دولت پزشکیان، با بحران تردد خودروهای فرسوده در سطح شهرها به خصوص کلان شهرها مواجه نیست چرا که در دولت شهید ابراهیم رئیسی، طرح‌های فروش خودرو برای دارندگان خودروهای فرسوده آغاز شد و بخش قابل توجهی از خودروهای فرسوده از خیابان‌های کشور حذف شدند.
معضل افزایش حضور خودروهای فرسوده در سطح شهر، از سال 1397 آغاز شد؛ در این سال صنعت خودرو مورد شدیدترین تحریم‌های ظالمانه قرار گرفت و از آنجا که دولت مستقر(دولت روحانی) در طول فعالیت خود برای خودکفایی صنعت خودرو اقدامی انجام نداده بود و عملاً خودروسازان، واردکنندگان قطعات خودرو بودند، تولید خودرو بشدت کاهشی و در پی آن‌ جایگزینی و از رده خارج کرده خودروهای فرسوده از دستور کار دولت وقت خارج شد.
با توقف اسقاط خودروهای فرسوده، خیلی از کسانی که دارنده این نوع خودرو بودند، به ناچار با همین خودروها ادامه دادند تا دولت مجدد اعلام کند که زمان اسقاط خودروها از چه زمانی آغاز می‌شود. تا نیمه دوم سال 1400 برای کنار گذاشتن خودروهای قدیمی که آلایندگی زیادی برای شهرها ایجاد می‌کردند، رخ نداد و در نهایت دولت سیزدهم برای تعویض خودروهای قدیمی برنامه‌ریزی کرد.
رضا معیری، کارشناس صنعت خودرو به «ایران »گفت: موضوع اسقاط خودروهای فرسوده، اهمیت بسزایی داشت که متأسفانه در دولت دوازدهم، کنار گذاشته شد و هیچ اقدامی برای دارندگان خودروهای قدیمی صورت نگرفت. این در حالی‌است که کشور به جهت آلایندگی که این خودروها ایجاد می‌کند، هزینه بالایی می‌پردازد. این هزینه‌ها در کلان شهرها بسیار بیشتر است. هزینه‌ای که بابت درمان، مرگ و میر و... ایجاد می‌شود، خیلی زیاد است و قابل محاسبه نیست. این خودروها به اقتصاد کشور هم ضربه‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کند که یکی از آنها مصرف بالای بنزین است. بنزینی که دولت می‌تواند صادر کند اما به خاطر مصرف بالای خودروهای فرسوده، مجبور به توزیع داخلی است.
او ادامه داد: یکی از چالش‌های جدی که دولت سیزدهم با آن مواجه شد، تاکسی‌های فرسوده بود؛ مردم بشدت از این موضوع گلایه‌مند بودند. لذا دولت شهید ابراهیم رئیسی با وجود ادامه یافتن تحریم‌ها علیه صنعت خودرو، شرایطی را فراهم کرد که دارندگان خودروهای فرسوده بتوانند به صورت مستقل در طرح‌های فروش خودرو شرکت کنند و از سویی اسقاط خودروهای فرسوده برای خودروسازان، واردکنندگان و مونتاژکاران خودرو اجباری شد.
این کارشناس صنعت خودرو با تأکید براین‌که دولت سیزدهم طرح جایگزینی خودروهای فرسوده را احیا و این مهم کمک قابل توجهی کرد که از تعداد خودروهای فرسوده در سطح شهر کاسته شود. درهر حال دارندگان خودروهای فرسوده به صورت مستقیم می‌توانند خودروی فرسوده خود را با قیمت بین 130 تا 140 میلیون تومان به فروش برسانند و یا از امتیاز آن برای خرید خودروی صفر کیلومتر بهره ببرند. لذا امیدواریم که این طرح در دولت چهاردهم هم ادامه پیدا کند تا دیگر شاهد تردد خودروهای فرسوده در سطح کشور نباشیم.
او اذعان داشت: دولت سیزدهم با تردد، بیش از یک میلیون دستگاه خودروی فرسوده و بیش از ۱۱ میلیون دستگاه موتورسیکلت از رده خارج، روبه‌رو بود که بخشی از آن با همت دولت سیزدهم نوسازی شد و بخش دیگر ضرورت دارد که توسط دولت چهاردهم به سرانجام برسد به خصوص این‌که اکنون بستر آن برای دولت جدید فراهم است. به خصوص این‌که ابتدای سال 1402 ستادی در وزارت صمت تشکیل و مسئولیت اسقاط خودروهای فرسوده به این ستاد محول شد. لذا حذف این حجم از آلایندگی محیطی کمک می‌کند که ما هوای سالم داشته باشیم.
وزارت صمت، درخصوص تعداد خودروهای فرسوده کشور اعلام کرد که یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه از ۲۱ میلیون دستگاه خودروی سواری معادل ۶ درصد، ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه از ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه موتورسیکلت معادل ۹۰ درصد، ۲۵۰ هزار دستگاه از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه کامیونت، کامیون و کشنده معادل ۲۳ درصد، ۱۸ هزار دستگاه از ۲۲ هزار دستگاه اتوبوس درون‌شهری معادل ۸۲ درصد، ۱۳ هزار دستگاه از ۲۳ هزار دستگاه اتوبوس برون‌شهری معادل ۵۷ درصد، ۶۹ هزار دستگاه از ۸۰ هزار دستگاه معادل ۸۶ درصد، ۱۹۰ هزار دستگاه از ۴۰۰ هزار دستگاه تاکسی معادل ۴۸ درصد و ۱۱ هزار دستگاه از ۳۴ هزار دستگاه خودروی دولتی معادل ۳۲ درصد فرسوده هستند؛ این آمار مربوط به سال 1402 است و قطعاً این عدد برای سال‌جاری افزایش داشته است. اگر دولت یازدهم و دوازدهم برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده اقدامی انجام داده بود، اکنون شاهد این حجم و یا بیشتر خودروهای فرسوده مواجه نبودیم.
اخیراً نیز مهران سالاریه، رئیس ستاد نوسازی ناوگان حمل و نقل گفته است: براساس قانون چنانچه خودروهای فرسوده یعنی خودروهای شخصی با سن بالای ۲۰ سال در سامانه نوسازی ناوگان و خودروهای فرسوده ثبت نشده باشند، تردد آنها از ابتدای سال آینده مشمول جریمه خواهد شد اما در صورت ثبت‌نام معافیت اعمال قانون دریافت می‌کنند. بدین جهت مالکان خودروهای فرسوده می‌توانند در سامانه نوسازی ناوگان و خودروهای فرسوده ثبت‌نام کنند تا دراولویت طرح‌های جایگزینی خودروسازان یا اعطای تسهیلات جایگزینی قرار بگیرند.
او افزود: ارزش لاشه خودرو در طرح‌های جایگزینی خودروهای فرسوده، بسته به نوع خودرو متفاوت است و حداقل ۸ میلیون تومان بابت لاشه پرداخت می‌شود. به طور میانگین ۴۰ درصد از ناوگان حمل و نقل ما در سطح کشور فرسوده هستند، حدود ۷ میلیون خودروی فرسوده درحال تردد داریم همچنین از ۱۳ میلیون موتورسیکلتی که تاکنون شماره‌گذاری شده حدود ۱۰ میلیون موتورسیکلت فرسوده است. سالاریه تأکید کرد: سن فرسودگی خودروهای حمل و نقل عمومی بسته به نوع خودرو ۱۲ تا ۱۵ سال است، موتورسیکلت‌های بنزینی کاربراتوری بعد از ۶ سال و بنزینی انژکتوری بعد از ۱۲ سال فرسوده محسوب می‌شود.
پیش‌تر رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده با اشاره به اسقاط بیش از۶۱ هزار دستگاه خودروی فرسوده در بهار امسال گفته بود: قطعاً با این روند می‌توانیم رکورد اسقاط ۳۰۰ هزار خودرو در سال را بشکنیم. در همین راستا حرکت جهشی در راستای اسقاط خودروهای فرسوده ایجاد شد. در سال گذشته ۲۵ درصد نسبت به مجموع چهار سال گذشته رشد داشتیم و امسال نیز تقریباً تا امروز ۹۸ درصد سال گذشته را پوشش داده‌ایم که قطعاً با این روند می‌توانیم رکورد سال‌های گذشته را که بیش از سیصد هزار خودرو بود، بشکنیم. در طرح بدون جایگزین که خودروهای فرسوده از رده خارج شده‌اند شامل اسقاط ۶۰ هزار و۲۳۶ دستگاه بوده که در سه ماه گذشته انجام شده است.
او اظهار کرد: در طرح جایگزین و البته در بخش تاکسی یک هزار و صد و سه تاکسی ثبت نام شده‌اند که نیمی از این تاکسی‌ها از رده خارج شده و جایگزین شده‌اند.۲۸۷ تاکسی برون شهری نیز از رده خارج و جایگزین شده‌اند که در طرح‌های جایگزین شخصی نیز شاهد اسقاط و جایگزینی ۱۵ دستگاه بوده‌ایم. در مجموع بیش از ۶۱ هزار دستگاه خودروی فرسوده طی سه ماهه امسال از رده خارج شده است.
رئیس ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودروهای فرسوده یادآور شد: مالکین خودرویی که می‌خواهند خودروهای خود را تبدیل به احسن کنند ۲۰ درصد سهمیه عرضه خودروسازان را به خود اختصاص می‌دهند.عوامل مختلفی در روند اسقاط و جایگزینی استاندارد خودروها اثر‌گذار هستند. تسهیلاتی که در این عرصه ارائه می‌شود طبق قانون باید به داوطلبان اعطا شود. درهمین قانون اسقاط خودروها صندوقی در نظر گرفته شده است که متقاضیان اسقاط می‌توانند از این صندوق استفاده کنند که البته این صندوق باید شکل بگیرد. فرایند هماهنگی بین دستگاه‌ها قطعاً جذابیت این طرح را بالا می‌برد و در روند اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده نقش‌آفرین و اثر‌گذار هستند.
سالاریه اظهار کرد: اگر بتوانیم این هماهنگی را بین دستگاه‌ها ایجاد کنیم و حرکت ملی داشته باشیم و انگیزه‌ها بیشتر از بخشی‌نگری‌های درون سازمانی باشد، می‌توانیم به دستاورد خوبی در این عرصه دست یابیم.
او یادآور شد: در آیین‌نامه‌ای که اواخر سال گذشته ابلاغ شد، عنوان می‌کند که دولت، قیمت خودروهای اسقاطی را بیشتر از قیمت سال گذشته خریداری می‌کند که دست فروشنده را برای جایگزینی باز می‌کند. به همین دلیل از ابتدای سال رشد اسقاط خودروهای فرسوده به مراتب افزایش پیدا کرده است. در کنار این امر باید تسهیلات بانکی و امور تسهیلگر دیگر نیز ایجاد شود که این موارد هم در آینده قطعاً به این فرصت‌ها اضافه می‌شود.
بر این اساس باید تأکید کرد که دولت سیزدهم در اسقاط خودروهای فرسوده کارنامه درخشانی دارد و کمک کرده است که صاحبان خودروهای فرسوده با شرایط بهتری خودروهای قدیمی خود را کنار بگذارند و خودروی جدید خریداری کنند.