آمادگی کامل وزارت بهداشت برای کنترل پشه آئدس
نقطه شروع برنامه‌ریزی نظام مراقبت بیماری‌های منتقله از پشه آئدس در ایران از سال 1390 بوده اما از سال 1395 در کشور این نظام مراقبتی به شیوه جدیدتری عمل می‌کند به طوری که علاوه بر جاری بودن نظام مراقبت انسانی در کل کشور، تمامی مبادی ورودی کشور نیز تحت پوشش مراقبت حشره‌شناسی قرار گرفته است تا از شیوع و گسترش آئدس پیشگیری صورت گیرد به همین دلیل از سال 95 تا پایان 1402 تعداد موارد مثبت قطعی بیماری دانگ، ۷۵ مورد در کشور گزارش شده که همه آنها از خارج به ایران آمده‌اند. نظام مراقبت یکی از راهکارهای موفق برای پیشگیری از شیوع این پشه و بیماری‌های منتقله آن است.
دکتر عبدالرضا میراولیایی مدیر برنامه بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم وزارت بهداشت با بیان این که کشور ما بیش از 10 سال است که در مورد بیماری تب دنگی و پشه آئدس آمادگی داشته و غافلگیر نشده است به «ایران» می‌گوید: با توجه به هشدارهای سازمان بهداشت جهانی، وزارت بهداشت آمادگی لازم برای برخورد با پشه ناقل مهاجم آئدس را داشته است. حال چرا پشه ناقل مهاجم؟ به این دلیل که پشه آئدس از جایی دیگر وارد کشور شده و خاستگاه آن در ایران نبود.
وی با اشاره به بیماری‌های منتقله از این پیشه می‌گوید: چهار بیماری تب دنگی، چیکونگونیا، زیکا و تب زرد از طریق پشه ناقل مهاجم آئدس به انسان منتقل می‌شود.
درگیری کل کشور به پشه آئدس کذب است
به گفته این متخصص، پشه ناقل مهاجم آئدس فقط در چند نقطه از کشور دیده شده و اینکه در برخی خبرها عنوان می‌شود که همه مناطق کشور به این پشه خاص آلوده شده، کاملاً کذب است. ما دو نوع آئدس مهاجم به نام‌های آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس داریم.
دکتر میراولیایی می‌افزاید: آئدس آلبوپیکتوس در شمال کشور دراستان گیلان صید شده است و آئدس اجیپتی در استان‌های جنوبی کشور شامل هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان دیده شده که این دو نوع پشه آئدس، می‌توانند بیماری را منتقل کنند.
وی با بیان اینکه وزارت بهداشت آمادگی لازم برای برخورد با این پشه را داشته است، عنوان می‌کند: مبادی ورودی کشور که می‌توانست محل ورودی این نوع از پشه باشد شامل پایانه‌های مـــــــــــــــرزی، فرودگاه‌های بین‌المللی، بنادر، اسکله‌ها، گمرک‌ها و هرجایی که می‌تواند با کشورهای آلوده در ارتباط باشد را مورد پایش و بررسی قرار دادیم و تله‌هایی را کار گذاشتیم تا درآن مکان‌ها تخم‌ریزی صورت گیرد و بتوانیم به راحتی تخم‌ها را پیدا کنیم. با همین نظام مراقبت حشره‌شناسی، این پشه در سال ۱۳۹۸ در بند لنگه صید شد. این مراقبت‌ها ادامه داشت تا اینکه در سال گذشته پشه آئدس آلبوپیکتوس را در استان گیلان هم صید کردیم و حدود سه هفته بعد هم این پشه از نوع اجیپتی در جنوب سیستان و بلوچستان دیده شد.
128 کشور درگیر آئدس هستند
مدیربرنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم وزارت بهداشت با بیان اینکه شرایط آب و هوایی ایران با زیست این نوع پشه سازگار است، می‌گوید: تغییرات اقلیمی، باران‌های شدید و گرم شدن زمین سبب افزایش حضور این پشه در کشورهای مختلف شده و تبادلات تجاری و تردد مسافران باعث گسترش آن شده به طوری که در بیش از 128 کشور این نوع پشه شیوع پیدا کرده است. لازم به ذکر است کشورهای همسایه ما عموماً آلوده هستند به عنوان مثال کشور امارات که بشدت درگیر این پشه و بیماری تب دنگی است. این کشور وجود بیماری تب دنگی را به ایران اعلام نکرد و این بیماری با حضور 130 مسافر ایرانی از امارات به کشور وارد شد اما خوشبختانه وزارت بهداشت از سال‌های گذشته نظام مراقبت انسانی را در کشور راه‌اندازی کرده است که به همین دلیل این افراد به سرعت شناسایی شدند.
وی ادامه می‌دهد: بر اساس آموزش‌های ارائه شده به پزشکان برای این بیماری، اولین گروه بیماران را به سرعت در استان فارس شناسایی کردیم و اقدامات لازم برای درمان آنها صورت گرفت.
وحشت‌سازی فضای مجازی از تب دنگی
به گفته وی، در فضای مجازی بیماری تب دنگی بسیار وحشتناک جلوه داده می‌شود در حالی که ماهیت بیماری اینچنین نیست و تا 80 درصد موارد با علائم شبیه به سرماخوردگی همراه بوده و با استراحت در منزل بیماری بهبود پیدا می‌کند، ناگفته نماند در بسیاری از موارد خود فرد هم متوجه بیماری دنگی نمی‌شود.
مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم وزارت بهداشت در خصوص استان‌های آلوده به این پشه و بیماری می‌گوید: بجز استان‌های گیلان و سه استان جنوبی در هیچ منطقه‌ای از کشور پشه آئدس مهاجم صید نکرده‌ایم و باوجود تله‌گذاری برای پشه خدا را شکر مواردی یافت نشده است.
وی می‌افزاید: دیده نشدن تخم پشه آئدس مهاجم در دیگر مناطق کشور تضمینی بر آن نیست که در آینده دیگر استان‌ها هم آلوده نشوند به همین دلیل مردم باید نکاتی را رعایت کنند تا این پشه شرایطی برای تکثیر پیدا نکند.
نکاتی برای کاهش تکثیر پشه آئدس
دکتر میراولیایی در خصوص نکات مهم برای کاهش تکثیر پشه آئدس می‌گوید: مهم‌ترین عامل در پیشگیری از استقرار این پشه در منطقه بهسازی محیط است. هرچقدر محیط زیست ما از لحاظ زباله و پسماند تمیز باشد قطعاً شرایط تخم‌گذاری کاهش پیدا می‌کند. یکی از مکان‌های مناسب برای تکثیر و تخم‌گذاری، تایرهای فرسوده و رها شده هستند که باید به سرعت جمع‌آوری، معدوم یا بازیافت شوند، گیاه لاکی بامبو یکی از زیستگاه‌های مورد علاقه پشه آئدس است که خیلی از کشورها از طریق واردات این گیاه آلوده شدند.
وی به نقش مردم و شهرداری‌ها در کاهش تکثیر این پشه می‌گوید: پشه آئدس در یک قوطی کنسرو خالی، ظروف زیر گلدان، بطری‌های آب رهاشده، منبع خروجی آب کولرگازی و... می‌تواند تخم‌گذاری کند به همین دلیل مراقبت و پاکسازی محیط می‌تواند نقش اساسی داشته باشد. لاستیک‌های ضربه‌گیر کنار قایق‌ها هم باید مورد بررسی قرار گیرد و در چهار جهت سوراخ شده تا آب باران داخل آن جمع نشود. لایروبی منظم جداول در سطح معابر عمومی هم از دیگر نکاتی است که باید جدی گرفته شود.
اقدامات مناسب در زمان
رؤیت پشه آئدس
مدیربرنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم وزارت بهداشت با بیان اینکه مردم باید بدانند اگر پشه آئدس در محل زندگی‌شان مستقر شد چه اقداماتی را باید انجام دهند، می‌افزاید: اگر مردم می‌خواهند به مناطقی که پشه درآن صید شده است سفر کنند، باید نکاتی را برای حفظ سلامتی‌شان انجام دهند. به عنوان مثال این پشه روزگز است البته بیشتر فعالیتش در هنگام طلوع آفتاب و غروب آن است. حتماً از اسپری‌ها و دورکننده حشرات استفاده کنند، لباس‌های با رنگ روشن آستین‌دار بپوشند و حتماً پنجره‌هایشان دارای توری باشد تا از ورود پشه به منازل جلوگیری صورت گیرد.
تب دنگی انتقال انسان به انسان ندارد
دکتر میراولیایی در خصوص نحوه انتقال بیماری می‌گوید: به طور کلی بیماری تب دنگی از طریق نیش پشه به انسان منتقل می‌شود. انتقال فرد به فرد همچون بیماری کرونا که از راه تنفس به دیگری منتقل می‌شد در بیماری تب دنگی وجود ندارد.
مدیر برنامه مدیریت بیماری‌های منتقله از آئدس مهاجم وزارت بهداشت با اشاره به پیش رو بودن مراسم اربعین و شیوع پشه آئدس در مناطق جنوبی کشور، عنوان می‌کند: ما به هیچ وجه مردم را از سفر به مناطق جنوبی کشور یا مناطقی که پشه در آن رؤیت شده است، منع نمی‌کنیم اما اقدامات خودمراقبتی باید لحاظ شود. وزارت بهداشت سیستم مراقبت انسانی را در مرزها فعال کرده است در مواردی که زائران از کشورهایی مثل پاکستان وارد کشور شوند، بیماریابی میان آنها صورت می‌گیرد حتی زائران ایرانی که به عتبات عالیات مشرف خواهند شد هم آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند، همچنین اطلاع‌رسانی‌هایی را در فرودگاه‌ها برای پروازهای بین‌المللی در نظر گرفتیم تا اقدامات خودمراقبتی افزایش یابد.
به فیک نیوزها توجه نکنید
دکتر میراولیایی در پایان توصیه می‌کند: مردم اخبار موثق را از رسانه‌های معتبر و وزارت بهداشت پیگیری کنند. وزارت بهداشت روی سایت رسمی مرکز بیماری‌های واگیر به نشانی https://icdc.behdasht.gov.ir/ تمام اطلاعات موثق، دقیق و به روز از این بیماری و استان‌های آلوده را منتشر کرده است.
ضمناً پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت به آدرس https://iec.behdasht.gov.ir تمامی مطالب مورد نیاز در خصوص پشه آئدس و بیماری‌های منتقله از آن را به زبانی ساده در اختیار عموم هموطنان می‌گذارد. به همین دلیل نباید به شایعات و اطلاعات فیک نیوزها توجه کرد چرا که این اطلاعات غلط با هدف ایجاد رعب و وحشت در بین عموم مردم منتشر می‌شود. هموطنان در صورت بروز بیماری برای درمان حتماً به پزشک مراجعه کنند و به درمان‌های غلط و بدون شواهد علمی تأیید شده که گاهاً در مورد این بیماری در فضای مجازی دست به دست می‌شود، توجه نشود.