سمیه افشین فر
خبرنگار

جابه‌جایی در سطح شهر هرچند برای همه افراد جامعه دارای اهمیت است، اما برای افراد دارای معلولیت، با توجه به شرایطی که دارند، از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. در تهران حدوداً بین 50 تا 70 هزار فرد دارای معلولیت زندگی می‌کنند. آن زمان که محمدباقر قالیباف بر مسند شهرداری تهران تکیه زده بود، سامانه‌ای برای حمل‌ونقل معلولان و جانبازان با حدود 40 ون مناسب‌سازی شده، راه‌اندازی شد که وظیفه حمل‌ونقل افراد دارای معلولیت‌های حرکتی را در سطح شهر تهران عهده دار بود. این سامانه که زیر نظر شرکت اتوبوسرانی به فعالیت می‌پرداخت وظیفه سرویس مدارس دانش‌آموزان مدارس استثنایی را نیز بر عهده داشت. حالا چند وقتی است که خبرها و زمزمه‌هایی از سامانه حمل‌ونقل معلولان به گوش می‌رسد که ابتدا به تغییر محل این سامانه از منطقه طرشت به منطقه شیرپاستوریزه محدود بود و کم کم به واگذاری این سامانه به تاکسی‌های اینترنتی رسید. اما واقعیت چیست و بالاخره چه بر سر سامانه حمل‌ونقل جانبازان و معلولان خواهد آمد که به بیش از 4600 نفر خدمات روزانه ارائه می‌کند؟
واگذاری قانونی نیست
گروهی از افراد دارای معلولیت در هفته‌های گذشته با شنیدن زمزمه‌هایی از تغییرات در سامانه حمل‌ونقل معلولان اقدام به رایزنی با نمایندگان شورای شهر کرده بودند تا جایی که در جلسه روز یکشنبه شورای شهر تهران، سیدجعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران در زمان تذکر خود گفت: «در مجمع اتوبوسرانی مصوبه ویژه‌ای داشتیم که بر اساس آن نباید هیچ یک از املاک اتوبوسرانی بدون مجوز شورا واگذار شود.» وی افزود: «درخواست کردیم که سامانه معلولان نیز نباید جابه‌جا شود. یک مصوبه قانونی در شورا با دو بار حقوقی مجمع و شورا درباره این موضوع به تصویب رسید. بر این اساس، این سامانه باید تحت نظارت اتوبوسرانی می‌ماند و معلولان از این مصوبه خوشحال بودند اما تمام وسایل نقلیه به محل شیر پاستوریزه منتقل شده است.» وی با بیان این موضوع که اگر مصوبات شورا برای شهرداری فاقد ارزش است باید تکلیف خود را بدانیم، گفت: «اگر قانون وجود دارد این خودسری‌ها از سوی شهرداری قابل پذیرش نیست و از رئیس شورا می‌خواهیم، سامانه سریعاً به محل سابق خود بازگردد.»

تهران، شهری پر از مانع
دکتر سید مهدی صادقی فعال حوزه افراد دارای معلولیت با اشاره به اینکه 4600 نفر روزانه از خدمات این سامانه استفاده می‌کنند، به «ایران» می‌گوید: «شهر تهران پر از موانع است. فرد معلول نمی‌تواند مثل افراد دیگر تردد مطلوبی در شهر داشته باشد. درواقع معلولیت ارتباط تنگاتنگی با تعامل دارد و هرچه تعاملات اجتماعی بیشتر باشد عوارض معلولیت کمتر خودش را نشان می‌دهد، اما شهر برای معلولان حرکتی به اندازه کافی دسترس پذیر نیست. حتی بسیاری از ایستگاه‌های مترو آسانسور ندارند و حتی می‌بینیم که ایستگاه‌های جدید بدون آسانسور افتتاح شده‌اند. تا پیش از این، سامانه در طرشت مستقر بود چون از این منطقه دسترسی به تمام بزرگراه‌های تهران راحت بود و حالا ون‌ها به منطقه شیر پاستوریزه منتقل شده‌اند که مشکلاتی را برای افرادی که روزانه از این سرویس استفاده می‌کردند ایجاد کرده است، ازجمله اینکه ترافیک صبحگاهی منطقه باعث شده تا سرویس‌ها بموقع نرسند. بسیاری از کارمندان دارای معلولیت از این سرویس‌ها استفاده می‌کردند و در این سامانه روزانه به 300 تا 500 مسیر خدمات ارائه می‌شد اما حالا وقت زیادی با توجه به سنگینی ترافیک و دور بودن محل استقرار ماشین‌ها از دست می‌رود.»
صادقی معتقد است مشکل اصلی طرح انتقال نیست، بلکه نبود برنامه‌ریزی و ساختار این انتقال است که هنوز برای جامعه هدف مشخص نشده است. او به نقل قولی از مسئولان سازمان تاکسیرانی اشاره می‌کند مبنی بر اینکه «فقط جابه‌جایی مدنظر بوده است» در حالی که شورای شهر مرجع تصمیم‌گیری در مورد شرکت واحد اتوبوسرانی است و شهرداری حق هیچ دخل و تصرفی در متعلقات شرکت واحد اتوبوسرانی ندارد و این اقدام شهرداری خلاف قانون است.

در نظر گرفتن۵ ایستگاه برای سامانه معلولان وجانبازان؛ یک پیشنهاد
روز گذشته و در یکصد و هفتادمین جلسه شورای شهر، مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران، خواست تا قضیه را حل و فصل کند. وی با بیان اینکه باید رسیدگی درستی نسبت به معلولان صورت گیرد پیشنهادی ارائه کرد: «به جای اینکه بر محل پیش‌بینی شده اصرار داشته باشیم، شهر را به پنج پهنه تقسیم کنیم. اگر می‌خواهیم مشکل معلولان را حل کنیم، با این پیشنهاد، بهتر برطرف می‌شود. اگر قرار است پاتوق برای معلولان در نظر بگیریم می‌توانیم سرای محلات را به آنها اختصاص دهیم.»
چمران تأکید کرد: «بنیاد شهید و امور ایثارگران، خانه ایثار را در نظر گرفته و شهرداری نیز سرای محلات را دارد و می‌تواند آن را زنده کند. به هر دلیلی شهرداری می‌گوید فضا را برای کاری دیگر در نظر گرفته و نمی‌توانیم بگوییم درست است یا غلط؛ اما اگر می‌خواهیم مشکل معلولان را حل کنیم می‌توانیم این پنج نقطه را در نظر بگیریم. بنده نیز می‌گویم انتقال فضا به محل شیر پاستوریزه اقدام درستی نیست و اگر شورا موافق باشد نامه‌ای به شهردار تهران در این خصوص ارسال خواهیم کرد.»

رایگان بودن خدمات
در صورت انتقال
محمد علوی‌زاده، معاون نظارت و امور مناطق سازمان تاکسیرانی در گفت‌و‌گو با «ایران» با تکذیب خبر واگذاری گفت: «هنوز هیچ واگذاری انجام نشده است.» وی در پاسخ به نگرانی جامعه معلولان از بی‌برنامه بودن این انتقال و یا واگذاری سامانه به تاکسی‌های اینترنتی و اضافه شدن هزینه ایاب و ذهاب به هزینه‌های زندگی افراد دارای معلولیت گفت: «تا زمانی که واگذاری انجام نشود ما مسئولیتی نداریم اما به معلولان اطمینان می‌دهم که اگر این اتفاق بیفتد، هم سطح خدمات افزایش پیدا می‌کند و هم به سمت هوشمند شدن حرکت می‌کنیم. در حال حاضر این وضعیت سنتی برازنده نیست. با هوشمند شدن سامانه، افراد راحت‌تر درخواست سرویس می‌کنند و سرویس هم راحت‌تر در اختیارشان قرار خواهد گرفت. در هر جایی که خدمات هوشمند شده، سطح خدمات دهی نیز افزایش پیدا کرده است.» وی در پایان واگذاری سامانه حمل‌ونقل معلولان به اسنپ و تپسی را شایعه دانست و اطمینان داد: «اگر انتقالی هم اتفاق بیفتد ان‌شاءالله افراد همان خدمات رایگان را دریافت خواهند کرد.»
در حالی که فصل دوم قانون حمایت از حقوق معلولان به طور اختصاصی به موضوع مناسب‌سازی و تردد و تحرک افراد دارای معلولیت پرداخته است و تبصره یک ماده پنج همین فصل، شهرداری‌ها را مکلف به ایجاد سامانه‌های ویژه برای حمل‌ونقل افراد معلول در جامعه کرده است، سازمان بهزیستی کشور به‌عنوان متولی اصلی افراد دارای معلولیت و مجری و هماهنگ کننده این قانون، هنوز واکنش و اقدامی در این خصوص انجام نداده است. طی تماسی با رئیس دبیرخانه کمیته پیگیری و مناسب‌سازی کشور، ایشان اطلاع چندانی از موضوع نداشتند.