محمدحسین پورامینی، مدرس دانشگاه و مؤلف کتاب فتوای هسته‌ای در گفت‌وگو با «ایران»:
نهی کشتار جمعی مبنای حرمت سلاح هسته‌ای است
فتوای آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر حرمت تسلیحات هسته‌ای بر چه موضوعی دلالت دارد؟
آیت‌الله خامنه‌ای ، رهبر معظم انقلاب که تا پیش از دهه1380 از جهات مختلف، مخالفت خویش را با سلاح‌های کشتار جمعی از جمله سلاح‌های هسته‌ای اعلام نموده بودند، برای اولین بار در قالب یک فتوای فقهی در بهمن 1388 تأکید کردند که استفاده از سلاح هسته‌ای حرام و ممنوع است. ایشان در مناسبت‌های دیگر بر این فتوا تأکید نمودند، اما نقطه اوج و کانونی فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای را باید در پیام ایشان به اولین کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح و عدم اشاعه در سال 1389 دانست؛ چراکه ایشان فتوای تحریم تولید و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را تکرار کردند و این فتوا را در خصوص سایر سلاح‌های کشتار جمعی سرایت دادند و آن را جنایت علیه بشریت توصیف و اعلام کردند: «ما کاربرد این سلاح‌ها را حرام و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابنای بشر از این بلای بزرگ را وظیفه همگان می‌دانیم». ایشان از این تاریخ به بعد نیز در مناسبت‌های مختلف نظرات خود درباره ممنوعیت سلاح‌های هسته‌ای را بازگو نموده و برخی از جنبه‌های مختلف فتوای هسته‌ای خویش را تبیین نموده‌اند.
این فتوا از چه پیشینه‌ای برخوردار است؟
در خصوص پیشینه فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای باید گفت که هرچند سلاح هسته‌ای به ظاهر از جمله مسائل مستحدثه بوده و فاقد هرگونه پیشینه‌ای در زمان معصومین و فقه امامیه است، اما به واقع باید گفت که در موضوعات نوپدید لازم نیست که حتماً عین آن موضوع نوظهور در زمان‌های پیشین نیز موجود باشد؛ بلکه وجود ملاک این سلاح در اشباه و نظایر آن کفایت خواهد کرد. مثل امکان ارسال سم به آب و هوای سرزمین دشمن که قابلیت کشتار دشمن در سطح وسیع را دارا بوده است و استفاده از این گونه ابزارها و شیوه‌های جنگی به صورت مطلق مورد نهی قرار گرفته است. لذا مشاهده می‌کنیم که به دنبال صدور فتوای هسته‌ای آیت‌الله خامنه‌ای، این فتوا مورد استقبال و تأکید مراجع دیگر همچون آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله جوادی آملی، آیت‌الله سبحانی و آیت‌الله نوری همدانی و... قرار گرفت وهمگی بر حرمت سلاح‌های کشتار جمعی تأکید کرده‌اند.
امروزه برخی از افراد امکان بازنگری در فتوای هسته‌ای را مطرح می‌کنند. نظرتان در این خصوص چیست؟
این مباحث، بحث جدیدی نیست. پس از صدور فتوای هسته‌ای هرچند از سوی بسیاری از مجامع بین‌المللی و مراجع فقهی مورد استقبال قرار گرفت؛ اما برخی در داخل و خارج، دانسته یا ندانسته این فتوا را حکمی حکومتی دانستند که از روی مصلحت یا تقیه صادر شده است؛ آنان این‌گونه از احکام را موقت و تغییرپذیر توصیف کردند. البته این امر را باید ناشی از عدم شناخت آنان از ماهیت این دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص سلاح‌های هسته‌ای دانست؛ چراکه با خلط ویژگی‌های احکام حکومتی و احکام ثانوی همچون تقیه، احکام این دو نوع حکم را بر فتوا بار نموده‌اند؛ اما از آنجایی که این دیدگاه توسط یک فقیه جامع‌الشرایط که در جایگاه مرجعیت مسلمین و رهبری جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و بر اساس اسناد و ادله معتبر شرعی (اعم از عقل، نص یا قواعد شرعی) صادر و به تعبیر دیگر در دستگاه اجتهاد شکل گرفته و به صورت صریح اعلام شده، نظر ایشان را باید یک فتوای فقهی با تمامی آثار و لوازم آن همچون دائمی بودن و گستره وسیع داشتن به شمار آورد و نمی‌توان آن را حکمی تقیه‌ای یا مصلحتی به شمار آورد. نکته مهمی که به نظر باید بر آن اشاره نمود این است که تبیین فتوای هسته‌ای آیت‌الله العظمی خامنه‌ای نیازمند همکاری نهادهای علمی، فرهنگی و دیپلماتیک است تا این آموزه فقهی و حقوقی به‌عنوان یک دکترین بین‌المللی مطرح و تأثیرگذار شود.
برخی با استناد به آیه 60 سوره انفال که می‌فرماید «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ» معتقدند تولید سلاح هسته‌ای برای بازدارندگی جایز است. نظر شما در این باره چیست؟
این استدلال از چند جهت قابل نقد است. اولاً، در اصول فقهی مشخص شده که نمی‌توان برای انجام فرمان الهی از ابزار حرام استفاده کرد. هرچند آیه به آمادگی نظامی توصیه کرده، اما این به معنای جواز استفاده از هر نوع سلاحی نیست. ثانیاً، مفهوم «قوه» در آیه بسیار گسترده‌تر از سلاح هسته‌ای است و شامل تمام ابعاد قدرت از جمله نظامی، اقتصادی، علمی و فرهنگی می‌شود. ثالثاً، هدف آیه ایجاد ترس در دل دشمنان است، در حالی که سلاح هسته‌ای بیشتر موجب وحشت عمومی و تهدید غیرنظامیان می‌شود. رابعاً، بر اساس برخی از تفاسیر معتبر، هدف نهایی آیه اعتلای کلمه‌الله و هدایت بشریت است که با استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی منافات دارد. بنابراین، استنباط جواز تولید سلاح هسته‌ای از این آیه قابل نقد است.
بازدارنده بودن تسلیحات اتمی امری اثبات شده است؛ در صورتی که فرض کنیم نظریه بازدارندگی هسته‌ای در راهبرد امنیت ملی ایران جایی نداشته باشد، جایگزین آن چیست؟
آیت‌الله خامنه‌ای «الگوی مردم‌سالاری دینی، الگوی استقلال و عزت ملی و وحدت ملی» را مهم‌ترین راهکار در تحقق بازدارندگی می‌دانند و جوانان را سلاح هسته‌ای کشور توصیف می‌کنند و بیان می‌دارند نظامی که این همه جوان مؤمن و این ملت یکپارچه را دارد، احتیاج به سلاح اتمی ندارد. ایشان اقتدار کشور را به داشتن مجموعه انسانی قوی و برخوردار از «علم و ایمان و ایستادگی» وابسته می‌دانند و معتقدند آنچه می‌تواند ما را در مقابل تهاجم همه‌جانبه دشمنان در سطوح مختلف حفظ کند، عبارت است از: تقویت ایمان، تقویت علم، تقویت فناوری، تسلط بر فنون روز، پیشاهنگ شدن در تولید علم، شکوفایی استعدادهای آحاد ملت و جوانان در رشته‌های مختلف (چه علوم انسانی، چه علوم طبیعی، چه انواع گوناگون علوم تجربی).
ایشان همواره بر لزوم حرکت بر مرزهای دانش و فناوری تأکید نموده‌اند، از این رو امروزه مشاهده می‌کنیم که بخش نظامی کشور با استفاده از ظرفیت جوانان مؤمن، تقویت فناوری و تسلط بر فنون روز، اقدام به تولید انواع پهپاد و موشک‌هایی کرده است که به تعبیر آیت‌الله خامنه‌ای تا حدود زیادی موجب بازدارندگی شده است بدون اینکه اقدام به تولید سلاح هسته‌ای کرده باشیم.
