سیدعلی آل‌داود
عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی

حدود هفت سال پیش، استاد گرامی آقای دکتر فتح‌الله مجتبائی -‌که از 38 سال پیش تاکنون افتخار همکاری با ایشان را در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی دارم‌- دفتری را در قطع رحلی به نگارنده ارائه داده و سپردند، این دفتر حاوی اسنادی گردآورده پدرشان بود که در شمار مستوفیان و دبیران دوره اخیر قاجار -‌عصر مظفرالدین‌شاه‌- بودند. پدر استاد موسوم به میراحمد مجتبائی تفرشی، دبیری عارف‌منش و باسواد بود با خطی خوش و سال‌های متمادی در دستگاه حکومت علینقی‌میرزا‌ رکن‌الدوله برادرزاده ناصرالدین‌شاه به خدمات دیوانی اشتغال داشته است. این اسناد همگی مربوط به یک دوره از حکومت علینقی‌میرزا در سال‌های قبل از مشروطه در خراسان بوده و اصل آنها به مراجع حکومتی در تهران و سایر نقاط ارسال شده و نویسنده محض اطلاع خود و شاید ثبت در تاریخ، رونوشتی از آنها را در دفتری برای خود ثبت کرده است. سپس مقرر گردید این اسناد که به‌رغم اختصار از اهمیتی وافر برخوردار است با مقدمه استاد و پژوهشی پیرامون رکن‌الدوله‌ها به قلم نگارنده آماده شده و انتشار یابد. متن اسناد که به خط شکسته نستعلیق زیبا در دفتری کتابت شده همان اوقات در انتشارات رایزن حروف‌نگاری شده و دشواری‌های آن برطرف گردید. اما نگارش مقدمه ایشان سالیان چند به درازا کشید به گونه‌ای که در این فاصله نشر رایزن به تعطیلی کشانده شد و اوراق تایپ‌ شده مذکور در میان اسناد و اوراق دیگر از میان رفت. اینک که مقدمه استاد مجتبائی به دستم رسید، دیگر بار کار از نو آغاز شد و اثر فعلی به صورتی که ملاحظه می‌شود همراه با گزارش بالنسبه مفصلی در احوال علینقی‌میرزا رکن‌الدوله و پدرش محمدتقی‌میرزا رکن‌الدوله برادر ناصرالدین‌شاه فراهم آمد. بدین‌گونه بخشی از اسناد دیوانی دوره قاجار پس از مقدمه استاد مجتبائی به علاقه‌مندان این‌گونه مباحث اهدا می‌شود.

گزیده اسناد دیوانی عهد قاجار

 نویسنده: میراحمد مجتبائی تفرشی
 به‌ کوشش: سیدفتح‌الله مجتبائی و سیدعلی آل‌داود
 انتشارات: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی
 تعداد صفحات: ۲۲۰ صفحه
 قیمت: ۵۵۰۰۰۰ تومان