تب لاغری و آسیب‌های آن
رژیم‌های باشگاهی و آرایشگاهی
خطرات سبک زندگی ناسالم و ابتلا به انواع بیماری‌ها وزن بیماری
رسیدن به وزن ایده‌آل و برخورداری از تناسب اندام موضوعی است که خیلی از افراد جامعه به دنبال آن هستند. آمارها نشان می‌دهد که حدود دو سوم یا همان ۶۰ درصد از افراد جامعه مبتلا به چاقی یا اضافه وزن هستند. بنا بر نظر متخصصان حوزه سلامت، چاقی ریشه بسیاری از بیماری‌ها و مشکلاتی مانند چربی خون، بروز سکته قلبی، فشار خون، دیابت نوع دوم، کمر درد و حتی نازایی در بین زنان است. در دوران کرونا به دلیل در خانه ماندن، میزان چاقی افزایش یافت. شیوع چاقی در ایران نسبت به ۵۰ سال گذشته ۵ ۵ برابر شده است و شیوع چاقی در بین نوجوانان به دلیل انجام بازی‌های رایانه‌ای و خصوصاً دوران شیوع کرونا و خانه‌نشینی‌ها افزایش چشمگیری یافته است، البته چاقی به عنوان یک معضل در بین بیشتر کشورهای دنیا مطرح است تا جایی که برای آن از واژه «اپیدمی چاقی» استفاده می‌شود.
سمیه افشین فر
خبرنگار
رسیدن به وزن ایده‌آل و برخورداری از تناسب اندام موضوعی است که خیلی از افراد جامعه به دنبال آن هستند. آمارها نشان می‌دهد که حدود دو سوم یا همان ۶۰ درصد از افراد جامعه مبتلا به چاقی یا اضافه وزن هستند. بنا بر نظر متخصصان حوزه سلامت، چاقی ریشه بسیاری از بیماری‌ها مانند چربی خون، بروز سکته قلبی، فشار خون، دیابت نوع دوم، کمر درد و حتی نازایی در بین زنان است. در دوران کرونا به دلیل در خانه ماندن، میزان چاقی افزایش یافته است. شیوع چاقی در ایران نسبت به ۵۰ سال گذشته ۵/۵ برابر شده است و شیوع چاقی در بین نوجوانان به دلیل انجام بازی‌های رایانه‌ای و خصوصاً دوران شیوع کرونا و خانه‌نشینی‌ها افزایش چشمگیری یافته است، البته چاقی به عنوان یک معضل در بین بیشتر کشورهای دنیا مطرح است تا جایی که برای آن از واژه «اپیدمی چاقی» استفاده می‌شود. چندی قبل بود که دکتر ملک‌زاده رئیس انجمن متخصصان گوارش و کبد ایران ضمن نگران کننده خواندن روند چاقی و اضافه وزن در کشورمان گفته بود «در حال حاضر ۷۰ درصد ایرانیان به چاقی یا اضافه وزن، (۴۷ درصد اضافه وزن و ۲۳ درصد چاقی) مبتلا هستند و ۴.۵ درصد جمعیت کشور نیز چاقی مفرط (مرضی) دارند. شمار افراد چاق در ایران از سال ۱۳۵۹ تا کنون ۵.۵ برابر و تعداد افراد دارای اضافه وزن ۳.۵ برابر شده است.» وی عمده‌ترین علت این میزان از رشد چاقی در ایران را همانند بسیاری از کشورهای درحال توسعه، رژیم غذایی ناسالم، پرخوری و کم تحرکی دانسته بود؛ «میزان مصرف کالری روزانه ایرانی‌ها در دو دهه گذشته از ۲ هزار به ۳ هزار کالری رسیده و این درحالی است که ۹۰ درصد ایرانیان (هر دو جنس) فعالیت فیزیکی کافی ندارند. سهم زنان در کم تحرکی بیشتر از مردان است. این روند نگران کننده در ایران به گونه‌ای است که کم تحرکی حتی در روستاها نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است.» شاید همین موضوع باعث شده تا در فضای مجازی با نوشته‌ها و کلیپ‌هایی روبه‌رو شویم که ترکیبات مختلفی را برای از بین رفتن اشتها و کاهش وزن معرفی می‌کنند. نوشته‌های کوتاهی که خانم و آقای فلانی را معجزه‌گر لاغری خود معرفی می‌کنند که با دمنوش و رژیم خاص خود باعث کاهش وزنی بسیار زیاد در مدت زمانی کوتاه شده است. همین نوشته‌ها و عکس‌ها دست به دست می‌چرخد و بازنشر می‌شود، تب لاغری به خصوص در میان جوانان انگار جیب افراد زیادی را پر از پول می‌کند و افراد از رژیم‌های آنلاینی پیروی می‌کنند که به عوارض و آسیب‌های آن توجهی ندارند. از اینها بدتر تبلیغات داروهای کپسول مانندی است که آلوده به ماده مخدر شیشه است و افراد بدون دانستن این موضوع آنها را مصرف و بعدتر با عوارض آن روبه‌رو می‌شوند.
استفاده از یک رژیم علمی برای همه افراد به صورت یکنواخت غلط است
محمد طاهری کارشناس تغذیه و دکترای تغذیه ورزشی بیش از 25 سال است که در حوزه رژیم درمانی فعالیت می‌کند. او که هر روز در مطب با مراجعان بسیاری روبه‌رو است که دچار آسیب‌های ناشی از رژیم‌های لاغری نامعتبر و آنلاین شده‌اند به «ایران» می‌گوید: «هر فردی از نظر جسمی با افراد دیگر متفاوت است بنابراین هر کسی رژیم مخصوص به خودش را دارد برای همین است که معتقدم رژیم را باید برای هر فرد و به صورت دستی بنویسیم؛ چون افراد ممکن است دچار بیماری‌های پنهان و متفاوتی باشند. باید قبل از دریافت رژیم با آزمایش‌های مختلفی به بیماری‌های پیدا و پنهان فرد پی ببریم. نوع شغل، سن و نوع زندگی فرد و اقتصاد خانواده در تعیین نوع رژیم افراد دارای اهمیت است که متأسفانه این موارد در رژیم‌های یکنواخت دیده نمی‌شود.» یک بلاگر برای بالا بردن لایک در صفحه خود مخاطبانش را به رژیم لاغری تضمینی سوق می‌دهد. رژیمی از پیش تعیین شده که برای افراد مختلفی با مبلغی یکسان فرستاده می‌شود مثل رژیم کتوژنیک که این روزها طرفداران زیادی در بین جوانان دارد و پایه اصلی آن بر مصرف پروتئین است یا رژیم کاهو، بستنی و....
طاهری می‌گوید: «هرچند بسیاری از این رژیم‌ها پشتوانه‌ای علمی دارند اما کاربرد آنها برای همه به صورت یکنواخت غلط است. موقعی که کپی‌برداری می‌کنیم و به افراد رژیم از پیش تعیین شده می‌دهیم و می‌گوییم مثلاً رژیم کتوژنیک بگیرید اصلاً شرایط این فرد را در نظر نگرفته‌ایم. رژیم کتوژنیک که این روزها مد شده و همه فکر می‌کنند مشکلی ایجاد نمی‌کند و این رژیم را می‌گیرند، در اصل فقط باید برای کسانی که بیماری صرع دارند تجویز شود زیرا در این افراد نیاز داریم تا سطح کتون را در خون افزایش دهیم، رژیم کتوژنیک تجویز می‌کنیم. این رژیم، خون این بیماران را اسیدی می‌کند تا بیماری اثر کمتری داشته باشد. اما در این رژیم به دلیل حذف کربوهیدرات و نشاسته، کاهش وزن اتفاق می‌افتد و به همین دلیل این رژیم به همه تعمیم داده شده است؛ همه هم تجویز و کلی تعریف می‌کنند غافل از اینکه در این رژیم با حذف نشاسته و کربوهیدرات خون فرد اسیدی می‌شود و به مرور زمان کبد چرب، سنگ کیسه صفرا و مشکلات صفراوی برای فرد ایجاد می‌شود.»
آسیب‌های رژیم‌های «باشگاهی» و «آرایشگاهی»
این متخصص تغذیه رژیم‌های باشگاهی و آرایشگاهی را یکی دیگر از مصادیق رژیم‌های یکنواخت می‌داند و می‌گوید: «رژیم‌های ورزشکاری که در بسیاری از باشگاه‌های ورزشی و آرایشگاه‌های زنانه تجویز می‌شود رژیم‌های تک بعدی است که به صورت کپی برای همه استفاده می‌شود، کسانی که متخصص نیستند یک رژیم را با پروتئین بسیار بالا کپی کرده‌اند و آن را در اختیار همه قرار می‌دهند تا سریع عضله‌سازی و کاهش وزن اتفاق بیفتد؛ در حالی که در رژیم‌هایی که پروتئین بالایی دارند به خصوص در افراد زیر 19 سال باید آب فراوانی مصرف شود تا مشکلات کلیوی برای فرد ایجاد نشود. از آنجا که چربی همراه با پروتئین است با مصرف زیاد پروتئین فرد ممکن است به کبد چرب و مشکلات کبدی و گوارشی دچار شود؛ حتی من دیده‌ام که کودکان را وادار به رژیم‌هایی با کربوهیدرات کم و پروتئین زیاد می‌کنند که ممکن است دردسرهایی مثل عقیم شدن و مشکلات در باروری را در آینده برای این کودکان به همراه داشته باشد.»
طب سنتی و رژیم‌های لاغری
او در بخش دیگر از صحبتهایش به کسانی که در زمینه طب سنتی فعالیت می‌کنند اشاره می‌کند که هر روز ترکیبات مختلفی را اعلام می‌کنند که با کمک آنها اشتهای فرد کم می‌شود و هر روز با سختی کمتری لاغر می‌شوند، می‌گوید: «حتماً شما هم دیده‌اید یک روز می‌گویند هل و زنجبیل را با ماست ترکیب کنید و هر روز صبح بخورید و لاغر شوید. یک روز می‌گویند سماق را با آبلیمو، ماست و... ترکیب کنید. این افراد نمی‌دانند تشخیص ابتدایی مزاج فرد در طب سنتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. مشکل اصلی طب سنتی ما این است که در مورد آن کار تحقیقی نکرده‌ایم. کارشناسان طب سنتی باید تحقیقاتی انجام دهند و مقالات داخلی و خارجی ارائه دهند تا بتوانیم بگوییم گل گاوزبان و سنبل‌الطیب یا هل و زنجبیل می‌تواند در کاهش وزن هم اثربخش باشد یا نه. متأسفانه بیشتر موارد مربوط به طب سنتی سینه به سینه از فردی به فرد دیگر منتقل شده است و بنابراین نمی‌تواند چندان معتبر باشد. بلاگر، حکیم طب سنتی یا مربی باشگاه برای دادن رژیم نه آزمایشی از فرد می‌خواهد نه سوابق بیماری‌ها و مشکلات پیدا و پنهان او را بررسی می‌کند پس نمی‌تواند معتبر باشد. مثلاً کسی که فشارخون بالا دارد اگر زنجبیل زیاد مصرف کند فشارش بالاتر می‌‌رود یا کسی که گل گاوزبان بخورد تغییرات فشار در او می‌تواند دردسرساز شود. بنابراین خودسرانه این ترکیبات را مصرف نکنید. اگر متخصص طب سنتی حاذقی را می‌شناسید مراجعه کنید ولی این ترکیباتی که هر بلاگری ارائه می‌دهد هیچ پایه علمی ندارد.»
وی با اشاره به اینکه کاهش وزن اصولی برای کودک زیر 12 سال در یک ماه باید یک کیلوگرم و برای سایر افراد باید بین 2 تا 4 کیلو در ماه باشد، می‌گوید: «بسیاری از متخصصان تغذیه در دادن رژیم غذایی حتی به سراغ نرم‌افزار هم نمی‌روند چون نرم‌افزار اقتصاد خانواده، علایق و نوع زندگی فرد را نمی‌داند. به نظرم در کاهش وزن اصولی قدم اول اصلاح عادات غذایی افراد است به این صورت که اصلاح رژیم انجام بدهیم ببینیم فرد چه قدر کربوهیدرات، چه قدر میوه و سبزیجات و... مصرف می‌کند و بعد براساس بیماری، شیوه زندگی و مشکلات اقتصادی فرد بیاییم رژیمی را تنظیم کنیم. در مرحله بعد در همین رژیم اگر کاهش کالری هم داشته باشیم باعث کاهش وزن خواهد شد یا اگر افزایش کالری داشته باشیم باعث افزایش وزن خواهد شد. به یک ورزشکار و یک خانم خانه‌دار یا یک کودک نمی‌توان رژیم یکسانی داد. فواصل بین غذاها و داروها باید حتماً در نظر گرفته شود. کسی که فالوئر زیادی دارد یا کسی که در آرایشگاه کار می‌کند نمی‌تواند جای متخصصی را که سالها در این زمینه فعالیت می‌کند، بگیرد.»
وی در پایان با بیان اینکه رژیم غذایی راهی برای زندگی سالم داشتن است، می‌گوید: «مردم نیاز دارند که در تمام طول زندگی زیر نظر کارشناس تغذیه باشند. مادر قبل از بارداری و در دوران شیردهی باید رژیم غذایی مناسب داشته باشد. از دوران کودکی و بعد از آن همه افراد جامعه باید رژیم غذایی مناسب داشته باشند تا بدانند چه بخورند تا سلامت باشند. هرچند هزینه کارشناسان تغذیه به اندازه ویزیت پزشکان نیست اما بهتر است بیمه‌های پایه مثل تأمین اجتماعی، خدمات درمانی و نیروهای مسلح همانند پزشکان، متخصصان تغذیه را هم در نظر بگیرند تا فرهنگ مراجعه به کارشناسان تغذیه به صورت مستمر در جامعه ایجاد شود. در این صورت می‌توانیم امیدوار باشیم که دکان کاسبی‌های بی دروپیکر در حوزه سلامت مردم بسته شود.»
بــــرش
رژیم‌های ورزشکاری که در بسیاری از باشگاه‌های ورزشی و آرایشگاه‌های زنانه تجویز می‌شود رژیم‌های تک بعدی است که به صورت کپی برای همه استفاده می‌شود، کسانی که متخصص نیستند یک رژیم را با پروتئین بسیار بالا کپی کرده‌اند و آن را در اختیار همه قرار می‌دهند تا سریع عضله‌سازی و کاهش وزن اتفاق بیفتد؛ در حالی که در رژیم‌هایی که پروتئین بالایی دارند به خصوص در افراد زیر 19 سال باید آب فراوانی مصرف شود تا مشکلات کلیوی برای فرد ایجاد نشود
