شب گذشته آخرین مناظره نامزدهای انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری برگزار شد. حالا مردم تقریباً 48 ساعت فرصت خواهند داشت تا درباره این دو نامزد قضاوت کنند. این قضاوت روز جمعه با رأی مردم مشخص می‌شود. این رأی هم نشان خواهد داد که مردم سعید جلیلی را فرد مناسب‌تری برای تصدی سمت ریاست جمهوری می‌دانند یا مسعود پزشکیان را شایسته این مسئولیت تلقی می‌کنند. در ساعات باقی مانده، دیگر نامزدها حضوری در صداوسیما نخواهند داشت. زمان قانونی تبلیغات هم تنها در 24 ساعت پیش رو است. یعنی فقط در چهارشنبه -یعنی امروز- است که نامزدها یا طرفداران آنان می‌توانند به شهرهای مختلف سفر کنند یا اینکه برنامه‌های سخنرانی و تبلیغاتی دیگری تدارک ببینند. پس از آن، یعنی در پنجشنبه هرگونه تبلیغ پایان می‌یابد تا ایرانیان فرصت داشته باشند در آرامش روانی و سیاسی حاصل از این ممنوعیت، تأمل کنند و تصمیم نهایی خود را بگیرند. این تصمیم تعیین خواهد کرد که برای 4 سال آینده، پزشکیان رئیس‌جمهور اسلامی ایران است یا سعید جلیلی.

مناظره‌ای داغ؛ نزدیک به سوختن
مناظره شب گذشته به عنوان آخرین مواجهه چهره به چهره سعید جلیلی و مسعود پزشکیان، بسیار داغ بود. اما این داغی به اندازه‌ای بود که بیم آن می‌رفت تا به سوختن نزدیک شود. هر دو نامزد در لحظه‌های آغازین مناظره به گونه‌ای ظاهر شدند که انگار این برنامه، ادامه برنامه مناظره سه‌شنبه شب است.
به این صورت که هر یک از این دو، بحث‌ها و حرف‌های ناگفته‌ای از مناظره قبل داشتند که می‌خواستند این حرف‌ها را در این مناظره مطرح کنند. اما این ناگفته‌ها، بیشتر شکل جبران مافات را داشت. هم جلیلی و هم پزشکیان، به گونه‌ای مناظره را آغاز کردند که انگار در مناظره گذشته، رقیب ضربه‌ای به کمپین تبلیغاتی و شعارهای آنان وارد کرده است. بنابراین حالا آمده بودند تا هم به صورت متقابل پاسخ آن ضربه‌های متقابل را بدهند و هم در صورت امکان، ضربه تبلیغاتی تازه‌ای به رقیب وارد کنند. به این دلیل بود که در یک ساعت و نیم اول این مناظره، آنچه ایرانیان مشاهده کردند، بیشتر شبیه به کل‌کل دو رقیب بود، تا مناظره. زیرا در مناظره دیدگاه‌ها طرح می‌شود و درمقابل، دیدگاه‌های طرف مقابل هم نقد می‌شود. اما وقتی جلیلی و پزشکیان بی‌محابا در میان حرف‌های یکدیگر می‌دویدند یا بحث‌های باقی مانده از گذشته و حرف‌های طرف مقابل از مناظره قبل را پیش می‌کشیدند، چیزی جز همان کل کل نبود. این روند بود که در نهایت پاسخ به سؤال نخست این مناظره که از سوی مجری مطرح شد، بیش از یک ساعت و نیم طول کشید. یعنی پس از یک ساعت و نیم و پایان این بگومگوها بود که مجری توانست دومین سؤال را طرح کند. تا قبل از آن به بهانه پاسخ به یک سؤال، دو طرف صرفاً حرف‌های خود را می‌زدند. برگزاری مناظره با این شرایط و این اوصاف، بیش از هرچیز به سود کمپین‌های تبلیغاتی جلیلی و پزشکیان و اعضای اصلی ستادهای آنان بود. زیرا این رفت و برگشت‌های سریع و کوتاه بین دو نامزد، خوراک و محتوای خوبی را برای کاربران شبکه‌های اجتماعی فراهم کرد تا آن را در این شبکه‌ها منتشر کنند و به نوعی بخواهند حال هواداران نامزد طرف مقابل را بگیرند. برای همین می‌شود گفت در اکثر وقت مناظره شب گذشته، دانش یا داده تازه و جدید کمتری در اختیار مردم قرار گرفت. علت اصلی هم این بود که این دو نامزد راه یافته به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، بیش از آنکه بر توضیح و تبیین برنامه‌های خود تمرکز کنند، روی شخص رقیب تمرکز کردند. یا از زاویه‌ای دیگر، بیش از آنکه حتی به برنامه‌های نامزد رقیب بپردازند، به خود رقیب می‌پرداختند.
هر دو بیش از هرچیز می‌خواستند آنچه را رقیب در طی مدت تبلیغات، در سخنرانی‌ها یا مناظره‌ها گفت، زیر سؤال ببرند. جلیلی می‌خواست پزشکیان را ناوارد و بی‌اطلاع نشان دهد، پزشکیان هم می‌خواست به مردم بگوید جلیلی فرد مناسبی برای ریاست جمهوری نیست. رفت و آمد سریع مکالمات دو نامزد به گونه‌ای بود که حتی مجری مناظره هم نتوانست جلسه را مدیریت کند. پزشکیان مدام تأکید می‌کرد که سعید جلیلی برنامه ندارد و آنچه می‌گوید قابل اجرا نیست، سعید جلیلی هم تأکید می‌کرد که در دولت سایه او هزاران کارشناس جوان نشسته‌اند و برنامه ریخته‌اند، اما این پزشکیان است که به جوانان کشور، از جمله جوانانی که در دولت سایه حضور دارند اعتقادی ندارد. سعید جلیلی می‌گفت 32 سال در این کشور قدرت در دست دوستان پزشکیان بوده است، پزشکیان هم می‌گفت دولت شهید رئیسی در حوزه تورم و مسکن دستاوردی نداشته است. ایرانیان در مناظره شب گذشته بارها و بارها این دو جمله را از جلیلی و پزشکیان شنیدند.

نمونه‌های دیگر از اظهارات متقابل
اقتصاد و موضوعات مرتبط با آن محور اصلی مناظره بود. اینکه دیدگاه و برنامه هر دو نامزد درباره تحریم‌ها و نقش آن در اقتصاد، انرژی و سرنوشت آن، تورم و مسکن چیست. باوجود این حتی در این مرحله نیز دو نامزد بیش از هرچیز گفته‌های سابق طرف مقابل را پیش کشیدند. مثلاً درباره تحریم، پزشکیان گفت هیچ دولت و هیچ حاکمیتی در طول تاریخ نتوانسته است درون قفس به رشد برسد. جلیلی در پاسخ گفت که جهان از دیدگاه پزشکیان، فقط 3 کشور غربی و امریکایی است و نگران این است که 4 سال دیگر باید این کشور را قفس بخوانیم. پس از انتقاد دوباره جلیلی نسبت به استفاده پزشکیان از واژه قفس برای توصیف وضعیت کشور، پزشکیان هم خطاب به مردم گفت اگر حرف‌های جلیلی را درست می‌دانید، روز جمعه به او رأی بدهید. جلیلی حتی به واژه اعدام که پزشکیان در دور قبل به کار برده بود اشاره کرد. پزشکیان هم در مقابل تعریضی به برنامه‌ریزی آنچه گروهی محدود در دولت سایه و پشت درهای بسته خواند، انتقاد کرد. جلیلی گفت اشکال شما این است که جوانان و متخصصان را قبول ندارید، پزشکیان هم گفت اینکه من حزبی هستم یک دروغ بزرگ است.

بنزین، مسکن و تورم
درنهایت پس از یک ساعت و نیم که پاسخ به سؤال اول به پایان رسید، سؤال دوم، یعنی سرنوشت قیمت بنزین به میان کشیده شد. پزشکیان گفت یارانه انرژی باید به صورت عادلانه توزیع شود، ضمن اینکه در دولت او بدون نظر کارشناسی و بحث با مردم اتفاقی در زمینه قیمت بنزین نخواهد افتاد. جلیلی درباره پاسخ به طرح او برای حامل‌های انرژی، گفت که او اصلاح قیمت و ناترازی انرژی را از گاز شروع خواهد کرد و به صورت پلکانی، مراحل بعدی وقتی اجرا خواهد شد که مردم شیرینی طرح‌های گذشته را احساس کنند تا همراهی آنان کسب شود. درباره بورس، جلیلی عملکرد دولت روحانی و پزشکیان عملکرد دولت شهید رئیسی را نقد کرد. پزشکیان اضافه کرد که درباره بورس به نظر کارشناسان خود عمل خواهد کرد. جلیلی هم گفت که در زمان روحانی نامه‌ای به رئیس جمهور وقت ارسال کرده و در آن راهکارهای خود از جمله بیمه کردن سهام‌ها یا ایجاد
شرکت-‌پروژه‌های بزرگ و کوچک مقیاس برای حل مشکلات بورس را پیشنهاد کرده است. درباره سیاست یارانه‌ای، پزشکیان اعلام کرد در حکومت اسلامی هیچ انسانی نباید گرسنه سرش را بر بالین بگذارد. جلیلی از طرح سبد کالایی خانوار دولت خود با 13 قلم غذایی رونمایی کرد که کالری مورد نیاز مردم را تأمین خواهد کرد. در زمینه مهار تورم، پزشکیان این مسأله را در گرو تسهیل واردات و صادرات و ورود ارز به کشور دانست. جلیلی هم از حکمرانی ریال گفت و اینکه دولت شهید رئیسی تورم حداقل 60درصدی به ارث برد و همه تلاش خود را به کار برد تا آن را کاهش دهد.

پایان یک رقابت نفسگیر
به هر رو و با هر کیفیتی که اظهارات دو نامزد رقیب داشت، یک چیز مشخص بود؛ پزشکیان و جلیلی آمده بودند تا آخرین توان خود را عرضه کنند و آخرین ضربه تبلیغاتی را به رقیب بزنند. این ضربه قرار بود بیش از هر چیز روی ناتوانی طرف مقابل و زیرسؤال بردن برنامه‌های حریف تمرکز کند. اینکه این رویکرد تا چه حد مؤثر بود و چه تأثیری در انتخاب مردم داشت، چیزی است که روز جمعه مشخص می‌شود. البته در جمعه نیز هنوز همه چیز در ابهام است. وقتی در نخستین ساعات بامداد روز شنبه، اولین آمارها از آرای مردم منتشر شود، آن وقت مشخص خواهد شد که ایرانیان در انتخاب میان پزشکیان و برنامه‌های او و جلیلی و برنامه‌های او، چه قضاوتی کردند.