بانک‌ها سال گذشته ملزم به پرداخت 550 هزار میلیارد تومان تسهیلات به نهضت ملی مسکن بودند که 17 درصد آن محقق شده است، این عملکرد ضعیف، دولت را بر آن داشته تا روش‌های جدیدی برای تأمین مالی مسکن اتخاد کند.
نخستین نشست شورای‌عالی مسکن در سال جدید، پنجشنبه گذشته با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد. سید ابراهیم رئیسی در این نشست، مسکن را دغدغه اصلی مردم عنوان و تأکید کرد: «دولت تأمین مسکن را با تلاش مضاعف و بی‌وقفه پیگیری می‌کند».
در جلسه شورای‌عالی مسکن مکلف شدن وزارت صمت به تأمین ماهیانه سیمان و فولاد، عمل به قانون تخصیص تسهیلات مسکن توسط بانک‌ها، پیگیری از دستگاه‌های کم‌کار در واگذاری اراضی، بازرسی از استان‌های کم‌کار و ایجاد ۲۷ شهر ساحلی با رویکرد اقتصاد دریامحور مورد تأکید قرار گرفت.

تسهیلات پرداختی
نهضت ملی مسکن و ساخت 4 میلیون خانه تا 1404 برنامه اصلی بخش مسکن است که نزدیک به دو سال از اجرای آن می‌گذرد. مهم‌ترین محورهای این برنامه، تأمین زمین و تأمین مالی تولید مسکن است تا واحدهای آماده با قیمت مناسب و در کمترین زمان به دست متقاضیان که عمدتاً از اقشار ضعیف و متوسط هستند، برسد. از مجموع 4 میلیون واحد، در حال حاضر عملیات اجرایی یک میلیون و 150 هزار واحد شروع شده که پیشرفت اجرای آن در مراحل مختلفی قرار دارد.
بنا بر آماری که متولیان بخش مسکن ارائه کرده‌اند تأمین زمین ساخت واحدهای نهضت ملی که در ابتدا مشکلاتی داشت در حال حاضر با رفع حداکثری مشکلات ادامه دارد اما مهم‌ترین مانع، پیشبرد برنامه تأمین مالی است. بنا بر قانون جهش تولید مسکن، بانک‌ها تأمین‌کننده اصلی منابع ساخت واحدهای نهضت ملی هستند و قانون بانک‌ها را ملزم کرده است سالانه 20 درصد از تسهیلات خود را به این برنامه اختصاص دهند، بر این اساس در سال اول، بانک‌ها باید 360 هزار میلیارد تومان و در سال دوم 550 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت می‌کردند اما در تازه‌ترین آماری که وزارت راه و شهرسازی ارائه داده است بانک‌ها در سال اول مبلغ بسیار محدودی و در سال دوم برنامه نیز از 550 هزار میلیارد تومان 111 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخته‌اند که بیشتر آن را بانک تخصصی این بخش پرداخته و بانک‌های دیگر عملکردی نزیک به صفر دارند. به این ترتیب بانک‌ها از تعهد 100 درصدی خود حدود 17 درصد آن را محقق کرده‌اند که عددی ناچیز است. مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، با اشاره به عملکرد ضعیف بانک‌ها در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن گفت: تأکید رئیس‌جمهور بر این است که همه بانک‌ها باید ۲۰ درصد سهم خود را در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن بپردازند.
با توجه به عدم اجرای قانون توسط بانک‌ها، وزیر راه و شهرسازی از تأمین مالی به روش‌های جدید برای نهضت ملی مسکن خبر داده و افزود: مقرر شده تا روش‌های جایگزین برای تأمین مالی تعریف و دنبال شود. کمیته مشترکی از وزیر اقتصاد و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان برنامه و بودجه و وزیر راه و شهرسازی تشکیل خواهد شد تا روش‌های تأمین مالی جدید برای بخش مسکن طراحی و دنبال شود.
قانون این موضوع را نیز پیش‌بینی کرده که چنانچه بانک‌ها به تعهد خود عمل نکنند باید به ازای تسهیلاتی که در تعهدشان بوده مالیات پرداخت کنند. به گفته هادی عباسی، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی، با توجه به تعهد 550 هزار میلیارد تومانی سال گذشته بانک‌ها و پرداخت تنها 111 هزار میلیارد تومان از آن، بانک‌ها باید 80 هزار میلیارد تومان جریمه مالیاتی بپردازند.

تأمین زمین برای ۱۳۶ هزار متقاضی
وزیر راه و شهرسازی با تشریح آخرین وضعیت طرح نهضت ملی مسکن نیز گفت: در اجرای این طرح تا کنون به ۱۳۶ هزار متقاضی برای ساخت مسکن زمین داده شده است.
به گفته بذرپاش نیرو‌های مسلح ۱۵۰ هزار واحد را در دستور کار خود برای ساخت قرار داده‌اند و ۵۶۰ هزار واحد را هم در قالب انبوه‌سازی در دست ساخت دارند.
وی در خصوص مسکن روستایی هم گفت: تا کنون ساخت ۳۷۰ هزار واحد در دستور کار قرار گرفته و ۱۷۰ هزار واحد هم در آستانه تحویل است. وزیر راه و شهرسازی به موضوع بافت‌های فرسوده هم اشاره کرد و گفت: در حوزه بافت‌های فرسوده با برنامه‌ریزی انجام شده نوسازی ۲۰۰ هزار واحد در حال اجراست که عملیات اجرایی ۷۰ هزار واحد آن آغاز شده است.

تحویل ماهیانه مصالح
از محورهای مهم دیگری که ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن را تسهیل می‌کند تأمین مصالح است. یکی از موضوعات مهمی که در نشست شورای‌عالی مسکن بررسی شد، تأمین مصالح ساختمانی بویژه سیمان و فولاد بود که از مؤلفه‌های اصلی قیمت ساخت به شمار می‌رود. به گفته وزیر راه و شهرسازی در این بخش وزیر صمت مکلف شد برای یک میلیون واحد نهضت ملی مسکن، سیمان و فولاد را در بازه زمانی یک دوازدهم به وزارت راه وشهرسازی تحویل دهد و پس از آن به انبوه‌سازان و سازندگان تخصیص داده شود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به مصوبه دیگر شورای‌عالی مسکن افزود: ۲۷ شهر ساحلی بویژه در نوار جنوبی کشور با رویکرد اقتصاد دریامحور در دستور کار قرار گرفت و مقرر شد شهرک‌های جدید تأمین شود.
وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: صدور مجوز تأمین زیرساخت‌ها از جمله آب و برق هم از منابع داخلی و صندوق ملی مسکن ارائه شد و وزارت نیرو مکلف شد زیرساخت‌های نهضت ملی مسکن را تأمین کند. بذرپاش بیان کرد: قرار است بازرسی مشترکی بین وزارت راه وشهرسازی و وزارت کشور در ۱۰ استانی که عملکرد پایینی داشته‌اند، صورت گیرد و ارزیابی عملکرد پایین استان‌ها و چرایی کم‌کار بودن آنها مشخص شود و مکانیزم‌های تشویقی و تنبیهی در این خصوص گذاشته شود.