محدثه جعفری
خبرنگار

یک هفته مانده به پایان سال ۱۴۰۱ رئیس مجلس شورای اسلامی از دستور رهبر معظم انقلاب برای اصلاح قانون سربازی سخن گفت و از بازنگری برای بهینه‌سازی خدمت وظیفه سربازی خبرداد: «با دستوری که رهبر معظم انقلاب دادند و با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح امیدواریم بتوانیم در شیوه سربازی تجدیدنظر داشته باشیم.» با شروع سال جدید زمزمه‌های تغییرات قوانین در حوزه نظام وظیفه پررنگ ترشد و برخی از نمایندگان خانه ملت در کمیسیون امنیت ملی اظهارنظرهایی در خصوص سربازی حرفه‌ای داشتند. قانون خدمت وظیفه عمومی چهاردهه پیش تهیه و تصویب شد و به اعتقاد کارشناسان، مشمولان وظیفه و حتی ستاد کل نیروهای مسلح این قانون نیاز به اصلاح دارد؛ البته این قانون تاکنون چندین بار اصلاح شده اما هنوز تغییرات اساسی در مواد آن صورت نگرفته است.
ابراهیم عزیزی نایب رئیس اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با «ایران» از اصلاحات پیش روی نظام وظیفه و حواشی صحبت‌های نمایندگان خانه ملت در مورد «سربازی حرفه ای» می‌گوید: «در ادبیات دفاعی کشور موضوعی با عنوان سرباز حرفه‌ای وجود ندارد چراکه همه نیروهای مسلح باید حرفه‌ای باشند و تحت بهترین آموزش‌ها قرار گیرند. آنچه مدنظر نمایندگان مجلس است نگاه جامع‌تری به موضوع قانون نظام وظیفه است که در دست اقدام است و مجلس و ستادکل نیروهای مسلح به صورت مشترک روی این موضوع در حال بررسی و کار کارشناسی هستند، تاکنون توافقاتی حاصل شده و در ادامه نشست‌ها به نتایج مطلوبی خواهیم رسید.»
وی در مورد رفع نگرانی جوانان در خصوص دوران سربازی عنوان می‌کند: «همزبانی خوبی میان مجلس و ستادکل نیروهای مسلح در خصوص اصلاحات قوانین در حوزه نظام وظیفه وجود دارد. اصلاحات باید به گونه‌ای باشد تا هم نیاز نیروهای مسلح تأمین شود و هم برخی نگرانی‌های جوانان در خصوص خدمت سربازی رفع شود. این امر نیازمند کاری کارشناسی شده و داشتن درک درست از موضوع جوانان و امنیت و دفاعی کشور است.»
به گفته این نماینده مجلس هنوز تغییرات قطعی در وضعیت نظام وظیفه صورت نگرفته است و با نزدیک شدن دیدگاه‌های هر دو طرف این امیدواری هست که مشکلات جوانان در حوزه نظام وظیفه در مجلس یازدهم حل و رفع شود.
عزیزی با اشاره به کاهش غیبت جوانان در موضوع خدمت سربازی بیان می‌کند: «طبق آمار رسمی با کاهش بسیار بالای غیبت در سربازی روبه‌رو هستیم و امیدواریم در بودجه سال آینده هم حقوق سربازان مورد توجه قرار گیرد و به ارقام قابل قبولی برسیم.»
وی با اشاره به موضوعات مورد بررسی در حوزه نظام وظیفه می‌گوید: «موضوعات مورد بررسی در نشست‌ها در خصوص مدت زمان سربازی، تعیین تکلیف غایبین و... است اما آنچه که در رسانه‌ها نقل شده که سربازی 5 ساله می‌شود و... پیشنهادهایی است که افراد ارائه کردند و هیچ مبنا و قطعیتی ندارد.»

معافیت سربازی با تولد فرزند چهارم
 21 خرداد ماه سال‌جاری هم معاونت اجتماعی سازمان وظیفه عمومی فراجا، در اطلاعیه‌ای برخی معافیت‌های ویژه را که با عنایت رهبری و در راستای قانون فرزند‌آوری شکل گرفته است اعلام کرد به طوری که کارکنان وظیفه فراری در صورت داشتن شرایط معافیت، پس از معرفی خود به یگان خدمتی و بررسی مدارک از یگان ترخیص شده و می‌توانند برای معافیت اقدام کنند.
حسین زاهدی معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان وظیفه عمومی فراجا در گفت‌و‌گو با «ایران» از تغییرات صورت گرفته در بخش معافیت سربازان می‌گوید: «با توجه به نگاه ویژه نظام به بحث فرزندآوری کلیه مشمولان سربازی اعم از«غایب و غیر غایب» اگر بالای 40 سال سن داشته باشند می‌توانند با داشتن سه فرزند از معافیت عنایت ویژه رهبری استفاده کنند. سربازانی هم که زیر 40 سال سن دارند با تولد فرزند چهارم از معافیت سربازی بدون شرط سن برخوردار خواهند شد. فرزندان باید متعلق به فرد مشمول بوده یعنی فرزند خوانده یا فرزند همسر دراین چرخه قابل قبول نیست همچنین فرزندان باید در قید حیات باشند.»
به گفته زاهدی افرادی که زیر این تعداد فرزند را دارند به تعداد هر فرزند مشمول کسر خدمت خواهند شد. در گذشته روال به این صورت بود که به تعداد هر فرزند سه ماه کسر خدمت شامل حال سرباز می‌شد اما اکنون طبق بخشنامه‌های جدید به غیر از دوماه کسر خدمت به علت تأهل به ازای فرزند هم کسر خدمت دریافت خواهند کرد به طوری که برای فرزند اول سه ماه، فرزند دوم چهار ماه و فرزند سوم پنج ماه کسر خدمت خواهند داشت.»
وی به افزایش 20 درصدی حقوق سربازان در سال جدید هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «سال گذشته حقوق سربازان افزایش قابل قبول داشت. با توجه به فرمول محاسبه حقوق، میزان دریافتی سربازان با هم متفاوت است عواملی همچون میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، تعداد فرزندان، منطقه خدمت و... در میزان دریافتی حقوق سربازان تأثیر‌گذار است اما به طور کلی حداقل دریافتی سربازان متأهل برای سال 1401 حدود 4 میلیون و 100 هزار تومان بود که این رقم با توجه به تعداد فرزند و منطقه محل خدمت افزایش هم پیدا می‌کرد. سربازان عادی هم حدود 2 میلیون و 500 هزارتومان به بالا دریافتی داشتند که برای سال 1402 این ارقام را با20 درصد افزایش حقوق سالانه طبق تصویب مجلس شورای اسلامی دریافت می‌کنند.»
معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان وظیفه عمومی فراجا در خصوص دریافت وام‌های خوداشتغال که در قالب طرح سرباز ماهر به مشمول تعلق گرفته است، می‌گوید: «سامانه‌ای برای ثبت نام سربازان آموزش دیده یا به عبارتی«سربازماهر» راه‌اندازی شد. تا پایان سال 1401 بیش از4 هزار سرباز ماهر موفق به دریافت تسهیلات شدند. مبلغ این تسهیلات بانکی بستگی به بزرگی پروژه ارائه شده از سوی سربازان دارد اما تقریباً مبلغ وام‌های خوداشتغالی بالای 100 میلیون تومان بوده است.»
زاهدی با اشاره به حذف اضافه خدمت انضباطی در دوران سربازی بیان می‌کند: «دیگر چیزی مبنی بر اضافه خدمت انضباطی در نیروهای مسلح وجود ندارد و این مورد از قانون سربازی حذف شده است.»
 وی در پایان صحبت هایش به مشمولان غایب قبول شده در کنکور هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «جوانان باید خدمت سربازی شان را تعیین تکلیف کنند غایب اگر در کنکور هم قبول شود محروم خواهد بود. سازمان وظیفه عمومی مجری قانون است مقررات مشمولیت، اعزام به خدمت و معافیت و هر چیزی که در قالب قانون به ما ابلاغ شود ما در این حوزه اجرا خواهیم کرد حال اگر در مجلس شورای اسلامی در خصوص موضوع آموزش سربازان رایزنی‌هایی صورت گرفته است در حوزه ما نیست که ورود پیدا کنیم و مربوط به ستاد کل است هر چه که به ما ابلاغ شود آن را اجرا خواهیم کرد.»

برش

انواع معافیت
 معافیت‌های دائم سربازی انواع مختلفی دارد که شامل؛ معافیت کفالت، معافیت پزشکی، معافیت ایثارگری، معافیت بخشودگی سنی و معافیت متعهدین خدمت و معافیت با داشتن حداقل ۴ فرزند است. باید توجه داشته باشید هر مشمولی تنها با داشتن شرایط، مشکلات و وضعیت زندگی خود می‌تواند از این نوع معافیت‌ها بهره‌مند شود و به همه مشمولان تعلق نمی‌گیرد. یکی از معافیت‌ها، معافیت مددجویان است که بر اساس ماده ۴۴ قانون نظام وظیفه انواع مختلفی از معافیت در این شاخه گنجانده شده است. معافیت یک فرزند مادر فاقد شوهر تحت سرپرستی کمیته امداد یا بهزیستی، معافیت فرد دارای فرزند معلول، معافیت ازدواج با بانوان دارای معلولیت جسمی-حرکتی همچنین در راستای حمایت از خانواده‌های دارای فرزند معلول و برابر ابلاغیه ستاد کل نیروهای مسلح، معافیت تنها فرزند پسر سالم خانواده‌های دارای فرزند معلول شدید، به ماده ۶ قانون جامع حمایت از معلولان افزوده شده است. در ماده ۶ قانون خدمت وظیفه عمومی یکی از فرزندان پسر به‌واسطه معلولیت پدر یا مادر و یا دو فرزند معلول خانواده از خدمت دوره ضرورت معاف می‌شوند که معافیت یادشده نیز به این ماده اضافه شد.