گزارش «ایران» از بازگشت ثبات به بازار مواد غذایی پس از اجرای سیاست تثبیت اقتصادی
تثبیت به بازار مواد غذایی رسید
سیاست‌های کلان اقتصادی دولت و بانک مرکزی در 9 ماه گذشته که به کنترل بازار ارز انجامیده، تأثیر مثبت خود را بر سفره مردم نیز گذاشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار، در حالی که نزدیک به 30 قلم مواد خوراکی پرمصرف مردم در یک سال منتهی به شهریور 1401 با افزایش متوسط تورم نقطه به نقطه 90 درصد مواجه بودند، این شاخص در یک سال منتهی به شهریور 1402 به حدود 30 درصد کاهش یافته است.
به عبارت دیگر تورم مواد خوراکی پرمصرف در یک سال اخیر یک‌سوم شده است. به عنوان مثال، برنج ایرانی درجه یک در یک سال منتهی به شهریور سال 1401 بیش از 160 درصد گران شده بود اما در یک سال اخیر رشد قیمت آن فقط 3 درصد بوده است.
یا افزایش قیمت ماکارونی در یک سال منتهی به شهریور 1401 نزدیک به 150 درصد و در یک سال اخیر فقط 3 درصد بوده است. این روند کاهشی در اکثر مواد خوراکی پرمصرف مردم به‌جز گوشت قرمز دیده می‌شود. همچنین در مواد غذایی همچون روغن نیز که سال گذشته افزایش تا 300 درصدی را به علت حذف ارز 4200 تومانی شاهد بودند، امسال با تورم منفی مواجهند.
طبق گزارش جدید مرکز آمار، طی ۱۲ ماه اخیر، اکثر اقلام خوراکی اساسی نسبت به شهریور سال گذشته ثبات قیمت داشتند. در مقابل اما بیشترین افزایش قیمت مربوط به گوشت قرمز بوده است؛ موضوعی که به گواه آمارها و طبق اعلام رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی، نتیجه کشتار دام‌های مولد در دو سه سال اخیر به دلیل خشکسالی و کمبود نهاده‌های دامی است؛ کمبودی که علت آن را می‌توان در رانت ناشی از اجرای سیاست ارز 4200 تومانی در دولت قبل یافت. با این حال دولت برای مقابله با روند افزایشی قیمت گوشت قرمز، اقدام به واردات گسترده گوشت گرم کرد و انتظار می‌رود قیمت آن در ماه‌های آتی با عرضه گسترده‌تر گوشت‌های گرم وارداتی، کاهش یابد.
مرکز آمار هفته گذشته گزارش متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در شهریور ١٤٠٢ را منتشر کرد. طبق این گزارش از مجموع ۵۳ قلم کالای خوراکی منتخب در مناطق شهری، قیمت ۳۲ قلم از کالاها تورم سالانه کمتر از تورم نقطه‌ای مناطق شهری (۳۹.۶ درصد) داشته‌اند؛ در مقابل، قیمت ۲۱ قلم کالا، بیش از تورم سالانه مناطق شهری افزایش یافته است.
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در شهریور ماه امسال، قارچ بیشترین افزایش قیمت را تجربه کرده است. با این حال در میان اقلام خوراکی اساسی، بیشترین افزایش قیمت مربوط به تخم مرغ با ۱۰ درصد، گوشت گاو یا گوساله با ۷.۷ درصد و گوشت گوسفند با ۵ درصد بوده است. در مقابل اما بیشترین افت قیمت کالاهای اساسی را گوشت مرغ با ۵.۸ درصد کاهش در شهریور ماه به خود اختصاص داد. پس از آن، برنج ایرانی درجه یک با کاهش ۲.۸ درصدی قیمت در شهریور ماه، بیشترین افت قیمت را در میان اقلام خوراکی اساسی به خود اختصاص داد.
تورم کالاهای مشمول حذف ارز 4200 تومانی بیش از دیگر اقلام
بررسی شاخص تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی نشان می‌دهد طی ۱۲ ماه اخیر، بیشترین افزایش قیمت مربوط به گوشت قرمز بوده است. در مقابل اما اکثر اقلام خوراکی اساسی نسبت به شهریور سال گذشته ثبات قیمت داشتند که از جمله آنها می‌توان به روغن جامد و مایع، برنج ایرانی درجه یک و ماکارونی اشاره کرد. برخی دیگر از اقلام خوراکی هم هرچند دچار افزایش قیمت شدند، اما رشد قیمت آنها کمتر از تورم میانگین بوده که از این جمله می‌توان به انواع حبوبات و انواع لبنیات اشاره کرد.
نکته جالب در گزارش مرکز آمار، ثبات قیمت کالاهای اساسی مشمول حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در یک سال منتهی به پایان شهریور امسال است. به بیان دیگر، پس از اصلاح قیمت این اقلام در پی حذف رانت ارزی ۴۲۰۰ تومانی، قیمت این کالاها به ثبات رسید تا جایی که طی یک سال منتهی به پایان شهریور ۱۴۰۲ قیمت برخی از این اقلام از جمله انواع روغن، اندکی کاهش یافته است. با این حال هنوز قیمت بالای گوشت قرمز، بیش از هر کالای خوراکی دیگری ذهن مردم را درگیر کرده است؛ مسأله‌ای که یکی از مهم‌ترین عوامل آن، کشتار دام‌های مولد طی سال‌های اخیر است.
کشتار دام‌های مولد و افت شدید تولید گوشت؛ نتیجه سیاست دلار 4200 تومانی
حدود دو سال پیش بود که خبرها و حتی فیلم‌های مختلفی از کشتار دام‌های مولد در کشتارگاه‌های کشور منتشر می‌شد. کشتار دام مولد عملاً به معنای افت شدید تولید و عرضه گوشت در ماه‌ها و سال‌های بعدی به شمار می‌رود چرا که در نبود دام‌های مولد در مراکز پرورش دام، تعداد دام‌های کشور پس از مدتی ناگهان کاسته شده و در مرحله بعد، عرضه گوشت قرمز دچار افت شدید شده و همین مسأله باعث جهش قیمت گوشت قرمز می‌شود. با همه این اوصاف حدود دو سال پیش بارها خبرهایی از کشتار دام‌های مولد منتشر می‌شد.
پیگیری‌ها نشان می‌داد دلیل دامداران کشور برای کشتار دام مولد، نبود خوراک کافی و با قیمت مناسب در بازار بود. طبق اعلام دامداران کشور، توزیع رانتی خوراک دام وارد شده با دلار 4200 تومانی به برخی دامداران و بی‌بهره ماندن برخی دیگر از دامداران کشور، باعث شکل‌گیری بازار سیاه و رشد شدید قیمت نهاده دامی در این بازار شد. مسأله البته تنها شکل‌گیری بازار سیاه و رشد شدید قیمت نهاده دامی در بازار سیاه نبود. مسأله دیگر، کمبود نهاده دامی مورد نیاز دامداران بود. همین مسائل سبب شد برخی دامداران قید پرواربندی دام و تولید گوشت قرمز را بزنند. این مسأله عواقب خود را پس از گذشت چند ماه به مرور نشان داد.
پس از رشد مقطعی عرضه گوشت قرمز در نتیجه کشتار بی‌وقفه دام‌های مولد، افت ناگهانی تولید به دلیل کاهش عرضه گوشت سبب جهش قیمت گوشت قرمز شد. کاهش عرضه گوشت قرمز در نتیجه کشتار دام‌های مولد که در نهایت عامل جهش قیمت گوشت قرمز شد، موضوعی است که از قضا رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی هم بدان اشاره کرد.
«علی‌اصغر ملکی» در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، در خصوص قیمت دام زنده و گوشت قرمز در بازار، اظهار داشت: علت به هم ریختگی بازار گوشت قرمز طی ماه‌های اخیر، به کشتار دام مولد دو تا سه سال گذشته باز می‌گردد که به دلیل خشکسالی‌های پی در پی و کمبود نهاده های دامی در بازار تولیدکنندگان توان نگهداری از دام‌های خود را نداشتند؛ بنابراین به ناچار دام‌ها را روانه کشتارگاه‌ها کردند که همین امر باعث شده امروز کشور با کمبود دام روبه‌رو شود.
عزم دولت برای مهار تورم گوشت قرمز با واردات گسترده
رشد قیمت گوشت قرمز در ماه‌های اخیر، یکی از دغدغه‌های مردم و البته مسئولان دولت بوده است. بر همین اساس دولت برای مقابله با روند افزایشی قیمت گوشت قرمز، اقدام به واردات گسترده گوشت قرمز از مقاصد مختلف کرد.
طی هفته‌های اخیر، گوشت‌های وارداتی وارد فروشگاه‌های بزرگ مراکز شهرها شده و روند عرضه آن رو به رشد است. بر همین اساس انتظار می‌رود قیمت گوشت قرمز در ماه‌های آتی با عرضه گسترده‌تر گوشت‌های گرم وارداتی، کاهش یابد.
هر کیلوگرم گوشت گوسفندی بسته‌بندی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بین ۳۱۰ تا ۳۹۰ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد. همچنین گوشت قرمز در میدان بهمن به عنوان مهم‌ترین مرکز عرضه محصولات پروتئینی و میادین میوه و تره‌بار با نرخ‌هایی پایین‌تر از فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌شود.
در حال حاضر روزانه ۲۰۰ تن گوشت گرم گوسفندی و گوساله وارداتی به کشور وارد می‌شود که نزدیک به ۱۲۰ تا ۱۳۰ تن آن گوشت گرم گوسفندی و حدود ۸۰ تن گوشت گرم گوساله در قالب دام زنده سنگین از سیستان وارد و به بازار عرضه می‌شود.
گوشت قرمز از کشورهای مختلف همچون حوزه اوراسیا و سی‌آی‌اس (کشورهای مستقل مشترک‌المنافع)، شرق اروپا، استرالیا، مغولستان و کنیا تأمین و وارد می‌شود؛ در آخرین مورد و پس از سفر رئیس‌جمهور به قاره آفریقا، نخستین محموله گوشت گرم گوسفندی از کنیا به ایران ارسال شد.
برش
تداوم واردات گوشت برای تنظیم بازار
علیرضا پیمان پاک قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی گفت: اکنون قیمت هر کیلوگرم لاشه تنظیم بازاری حدود ۲۶۰ تا ۲۷۰ هزار تومان و نرخ هر کیلوگرم گوشت ران و سردست تنظیم بازاری زیر ۳۹۰ هزار تومان است و سایر قطعات بر اساس قیمت‌گذاری معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی تعیین شده و به فروش می‌رسد.
وی افزود: لاشه‌ها بر اساس کیفیت، قطعه‌بندی می‌شود. تعیین قیمت تنظیم بازاری هر قطعه یک فرمولی دارد که گران‌ترین و با کیفیت‌ترین قطعات که ران و سردست است، حداکثر به نرخ ۳۹۰ هزار تومان در بسته‌بندی به فروش می‌رسد. البته قیمت در میادین میوه و تره‌بار به دلیل عرضه غیرقطعه‌بندی، حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان از محصول قطعه‌بندی ارزان‌تر است.
به گفته وی، وزارت جهاد کشاورزی تلاش دارد طی یکی دو هفته آینده، میزان واردات گوشت گوساله گرم وارداتی را به ۱۵۰ تن در روز افزایش دهد.