موسیقی و راز خیام

رضا مهدوی
منتقد هنری و موسیقی پژوه


ارکستر با قطعه «سرمست» پرطمطراق سرآغازی دارد برای شنیدن صدای خواننده که این بار نیز در قامت یک مجموعه «نفیس» به لحاظ شعر و موسیقی، همنفس می‌شود با موسیقی‌ای که به زیبایی توسط امیر حسین طریقت تصنیف و با تنظیم بهزاد عبدی ارائه شده است(ای خاک! اگر سینه تو بشکافم / بس گوهر قیمتی که در سینه توست). در قطعه دوم «جهان گذران «به آهنگسازی و تنظیم بهزاد عبدی، به طور مشخص سازبندی‌ها در ارکستر نمایان می‌شود تا با توجه به محتوای کلامی شعر خیام نیشابوری که البته در تمام آلبوم«راز خیام» حضوری معنادار دارد، با نوع خوانش آوازی یا به اصطلاح رُمنس‌وار، بتواند شاکله‌ای ایجاد کند تا شنونده آگاه هم متوجه بارمعنایی اشعارشود (برخیز و مخور غم جهان گذران / بنشین و دمی به شادمانی گذران) و هم لذت شنیداری ارکستر را که گاه تک‌تک سازها، نقش آفرینی دارند در زیر صدای خوش سالار عقیلی بستر‌سازی کند.
 قطعه سوم «رَه دور» نیز با آهنگ و تنظیم بهزاد عبدی با مقدمه آرام و نرم ورود می‌کند برای فضا‌سازی‌ای تخیل‌وار و هوایی مه آلود در توجه به فحوای کلام خیام که اشاره به گذر زمان و راه‌های دوری که انسان در زندگانی در پیش روی دارد با مطلع شعر (یا از پس صد هزار سال از دل خاک / چون سبزه امید بر دمیدن بودی) در ادامه نقشی ریتم وار پیدا می‌کند. قطعه چهارم «دست افشان» با آهنگ امیر حسین طریقت و تنظیم مهدی عبدی(برادربهزاد)، شوخ و شنگ طنین‌انداز شده و سپس تحت لوای ارکستر با تنظیمی در خور توجه و نافذ گویی، می‌خواهد از ژرفای مطلبی پرده‌برداری کند آن هم بدون بهره‌برداری از کلام تا جایی که رنگ و لعاب تک‌تک سازهای موسیقی کلاسیک غرب دراین سازبندی (آرانژمان) با ساز سه تار ایرانی ملودی‌وار و ریتمیک همپوشانی پیدا می‌کنند. قطعه پنجم «جام لطیف» همچنان با آهنگ امیرحسین طریقت و تنظیم بهزاد عبدی به‌صورت آوازی آغاز و ارکستر توأمان زمینه‌سازی هارمونیک متناسب با فرهنگ شنیداری ایرانی جماعت را با خواننده همراهی دارد. سالار عقیلی ادوات تحریری را چاشنی تنوع آوازی خود می‌کند و زهی‌ها (خانواده ویولن) در تقویت بنیان شنیداری و در عین حفظ ساختار زیباشناسی از الگوهای از پیش شنیده شده در فرهنگ موسیقی ملی ایران تبعیت دارد تا چنین شعر پُر مغزی بهتر و پررنگ‌تر به اذهان نشیند (روزی که گذشته است از او یاد مکن / فردا که نیامده است فریاد مکن). قطعه ششم «اسرار ازل» آهنگی است از امیر حسین طریقت و تنظیم بهزاد عبدی که خوش ریتم و کاملاً ایرانی ماهوروار و دف خور بر کلیت قطعه طنین افکن شده تا راز و رمزهای حضرت خیام نیشابوری را شادمانه گوشزد کند (اسرار ازل را نه تو دانی و نه من/ وین حرف معما نه تو خوانی و نه من) و بر این اساس آهنگساز و تنظیم کننده وادار به چینشی در فُرم و ارائه ارکستر می‌شوند تا حق مطلب و جان کلام را ادا کنند. ریتم خوش‌نشین که در کنار ملودی روان و گوش‌نواز قرار می‌گیرد به طور طبیعی نیاز شنیداری آدمی را سوق می‌دهد به توجه دقیق از معانی و جنس صدا دهی از مجموعه‌ای که ساختارش تکنیک و دانش و تجربه و ذوق ورزی است برای کیفیت شنیداری از نوع موسیقی ملی ارکسترال ایرانی آن هم با اجرای نوازندگان متبحری همچون: «علی طریقت، محمد طریقت، آزاد میرزا‌پور، هیلا فیض‌پور، سینا جهان آبادی، رضا طریقت، صدا سدیفی، امیرحسین مختاری، نوشین پاسدار، آرش سعیدیان و امیرحسین طریقت در کنار ارکسترملی اوکراین.
 راز خیام
آهنگساز: امیرحسین طریقت/  تنظیم ارکستر: بهزاد عبدی/  خواننده: سالار عقیلی / ناشر: نای و نی / سال: 1396

 

صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و صد و شصت و هفت
 - شماره هشت هزار و صد و شصت و هفت - ۰۴ اردیبهشت ۱۴۰۲