در حافظه موقت ذخیره شد...
«ایران» از تأثیر دیپلماسی انرژی در تأمین پایدار گاز در دولت سیزدهم گزارش می‌دهد
سوآپ گازی ضامن گرمای استان‌های شمالی
دیپلماسی انرژی از جمله رابطه گازی ایران و ترکمنستان به دلیل سیاست‌های زنگنه قطع شده بود
سازمان هواشناسی پیش‌تر با صدور هشدار نارنجی‌‌رنگ، نسبت به احتمال یخبندان و لغزندگی جاده‌ها بر اثر نفوذ توده هوای سرد به کشور از سه‌شنبه تا جمعه (۲۰ تا ۲۳ دی‌ماه) در شرق و شمال‌شرق و غرب و شمال‌غرب و گلستان و مازندران اطلاع‌رسانی و پیش‌بینی کرده بود که کاهش محسوس دما بین ۸ تا ۱۵ درجه سانتیگراد از سه‌شنبه و ماندگاری هوای سرد تا جمعه، در شمال‌غرب کشور، کاهش محسوس دما بین ۶ تا ۱۰ درجه از سه‌شنبه و ماندگاری هوای سرد تا جمعه را شاهد خواهیم بود.
ورود سامانه‌های هوای سرد، افت شدید دما و سرمای فراگیر در بیشتر نقاط کشور، دمای هوا را در برخی از مناطق تا منفی ۲۸ درجه سانتیگراد کاهش داد؛ به نحوی که در بیش از ۲۰ استان کشور، دمای هوا به منفی ۱۰ درجه رسید. این عامل باعث شد تا میزان مصرف گاز در کشور به مرز 700 میلیون مترمکعب در روز هم برسد؛ افزایشی معنادار در میزان مصرف که بر ناترازی گاز هم تأثیر بیشتری گذاشت.
با این حال، غلامرضا کوشکی، رئیس مرکز راهبری گاز ایران گفته، با وجود سرمای بی‌سابقه‌ای که در کشور وجود دارد، هیچ خللی در روند گاز‌رسانی وجود نداشته زیرا میزان مصرف گاز از اویل دی‌ماه بالغ بر ۶۰۰ میلیون مترمکعب در بخش خانگی و تجاری ثبت شده و حداکثر مقدار مصرف در روز پنجشنبه ۶۸۵ میلیون مترمکعب بود که ۸۰ درصد از گاز تولیدی در بخش خانگی و تجاری مصرف شده است.
ناگفته نماند که استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و شمالی، مازندران و گلستان در انتهای شبکه گاز قرار دارند و طبق اعلام شرکت ملی گاز ایران، با افت فشار گاز مواجه هستند.
بی‌تردید، با صرفه‌جویی در مصرف گاز می‌توان به پایداری گاز در این مناطق هم کمک کرد.
در این بین، وزیر نفت با بیان اینکه روزانه ۹۸۹ میلیون مترمکعب گاز خام از میدان‌های مستقل گازی و مشترک در حال تولید است، گفته که تدابیر لازم نظیر تهیه و توزیع نفت سفید و کپسول گاز مایع در کشور برای موارد اضطراری انجام شده و 4 شرکت اصلی وزارت نفت در آماده‌باش کامل قرار دارند.
تولید روزانه گاز خام در ایران در شرایط فعلی حدود یک میلیارد متر مکعب است که بعد از جداسازی میعانات گازی حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز مصرفی به دست می‌آید.
افزایش میزان مصرف گاز خانگی از روزانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب در فصل گرم سال به محدوده ۶۵۰ میلیون مترمکعب در شرایط فعلی، ناترازی گازی حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز را پدید آورده است.
ناترازی گاز در زمستان را می‌توان یکی از ارثیه‌های شوم دولت قبل برای دولت سیزدهم به شمار آورد که ناشی از فاصله بین تولید و مصرف گاز است.
دیپلماسی فعال دولت سیزدهم در انرژی
آذرماه ۱۴۰۰ را می‌توان سرآغاز فصلی نو از همکاری‌های منطقه‌ای برای وزارت نفت ایران دانست.
در این ماه، قرارداد سوآپ گازی سهجانبه بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان در حاشیه پانزدهمین نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)، پس از پایان دیدار دوجانبه سیدابراهیم رئیسی و الهام علی‌اف، رؤسای جمهور ایران و آذربایجان از سوی وزیران نفت دو کشور امضا شد. براساس این قرارداد، سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان از خاک جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان انتقال می‌یابد.
در این مسیر، ایران گاز مصرفی مورد نیاز در پنج استان شمالی کشور را به‌عنوان حق انتقال این گاز برداشت می‌کرد. واقعیت این است که در سال گذشته و با فعال‌سازی دیپلماسی انرژی و امضای قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان و ورود ۵ میلیون مترمکعب گاز از انتهای شبکه توزیع گاز در شمال شرق کشور (که همواره نخستین محل افت فشار گاز در زمان‌های کمبود بوده است)، شبکه گاز پایدار شده و جلوی افت فشار در شمال شرق هم گرفته شد؛ اقدامی که دست‌کم در سال‌های قبل‌تر سابقه نداشت، زیرا در دولت یازدهم و با عملکرد ضعیف زنگنه، وزیر سابق نفت، روابط گازی دو کشور از سال 1395 متوقف شده بود.
بسیاری بر این باورند که اجرایی شدن عملیات سوآپ گاز ترکمنستان از مسیر ایران، معامله‌ای برد - برد بوده است که آثار بسیاری برای طرفین دارد.
حسن هانی‌زاده، کارشناس روابط بین‌الملل درباره چرایی موفق نبودن دولت روحانی در ادامه همکاری گازی با ترکمنستان نیز گفت: بی‌تدبیری وزیر نفت دولت گذشته یکی از عوامل نبود همکاری گازی بوده است، در دولت دوازدهم متأسفانه رویکرد همکاری با کشورهای همسایه به‌عنوان یکی از اولویت‌های پسینی سیاست‌گذاری دولتمردان مطرح بوده و به همین منظور رابطه ذیل برجام و با کشورهای اروپایی شاکله روابط بین‌الملل حتی در حوزه اقتصادی و نفتی را شامل می‌شد.
وی با اشاره به نقش قراردادهای تجاری با کشورهای همسایه، افزود: به نظر می‌رسد تعدد قراردادهای تجاری و دیپلماتیک ایران با کشورهای آسیایی، روسیه و همچنین همسایگان جنوبی و شمالی سبب شده است فهم جدیدی در نظام بین‌الملل شکل گیرد که دیگر تحریم‌ها به‌عنوان ابزار فشار بر ایران اثرگذار نخواهد بود.
ناگفته پیداست که توسعه دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم افزون بر امضای قرارد سهجانبه سوآپ گاز با کشورهای ترکمنستان و جمهوری آذربایجان، برکات فراوانی بویژه برای تأمین گاز در مناطق شمالی کشور داشته است.
به گفته جواد اوجی وزیر نفت، با وجود اینکه پارسال در اوضاع کسری گاز تعهدهای قراردادهای صادرات گاز به ترکیه، عراق، ارمنستان و آذربایجان به‌طور کامل انجام شد، درآمد حاصل از صادرات گاز از رقم یک میلیارد دلار در سال ۹۹ به ۴ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رسید که البته نزدیک یک میلیارد دلار آن مربوط به معوقات پیگیری‌نشده سال‌های گذشته بود که سرانجام آنها دریافت شد، اما در همان شرایط از نظر حجمی نیز یک میلیارد مترمکعب بیشتر از مدت مشابه پارسال گاز فروخته و تعهدهای ایران طبق قراردادهای امضاشده محقق شد.
فراموش نکنیم که دولت سیزدهم با درک تعلل‌های وزارت نفت دولت قبل، سیاست‌های مهمی را در پیش گرفت تا کم‌کاری‌های دولت قبل را جبران سازد؛ کم‌کاری‌هایی که مهم‌ترین تبعات منفی آن بروز ناترازی گاز در کشور است.
براین اساس، دیپلماسی انرژی نیز فعال شد که یکی از اثرات مهم آن جلوگیری از قطع گاز در استان‌های شمال شرق کشور بوده که در سال گذشته بدون قطعی گاز سپری شد. اکنون هم برودت هوا باعث شده تا سوآپ گازی ترکمنستان به ایران قطع شود، کشوری که خود تولیدکننده ۵۹ میلیارد مترمکعب گاز بوده، اکنون در برخی از استان‌ها دچار قطعی گاز شده است.
پیش‌بینی می‌شود که با رفع جبهه هوای سرد، بزودی سوآپ گاز دوباره فعال شود.
