علی طالبلو
طلبه و پژوهشگر

برای فهم روش برخورد درست در مواجهه با خطاهای اتفاق افتاده در لشکر مسلمانان، لازم است که سریه­ عبدالله بن جحش را مورد دقت و مطالعه قرار بدهیم.
قبل از جنگ بدر و در سال دوم هجری، پیامبر اکرم(ص) جنگ­‌هایی چریکی با قریش انجام داد. مدینه بر سر راه کاروان­‌های تجاری قریش قرار داشت و این اتفاق باعث وقوع جنگ بدر شد. یکی از جنگ­‌هایی که یک ماه و نیم قبل از جنگ بدر به وقوع پیوست، سریه­ عبدالله بن جحش بود.
پیامبر اکرم به عبدالله بن جحش دستور داد که اطلاعاتی از کاروان­‌های تجاری قریش به دست آورد و به مدینه بفرستد. عبدالله بن جحش و همراهانش طبق وعده و دستور پیامبر، محل کاروان‌های قریش را پیدا کرده و اطلاعات لازم را به دست آوردند.
بعد از پیدا کردن اطلاعات، عبدالله تصمیم می‌گیرد که به کاروان تجاری قریش حمله کند، اما مشکل بزرگی در این میان وجود داشت. آنها فقط یک شب فرصت داشتند که به کاروان تجاری حمله کنند. اگر یک روز دیرتر اقدام می­‌کردند، کاروان قریش وارد حرم می‌­شد و جنگ در حرم ممنوع بود. اما مشکل دیگری نیز وجود داشت که عملاً فرصت حمله در همان شب را هم از آنان می­‌گرفت. آن شب داخل در ماه حرام بود و جنگ در ماه حرام، ممنوع است.
با وجود اختلافات بین اعضا، تصمیم نهایی گرفتند که همان شب به کاروان حمله کنند. عبدالله و یارانش حمله کردند و رئیس کاروان را کشتند و دو نفر را اسیر کردند. همه­ کاروان و اموالش تحت مصادره­ لشکر اسلام درآمد.
آنان به مدینه برگشتند و شرح ماوقع را برای پیامبر توضیح دادند. ایشان به‌شدت ناراحت شده و گفتند که شما را برای کسب اطلاعات فرستادیم نه جنگیدن.
کفار نیز شروع به نیش‌وکنایه زدن کردند و گفتند که شما حرمت ماه حرام را نگه نداشتید. مسلمانان تحت فشار بودند تا اینکه خدا آیه 217 سوره بقره را نازل کرد: یسْلُونَک عَنِ الشهَّرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِیهِ قُلْ قِتَالٌ فِیهِ کبِیرٌ وَ صَدٌّ عَن سَبِیلِ‌الله وَ کفْرُ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ إِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَکبر عِندَ‌الله وَ الْفِتْنَه أَکبرَ مِنَ الْقَتْلِ.
خداوند در این آیات شکستن حرمت ماه حرام را امری بزرگ می‌­شمارد و مؤمنان را مذمت می­‌کند لکن سریعاً خطاب را عوض می‌­کند و به مشرکین می­‌گوید که شما گناهان بزرگ‌­تری مرتکب شدید و نباید از رعایت حقوق و قوانین حرف بزنید، زیرا شما مردم را از خانه­‌شان بیرون کردید و از راه خدا و زیارتش جلوگیری نمودید. شما فتنه­‌گرید و فتنه شدیدتر و محکوم‌­تر از قتل است.
نوع مواجهه­ خداوند متعال با اشتباه مسلمانان گناهکار، حاوی ظرافت­‌هایی بی‌­بدیل است. اگر تقبیحی هم به گناه لشکر مسلمانان تعلق گرفت، باید چندبرابر آن را به سمت مشرکین و اهل فتنه برگرداند.
ممکن است که لشکر مؤمنین مرتکب خطایی شوند ولی تضعیف این لشکر و کوبیدن آنان، موجب تسلط جبهه­­ دشمن می‌­شود. باید در کنار توجه به اشتباهات، جایگاه خود را با دشمنان و جبهه­­ کفر تنظیم کنیم و طوری سخن نگوییم که موجب تضعیف سپاه اسلام و غلبه­ سپاه کفر شویم.