جامعیّت در تحقیق
درباره مشاور عالی بخش ادیان و عرفان مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
کاظم موسوی بجنوردی
رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
فرخنده زادروز استاد بزرگوار ما آقای دکتر سیدفتحالله مجتبائی نخست بر ایشان و سپس بر خیل ارادتمندان و دلبستگان این دانشیمرد سترگ خجسته و مبارک باد.
کمتر سخنی برای من پس از چهلسال درک محضر شریف استاد مجتبائی تا این حد دلپذیر و مایه سرافرازی و سربلندی بوده است. مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی از نخستین روزهای تأسیس از این بخت بلند برخوردار شد که استاد به جمع مختصر اصحاب دائرةالمعارف پیوست و شماری از مهمترین آثار تحقیقی استاد در مجلدات دائرةالمعارف نشر یافت. گذشته از اهمیت چشمگیر مقالات تحقیقی استاد و آنچه در این مدت طولانی از نظر گذراندند و ویرایش و اصلاح و تکمیل کردند، به جرأت میتوان گفت پروردگان محضر علمی او نیز که اینک غالباً خود در شمار استادان و پژوهشگران نامدار هستند، اهمیت و جایگاهی خاص دارند. کارنامه علمی استاد تا اندازهای حاکی از شخصیت جامع ایشان هست و اهل تحقیق ملاحظه کردهاند که استاد در هر موضوع و مجالی مثال و نمونه اعلای دقت نظر و احاطهاند. با اطمینان کامل میتوان گفت در وجود گرانقدر او فرهنگ و تمدن ایران و زبان فارسی با همه شکوه و عظمت و معنویت جلوه کرده است. همه آثار ایشان نشان میدهد چگونه این فرزند دانشمند و پژوهنده این آب و خاک فرهنگ ایران را در نهایت ضبط و اتقان تتبع و تحقیق کرده و به بهترین صورت عرضه داشته است. ایراندوستی دکتر مجتبائی پشتوانهای استوار در عمری تحقیق و مطالعه دارد و حاصل بیش از هفتاد هشتاد سال به سر بردن با کتابها و نسخهها و مقالهها و اسناد و مدارک بسیار به چند زبان است. او کوشیده است در همه عمر فرهنگ ایرانی را به درستی بشناسد و به درستی عرضه کند و خود او بهترین دستاورد درخشان همین فرهنگ است. پژوهشهای بدیع او به گستره نفوذ فرهنگ ایرانی و زبان فارسی است، از هند تا شهر زیبای افلاطون و از شاهنامه حکیم توس تا حافظ و سعدی و مولانا.
او لحظهلحظه عمر پربرکت و جان شیفته خود را صرف شناختن و شناساندن این فرهنگ کرده است و آثار او پنجرهای است رو به باغ مصفای فرهنگ ایرانی و زبان فارسی از چشم استاد.
گفتم این جام جهان بین به تو کی داد حکیم گفت آن روز که این گنبد مینا میکرد
آقای دکتر مجتبائی! استاد بزرگوار!
نیک میدانم که دامنه سخن فراخ است و مجال اندک. پس اجازه میخواهم که از جانب خود و همکاران محترم و اعضای شورای عالی علمی، این مناسبت فرخنده را شادباش عرض کنم. امیدوارم که سالیان بسیار در کمال تندرستی باشید و سایه پرارج شما بر سر ارادتمندان گستره مانَد.
* متن سخنرانی در «شب سید فتحالله مجتبائی» که قرار است امروز در مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شود و پیش از ایراد، اختصاصاً در اختیار روزنامه ایران قرار گرفته است.
