هیأت ایرانی دوباره راهی عراق شد تا درباره چگونگی مقابله با پدیده گردو‌غبارهایی که از سمت این همسایه غربی وارد کشور می‌شود، رایزنی کند. عراق تنها کشوری نیست که ریزگردهایش سهم آسمان ایران می‌شود. سالانه 147 تن گردوغبار از کشورهای اطراف چون عراق، سوریه، عربستان، اردن، ترکیه، ارمنستان و افغانستان وارد می‌شود. عراق اما یکی از کانون‌های اصلی است. سدسازی‌های کشور ترکیه روی دجله و فرات، سوریه و عراق را به کانون بحرانی ریزگردهای منطقه تبدیل کرده است. این ریزگردها نفس کشیدن را برای بخش بسیار زیادی از شهروندان ایرانی سخت کرده و حتی سال گذشته به مرگ تعدادی از شهروندان سوری و عراقی منجر شده است. سدسازی ترکیه در پروژه «گاپ» به این شرایط سخت و مخاطره‌آمیز دامن زده است. این کشور قصد دارد در پروژه «داپ» روی رودخانه ارس، دجله، فرات و... 90 سد بسازد که شرایط را برای کشورهای پایین‌دست یعنی سوریه، عراق و ایران به‌مراتب سخت‌تر خواهد کرد. ریزگردهایی که فقط نفس کشیدن را برای شهروندان ایرانی سخت نمی‌کند، این توده نارنجی-خاکستری به‌شدت زادآوری طبیعت ایران از جمله جنگل‌های زاگرسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. جنگل‌های زاگرسی خود سد سبز در مقابل ریزگردها هستند اما انباشت طولانی مدت ریزگرد‌ها و گرد‌وغبار روی برگ و شاخه درختان به تنک و بیمار شدن این دیواره سبز ارزشمند منجر می‌شود تا خسارت ورود ریزگردها تنها به هزینه درمانی و سلامتی شهروندان ایرانی محدود نباشد.

کنفرانس بین‌المللی شهریورماه
تفاهمنامه‌های زیاد دو و چندجانبه برای مهار پدیده گردوغبار با کشور عراق، سوریه و ترکیه صورت گرفته، تفاهمنامه‌هایی که تاکنون به سرانجام نرسیده‌اند و عراق با توجه به شرایط سیاسی کشور خود بارها اعلام کرده که حل این ریزگردها در اولویت دولت این کشور نیست. همین جا بود که کارشناسان ایرانی جای خالی یک نهاد بین‌المللی هماهنگ‌کننده را یادآوری کردند. در نهایت یک صندوق بین‌المللی بین ایران و سازمان ملل ایجاد شد. علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، دبیرستاد ملی مقابله با گردوغبار ایران بارها در گفت‌و‌گو با «ایران»، تنها راه آرام کردن این حجم عظیم خسارت‌زا را ورود مجامع بین‌المللی و تشکیل یک صندوق مالی مشترک بین کشورهای درگیر با ریزگردها اعلام کرده است.
تشکیل صندوق منطقه‌ای گردو غبار یکی از پیشنهادهای ایران به شرکت‌کنندگان در نشست وزیران و مسئولان محیط زیست 11 کشور در تیرماه سال گذشته بود که بیرگانی پس از تشکیل این صندوق از آن به عنوان یک گام بزرگ حل معضل کهنه گردوغبار‌ها یاد کرد.
همچنین ایران شهریور‌ماه سال‌جاری میزبان کنفرانس بین‌المللی «مقابله با طوفان‌های گردوغبار» در تهران است. پیش از کنفرانس شهریورماه، هیأتی از ایران به عراق سفر کرده تا در خصوص اجرایی شدن برنامه عمل زیرمنطقه‌ای مقابله با پدیده گردوغبار رایزنی کند.

منشأ گردوغبار
کارشناسان درباره منشأ گردوغبارهایی که کشور را فرا می‌گیرد، معتقدند، گردوغبار موجود در عراق و ایران سیستم‌‌های مهاجری هستند که از غرب به شرق و یا شرق به غرب منتقل می‌شوند و بیشترین شدت، غلظت و گستردگی را دارند. علت بروز آنها نیز کمبود رطوبت و نبود سازکار مناسب، خشکی محیط، کم‌‌بارشی و خشکسالی‌های سالانه است.
به گفته آنها هنگامی که زمین خشک می‌شود و این خشکی و خشکسالی تداوم دارد، آمادگی بیشتری برای رهاسازی خاک پیدا می‌کند و وزش بادهای معمولی هم به‌راحتی می‌‌تواند در این رهاسازی گرد و خاک تأثیرگذار باشند. در واقع با ضعیف بودن پوشش گیاهی، کمبود سبزینگی و علفزارها و افزایش مناطق کویری و خاک لخت در معرض باد و فرسایش بادی، خیزش گرد و خاک فراوان‌تر می‌شود.

برنامه زیرمنطقه‌ای
مهم‌ترین هدف این سفر به گفته علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، دبیر ستاد ملی سیاستگذاری‌ و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار؛ انجام اقدامات اجرایی مشترک با کشور همسایه است تا دانش، فناوری و تجربیات کشورمان برای مهار گردوغبار با مسئولان و کارشناسان کشور عراق به اشتراک گذاشته شود و زمینه برای تشکیل کارگروه فنی-اجرایی منطقه‌ای، تصویب و اجرای پیش‌نویس برنامه عمل زیرمنطقه‌ای که به ابتکار جمهوری اسلامی ایران تهیه شده، همچنین راه‌اندازی صندوق منطقه‌ای گرد‌و‌غبار که از مصوبات اجلاس منطقه‌ای تیرماه سال گذشته بوده است، فراهم شود.
کارشناسان ایرانی قرار است در این سفر سه‌روزه با معاونان وزرای محیط زیست و کشاورزی جمهوری عراق دیدار و گفت‌و‌گو کنند، از کانون‌های گردوغبار تأثیرگذار بر کشورمان بازدیدی داشته باشند و جلسات کارشناسی برای انتقال دانش، فناوری و تجربیات کشورمان در زمینه سازگاری، مدیریت و مقابله با پدیده گردوغبار به طرف‌های عراقی برگزار شود. آن‌گونه که طهماسبی بیرگانی می‌گوید: در این سفر از وزیر محیط زیست عراق برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های ماسه و گردوغبار که مقرر است در نیمه دوم شهریورماه سال‌جاری با حضور وزرای کشورهای مؤثر و متأثر از گردوغبار و نهادهای بین‌المللی برگزار شود، دعوت به عمل می‌آید.

 عضویت در هیأت بین‌دولتی تغییر اقلیم
همزمان با سفر کارشناسان ایرانی به عراق، ایران به عضویت هیأت بین‌دولتی تغییر اقلیم نیز درآمد. آن‌گونه که رئیس سازمان هواشناسی کشور می‌گوید با تدبیر سازمان هواشناسی و رایزنی‌های دیپلماتیک وزارت امور خارجه، پس از گذشت حداقل ۱۵ سال نماینده کشورمان در بخش مربوط به انتشار ملی گازهای گلخانه‌ای به عضویت هیأت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) درآمد. محمد رحیمی از جمهوری اسلامی ایران و نماینده‌ای از مالدیو به عضویت هیأت بین‌دولتی تغییر اقلیم درآمدند.
سازمان هواشناسی کشور به عنوان مرجع ملی IPCC در ایران دو نماینده برای هفتمین انتخابات هیأت بین‌دولتی تغییر اقلیم معرفی کرد که یک نماینده برای نخستین بار در حداقل ۱۵ سال اخیر به عضویت این نهاد مهم در حوزه تغییر اقلیم درآمد. محمد رحیمی از اعضای هیأت علمی دانشگاه سمنان و استاد گروه آموزشی بیابان‌زدایی دانشکده کویرشناسی دانشگاه است.
همچنین هر کارگروه تخصصی IPCC دو رئیس مشترک، 7 نایب رئیس - که نایب رئیس منطقه ۲ آسیا نماینده‌ای از نپال است - و ۱۲ عضو کاری از مناطق مختلف شش‌گانه‌ سازمان جهانی هواشناسی از سراسر جهان دارد که بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه توزیع می‌شوند.
لازم به ذکر است که هیأت بین‌دولتی تغییر اقلیم موسوم به IPCC صبح دیروز انتخابات خود را در نایروبی به پایان رساند. در خلال پنجاه و نهمین جلسه چهارروزه این هیأت، دولت‌های عضو، ۳۴ عضو جدید از جمله رئیس، 3 معاون و رؤسا و اعضای گروه‌های کاری این نهاد را انتخاب کردند.

بــــرش

کارشناسان درباره منشأ گردوغبارهایی که کشور را فرا می‌گیرد، معتقدند، گردوغبار موجود در عراق و ایران سیستم‌‌های مهاجری هستند که از غرب به شرق و یا شرق به غرب منتقل می‌شوند و بیشترین شدت، غلظت و گستردگی را دارند. علت بروز آنها نیز کمبود رطوبت و نبود سازکار مناسب، خشکی محیط، کم‌‌بارشی و خشکسالی‌های سالانه است.