پژوهش کامل تاریخی، دینی، انسانی و الهی و هزینه زیاد تولید، کاری بسیار دشوار است. همچنین از سوی دیگر به باور و اعتقاد کارگردان‌ها و سازندگانشان و توانایی‌های معرفتی و هنری آنها و حمایت‌های معنوی و مادی مسئولان و مدیران معتقد و متدین فرهنگی و هنری کشور نیازمند است.
در ایران چندین فیلم باارزش و مهم در مورد عاشورا و کربلا و حوادث آن در قالب فیلم و سریال و انیمیشن تولید شده است که نمونه موفق آن فیلم «رستاخیز» اثر مانای احمدرضا درویش است که اثری هنرمندانه و متعهدانه و پژوهشگرانه موفق است. از دیگر فیلم‌های این دسته، فیلم خوش ساخت و با محتوای «شور عاشقی» است که به تازگی به سینماها آمده و از اواخر تیرماه آماده نمایش در مناطق فاقد سینما و در مکان‌هایی مانند مساجد، هیأت‌ها، تشکل‌های مردمی، سازمان‌ها، سالن‌های فرهنگی شهر و … توسط فعالان فرهنگی و از طریق سامانه اکران مردمی عمار شده است.
این فیلم که ساخته هنرمند توانا و متدین و متعهد، داریوش یاری است توانسته افزون بر وفاداری به تاریخ و پژوهش مکفی و ساختار هنری و روایت هنری جذاب، نظر مساعد مخاطبان و منتقدان و خانواده‌های متدین و موحد را کسب کند. «شور عاشقی»، اثری سینمایی و روایتی آگاهانه از منظر نگاه یاری به بخشی از رویدادهای کربلا و ماجراهای کاروان اسرای کربلا و معصومیت‌ها، مظلومیت‌ها، رنج‌ها و فداکاری‌ها و مبارزات آنها از یکسو و ظلم و ستم نوکران و جانیان بنی‌امیه بر اهالی این کاروان از دیگر سو است. این وقایع به خوبی و تأثیرگذار به تصویر درآمده و با بهره‌گیری درست از نریشن در نقاط عطف داستان فیلم و فضاسازی‌های مناسب در ذهن و قلب مخاطب ماندگار می‌شود.
از دیگر نقاط مثبت این فیلم بازی‌های دیدنی و کارگردانی خلاق و هوشمندانه و نگرش نو در بازخوانی این وقایع است. داریوش یاری به عنوان کارگردانی باورمند در کارنامه هنری و سینمایی و تلویزیونی قابل تأمل خود آثار دینی و ارزشی فراوان دارد. به رغم برخی مسائل، موانع و مشکلات فراوان تولید این گونه فیلم‌ها وسریال‌ها، او با صبر و درایت و لحاظ دیدگاه جامعه و رعایت موازین و آموزه‌های مذهبی و مؤلفه‌های هنری به این رسالت سخت خود ادامه داده است.
از او پیشتر هم فیلم سینمایی مستند هنرمندانه «کربلا، جغرافیای یک تاریخ» را به تماشا نشسته‌ایم و اکنون و همزمان با ماه محرم فیلم تماشایی و اعتقادی او «شور عاشقی» برای عاشقان کربلا و شیفتگان آقا امام حسین(ع) و فرزندان و خاندان و یاران باوفایش شرایطی را فراهم آورده تا با تماشای این اثر ارزشمند کربلایی برای پیوستن به صف اربعینیان حسینی، ره‌توشه‌ای عارفانه با خود همراه کنند.
شناسنامه فیلم
«شور عاشقی» سومین ساخته سینمایی داریوش یاری است. او در روایتی از ساخت این فیلم گفته است: در ساخت این اثر از اسناد ارزشمند تاریخی استفاده شده است و سعی کردیم نگاه درست و هوشمندانه‌ای به این موضوع داشته باشیم. نگاه سازندگان این فیلم نسبت به مکتب عاشورا نگاهی شاعرانه است. در فیلم‌های قبلی با نام «دخیل» و «کربلا جغرافیای یک تاریخ» سعی کردم همین نگاه شاعرانه نیز در این اثر موجود باشد و در «شور عاشقی» جدی‌تر به ماجراهای بعد از واقعه نگاه کنیم. این فیلم را با هدایت دل ساختیم. شاید اگر قرار بود با منطق و عقل این فیلم را بسازیم، به هزار و یک دلیل نباید می‌ساختیم. عشقی که داشتیم بالاترین دلیل ساخت این فیلم بود. اصرار دارم با آثاری که می‌سازم زلفم به امام حسین(ع) گره بخورد. حسین همیشه هست و خوش به حال آن‌هایی که پرچم او را بلند کرده‌اند. فیلم «شور عاشقی» را فیلم داریوش یاری ندانیم، بلکه ارادت سینمای ایران بر بارگاه حسین بن علی(ع) بدانیم.
«شور عاشقی» داستان زنی به نام سلماست که متوجه می‌شود همسرش عبدالرحمن، به دلیل علاقه به او، امام را در روز عاشورا تنها گذاشته است. هنگامی که حضرت زینب سلام‌الله‌علیها و کاروان اسرای کربلا را از کوفه به شام می‌برند، سلما متوجه می‌شود شمر با فرستادن سربازانش به شهرهای پیش رو، مردم را فریب می‌دهد تا با ورود کاروان اسرا جشن بگیرند. وی تصمیم می‌گیرد خودش را زودتر به شهرها برساند تا نگذارد به کاروان اهل بیت(ع) توهین شود. در این هنگام عبدالرحمن که طاقت دوری همسرش را ندارد خودش را به سلما می‌رساند و با همراهی او، در مسیر تبیین حقیقت عاشورا، عذر تقصیر خدمت امامش می آورد و در نبردی با شمر، به امام شهیدش می‌پیوندد.
از این فیلم برای اولین بار در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد. نامزد دریافت سه سیمرغ بلورینِ بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و بهترین موسیقی متن شد.
شهره موسوی، مهدی زمین‌پرداز، پیام احمدی‌نیا، سیامک صفری، نادر فلاح، علی استادی، بهزاد دورانی، بهرام ابراهیمی و میترا خواجه‌ئیان از جمله بازیگران این فیلم هستند.