نفیسه امامی
روزنامه نگار

خرید تضمینی گندم بعد از گذشت 4 ماه از اولین زمان برداشت آن توانسته است رکوردهای قابل قبولی نسبت به سال قبل از خود به جای بگذارد در حالی که خرید تضمینی تا پایان شهریور و مهرماه ادامه خواهد داشت. باوجود آن که منتقدان در زمان تعیین نرخ خرید تضمینی گندم به نرخ 15 هزار تومانی انتقاد می‌کردند و آن را عاملی برای فروش نرفتن گندم کشاورزان به دولت عنوان کرده بودند، اما حالا که خرید تضمینی بیش از نیمی از مسیر را طی کرده و هنوز 2 ماه تا پایان فصل برداشت فرصت باقی مانده، خرید تضمینی از مرز 8 میلیون تن عبور کرده است. این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی هم پیش‌بینی کرده بود خرید تضمینی به 8 میلیون و 500 هزار تن در سال زراعی جاری برسد.

استان‌های پیشتاز در خرید تضمینی گندم
طبق آمار شرکت بازرگانی دولتی ایران، خرید تضمینی گندم  در ۱۳۰ روز ابتدای سال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، یک میلیون و ۸۷۸ هزار تن و به عبارتی، بیش از ۳۰ درصد افزایش داشته است؛ ضمن اینکه هر ۸ روز، ۴۹۸ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است.
بر اساس آخرین آمار اعلام شده تا ششم مردادماه، ۸ میلیون و ۸۸ هزارتن به ارزش ۱۲۱ هزار و ۴۰۷ میلیارد تومان خرید تضمینی گندم انجام گرفته است که در این میان، فارس، خوزستان و کرمانشاه، سه استانی هستند که بیشترین رشد تولید را نسبت به سال گذشته داشته‌اند.
مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران، سهم استان‌های خوزستان، فارس، کرمانشاه، گلستان و کردستان را از خرید کل گندم کشور، ۵۵ درصد عنوان کرده است که استان‌های پیشتاز در خرید گندم محسوب می‌شوند.
سید سعید راد با اعلام اینکه خرید تضمینی گندم در استان بوشهر با حدود ۶ برابر و استان یزد با حدود ۵ و نیم برابر از رشد کم‌سابقه‌ای برخوردار بوده است، تأکید کرد: بعد از این دو استان، میزان خرید تضمینی گندم در استان کهگیلویه و بویراحمد حدود ۲ و نیم برابر، استان‌های البرز و فارس بیش از دو برابر و استان اصفهان دو برابر رشد داشته است.
پرداخت 51 درصد از مطالبات کشاورزان
معاون وزیر جهاد کشاورزی از واریز ۶۱ هزار و ۴۲۹ میلیارد تومان بابت تحویل گندم به حساب کشاورزان خبر داد و گفت: تاکنون بیش از ۵۱ درصد از مطالبات کشاورزان در سراسر کشور پرداخت شده که البته در این میان، ۷۰ تا ۹۸ درصد مطالبات گندمکاران ۱۰ استان پرداخت شده است.
شرکت بازرگانی دولتی در پایان تیرماه اعلام کرده بود در ۴ ماه امسال، ۱۱۱ هزار و ۶۳۱ میلیارد تومان گندم از کشاورزان خریداری شده که نیمی از این مبلغ، بالغ بر ۵۵ هزار و ۱۸۵ میلیارد تومان به حساب کشاورزان واریز شده و پرداخت مابقی مطالبات نیز در دستور کار قرار دارد.
طی عملیات سراسری خرید تضمینی گندم از کشاورزان کشور از ابتدای فروردین تا آخر تیر در 4 ماه گذشته، مجموع ۷ میلیون و 437 هزار تن گندم در قالب یک میلیون و 362 هزار محموله از 499 هزار کشاورز در اقصی نقاط کشور به‌صورت تضمینی خریداری شده بود. این میزان خرید نسبت به 4 ماه نخست سال گذشته با یک میلیون و ۶۲۷ هزار تن افزایش، بیش از 28 درصد رشد را دارا بود. علاوه بر این کل خرید تضمینی گندم در سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تن بود که تا پایان تیرماه توانست رکورد سال گذشته به میزان ۲۲۷ هزار تن را افزایش دهد.

کاهش میزان واردات
محصول گندم یک کالای استراتژیک است که امنیت غذایی هر کشوری به آن بستگی دارد. بسیاری از کشورها بخصوص ایران برای اینکه وابستگی مطلق به واردات کالاهای اساسی نداشته باشند، امتیازاتی را برای تولیدکنندگان داخلی در نظر می‌گیرند تا با استفاده از این روش بتوانند هم خودکفایی و استقلال خود در موضوع امنیت غذایی را حفظ نمایند و هم از آسیب‌پذیری بالای اقتصاد در شرایط حساس بین‌المللی جلوگیری کنند. دولت از سال گذشته با تعیین قیمت منطقی خرید تضمینی با افزایش خرید گندم ،هم امنیت غذایی در کشور را فراهم کرد و هم میزان واردات گندم را بر اساس آمارهای گمرک کاهش داد به طوری که در سه ماهه ابتدایی امسال میزان واردات گندم در مقایسه با سال قبل نزولی بوده است.
در سه‌ماهه اول سال 1402، 790 هزار و 916 تن گندم به ارزش 349 میلیون و 11 هزار و 265 دلار به کشور وارد شد که این میزان واردات به نسبت مدت مشابه آن در سال قبل با کاهش 48 درصدی به لحاظ وزنی روبه‌رو بوده است.
بر اساس آمار گمرک، واردات گندم در سال گذشته، یک‌میلیون و 531 هزار و 450 تن به ارزش 621 میلیون و 427 هزار و 470 دلار بود که این میزان واردات از نظر ارزشی با کاهش 44 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است. دولت نرخ پایه خرید گندم امسال را 11 هزار و 500 تومان اعلام کرد و در کنار قیمت اعلام شده، هزار و ۵۰۰ تومان نیز به‌عنوان یارانه کاشت (تأمین قسمتی از هزینه‌های کود و بذر) در نظر گرفت. همچنین به منظور بالا بردن انگیزه تولید در کشاورزان، رعایت قیمت نسبی محصولات اساسی کشاورزی و تعادل بخشی در الگوی تولید، مبلغ ۲ هزار تومان نیز تحت عنوان «جایزه تحویل گندم» به قیمت مصوب اضافه شد. براین اساس، قیمت نهایی یک کیلوگرم با در نظر گرفتن شرایط فوق، ۱۵ هزار تومان مورد تصویب شورای قیمت‌گذاری قرار گرفت که برآیند این افزایش قیمت، عبور از میزان خرید تضمینی نسبت به سال گذشته در هفته اول مردادماه است.
پیش‌بینی می‌شود میزان خرید تضمینی گندم تا پایان سال زراعی جاری، 12 میلیون و 500 هزار تن گندم تولید شود، این در حالی است که میزان تولید این کالای اساسی در سال گذشته 11 میلیون و 150 هزار تن بوده است.