مریم شهبازی
خبرنگار

درهای مصلی به روی بازدیدکنندگان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران باز شد؛ رویدادی بین‌المللی در عرصه نشر که همچون سال گذشته در دو بخش حضوری و مجازی میزبانی علاقه‌‌مندان کتاب و کتابخوانی را بر عهده  دارد. نمایشگاه کتاب تهران در حالی به سی‌وپنجمین دوره برپایی‌اش رسیده که در تقویم فرهنگی بین‌المللی، از جهت وسعت برگزاری و تعداد بازدیدکنندگان، بعد از نمایشگاه کتاب فرانکفورت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های کتاب جهان به حساب می‌آید.
نگاهی به پیشینه برگزاری نمایشگاه کتاب
پیشینه برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به اواسط دهه شصت بازمی‌گردد؛ به دورانی که با وجود درگیری کشورمان با جنگ تحمیلی و تلاش برای کوتاه کردن دست بعثی‌ها از خاک ایران، کتاب همچنان در کانون توجه قرار داشت. نخستین نمایشگاه کتاب تهران سال 66 در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد و میزبانی این محل از ناشران و علاقه‌مندان کتاب تا سال 85 ادامه یافت. بعد از آن به سبب بار ترافیکی و شرایطی که برای خیابان‌های اطراف محل یاد شده ایجاد می‌شد؛ تصمیم به برگزاری این رویداد عرصه نشر در مصلای تهران گرفته شد.
برپایی هرساله نمایشگاه کتاب از سال 86 تا 94 ادامه یافت. بعد از آن به مدت 2 سال (سال 95 و 96) شاهد انتقال این رویداد فرهنگی به مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب بودیم که در نهایت به‌دلیل آماده نبودن زیرساخت‌های لازم، نمایشگاه دوباره به مصلی بازگشت. البته در این بین برای دو سال نیز به سبب محدودیت‌های برآمده از شیوع پاندمی کرونا، شاهد تعطیلی موقت آن بودیم.
بخش مجازی در کنار خرید حضوری
تعطیلی موقت نمایشگاه کتاب گرچه مانعی بر دیدار و گفت‌وگوی اهالی کتاب و دوستداران آن شد اما در نهایت سبب شکل‌گیری بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران شد؛ امکانی تازه از دنیای تکنولوژی که حالا به یاری کتاب‌دوستانی شتافته که بی‌نیاز از حضور فیزیکی در نمایشگاه کتاب تهران، می‌توانند گشتی میان تازه‌های نشر زده و آثار خود را به شکل اینترنتی تهیه کنند. امسال سومین دوره برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی کتاب تهران را پشت سر خواهیم گذاشت؛ اتفاقی که بسیاری از کارشناسان فرهنگی از آن به‌عنوان ابزار مهمی در راستای برقراری هرچه بیشتر عدالت فرهنگی یاد می‌کنند؛ بویژه در روزگار پرمشغله امروز که شاید برای بسیاری از ما مراجعه حضوری به نمایشگاه کار دشواری باشد، بخصوص اگر ساکن تهران نبوده و ناچار به طی مسافت و صرف زمان و هزینه‌ بسیار برای این مراجعه باشیم. البته وجود بخش مجازی، قرار نیست که رقیبی برای بخش حضوری باشد؛ بلکه متولیان فرهنگی برگزاری آن را تداوم بخشیده‌اند تا عموم دوستداران کتاب، چه آنهایی که امکان بازدید حضوری از نمایشگاه کتاب را دارند و چه آنهایی که شرایط سفر به تهران را ندارند، قادر به خرید آثار مورد نظر خود باشند؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد تأثیر مثبتی در ارتقای سیستم توزیع کتاب و حرکت این حلقه مهم نشر به سوی بهبود را نیز به‌دنبال داشته باشد.
 در بخش مجازی، افزون بر ناشران، کتابفروشان نیز حضور دارند؛ مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی از سال گذشته این فرصت را ایجاد کرده‌اند تا هم کتابفروشان سراسر کشور امکانی برای استفاده از بستر نمایشگاه کتاب برای فروش آثار خود داشته باشند و هم آسیبی از فروش بی‌واسطه ناشران به مخاطبان متوجه آنان نشود.
راه‌های مراجعه به نمایشگاه‌ کتاب
برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در محل مصلی از جهت راه‌های دسترسی موافقان بسیاری دارد؛ اگر شما هم از زمره افراد گریزان از ترافیک هستید، استفاده از مترو بهترین گزینه محسوب می‌شود. نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو برای رسیدن به نمایشگاه کتاب، ایستگاه‌های «مصلی امام خمینی(ره)» و «شهید بهشتی» است. آن طور که مسئولان شهرداری تهران وعده داده‌اند، قرار است فاصله میان قطارها به مدت 10 روز کوتاه‌تر شود. نکته دیگر اینکه امسال نیز نظیر سال‌های گذشته از مقابل هر دو در مترو، ون‌هایی منتظر مراجعه‌کنندگان هستند تا آنان را به سالن‌های فروش کتاب برسانند.
خبر خوب برای آنهایی که خواستار استفاده از خوروی شخصی هستند هم این است که امسال تعداد پارکینگ‌های مصلای امام خمینی(ره) به نسبت دوره‌های قبل افزایش قابل توجهی داشته است. شرایط استفاده از دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی از جمله تاکسی و اتوبوس هم به روال دوره‌های قبل و با تمرکز بیشتر مسئولان شهری در همراهی با متولیان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.
نگاهی به شرایط استفاده از یارانه نمایشگاه کتاب
سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب۷۰۰هزار تومان اعلام شده که از این مقدار۴۲۰هزار تومان سهم مشارکت دانشجویان و طلاب بوده و ۲۸۰هزار تومان سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. همچنین سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیأت علمی ۸۰۰هزار تومان است که از این مقدار معادل ۴۰۰هزار تومان سهم عضو هیأت علمی و ۴۰۰هزار تومان نیز برعهده معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.  یارانه اعتباری خرید کتاب (بُن کتاب) صرفاً در بخش مجازی سی‌ وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قابل استفاده است و به‌صورت «اعتبار خرید» به کد ملی متقاضیان اختصاص پیدا می‌کند.  گفتنی است که سی‌ و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت (۱۴۰۳) در محل مصلای امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه
ketab.ir به‌صورت مجازی میزبانی عموم علاقه‌مندان را برعهده دارد.