روز گذشته اعضای شورای راهبردی سیستان و بلوچستان با رئیس‌جمهور دیدار کردند. موضوع این جلسه بررسی گزارش تفصیلی از ظرفیت‌ها، منابع، فرصت‌ها، نیازها و چالش‌های استان بود. پس از آن، مسعود پزشکیان نیز رویکرد و برنامه ویژه دولت برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های این منطقه در راستای توسعه متوازن کشور را تشریح و تبیین کرد. یکی از مهم‌ترین نکات مطرح شده در این جلسه، این سخن رئیس‌جمهور بود که «مسائل استان سیستان و بلوچستان با نگاه ویژه و در ذیل کارگروهی تخصصی در دولت در حال پیگیری است.» این تأکید مبنی بر نگاه ویژه به مسائل استان سیستان و بلوچستان و وجود کارگروهی تخصصی در این زمینه، از یک فرآیند کلان‌تر و مهم‌تر خبر می‌دهد. این فرآیند کلان‌تر، این حقیقت است که توسعه سیستان و بلوچستان و رفع محرومیت از چهره این استان، یک رویکرد حاکمیتی است که فراتر از دولت‌ها دنبال می‌شود. به همین دلیل است که در هر دولتی، چه دولت سیزدهم باشد و چه دولت پزشکیان، رفع مشکلات سیستان و بلوچستان یک برنامه ویژه توأم با نگاه ویژه است، نه برنامه یا طرحی در کنار سایر استان‌ها.
چرا توسعه سیستان و بلوچستان ضروری است؟
چرایی توجه ویژه «جمهوری اسلامی ایران» و نه صرفاً دولت‌ها، به توسعه سیستان و بلوچستان، چند دلیل عمده دارد. نخستین آنها واقعیت توسعه‌نیافتگی در این استان است. این توسعه‌نیافتگی، یکی از نکات موردتوجه رهبر معظم انقلاب بود. بر همین اساس، تقریباً در دو دهه اخیر و در دولت‌های مختلف، یکی از تأکیدات ثابت ایشان ضرورت توجه به سیستان و بلوچستان بوده است. به‌عنوان تنها یک مثال، رهبر انقلاب شهریورماه سال گذشته در دیدار با مردم سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی با بیان اینکه مسئولان باید قدر مردم سیستان و بلوچستان را بدانند و به آنان خدمت کنند، فرمودند: «کارهای زیادی هم پیش‌روی ما هست که باید انجام بگیرد. اگر آن مصوباتی که در اوایل دهه‌ ۸۰، که بنده آمدم بلوچستان، تصمیم‌گیری شد، اگر دولت‌ها آن مصوبات را عمل می‌کردند، امروز چهره‌ استان فرق می‌کرد. تنبلی شد، بی‌توجهی شد از طرف بعضی از دولت‌ها. امروز بحمدالله مشغولند، کار می‌کنند، تلاش می‌کنند. بنده امیدوارم و ان‌شاءالله که این امید به نتیجه برسد.» رهبر انقلاب در سخنرانی‌های دیگری، به ظرفیت‌های طبیعی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی این استان برای توسعه اشاره کردند. توسعه سواحل مکران یکی از آنهاست که اکنون با قوت درحال پیگیری است.
اما در کنار این تأکیدات، همچنان نه‌تنها ظرفیت‌های توسعه‌ای سیستان و بلوچستان محقق نشده است، بلکه براساس اشاره رهبر انقلاب، برخی بی‌توجهی‌ها باعث تثبیت و تداوم کاستی‌ها و کمبودها در این استان شد. وجود این کاستی‌ها نه‌تنها ایران را از یک ظرفیت بسیار مهم برای گسترش ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری در مرزهای شرقی و جنوب‌شرقی، اعم از چابهار یا سواحل مکران محروم می‌کند، بلکه زمینه جولان گروهک‌های تروریستی را نیز فراهم می‌آورد، چرا که به باور همه کارشناسان، محرومیت و کمبود، زمینه تحرک و چه‌بسا یارگیری گروهک‌های تروریستی مانند جیش‌الظلم را فراهم می‌آورد که آخرین جنایت آنان شنبه گذشته با شهادت 10 نیروی جان‌برکف فراجا رقم خورد. هرچند بخش عمده این تروریست‌ها به سزای اعمال خود رسیدند، اما این امر می‌تواند بهانه و انگیزه مضاعفی برای رفع محرومیت و توسعه این استان باشد.
 
ظرفیت‌های سیستان و بلوچستان در توسعه ایران
وضع فعلی و دور از توسعه سیستان و بلوچستان، درحالی است که این استان ظرفیت‌های بسیاری برای توسعه و حتی بالاتر از آن، توسعه ایران دارد. این واقعیتی است که دیروز مسعود پزشکیان به آن اشاره کرد. رئیس‌جمهور در دیدار اعضای شورای راهبردی این استان، گفت: سیستان و بلوچستان به‌واسطه قرار گرفتن در مسیر پروژه بزرگ و بین‌المللی کریدور شمال – جنوب و همجواری با منطقه راهبردی مکران از ظرفیت‌های بالایی در توسعه کشور برخوردار است و بر همین اساس، مسائل و چالش‌های این استان با نگاهی ویژه و در ذیل کارگروهی تخصصی به‌صورت هفتگی در دولت در حال پیگیری است.
وی یکی از راهکارهای مهم در حل مشکلات کشور را تمرکززدایی از تهران و هدایت منابع و جمعیت به سمت خلیج‌فارس با توجه به ظرفیت‌های عظیم این منطقه عنوان کرد و افزود: یکی از ایده‌های دولت چهاردهم برای توسعه متوازن کشور، توجه به اقتصاد دریامحور و توسعه سواحل مکران است.
پزشکیان موضوع مهم خنثی‌سازی تحریم را منوط به استفاده حداکثری از ظرفیت‌ها و امکانات موجود در کشور دانست و گفت: دولت نیز برای بهره‌مندسازی بیشتر کشور از این ظرفیت اعطای اختیارات ویژه به استانداران استان‌های مرزی را در دستور کار دارد. رئیس‌جمهور همچنین تلاش حداکثری برای تقویت یکپارچگی و انسجام در استان سیستان و بلوچستان بر‌اساس رویکرد وفاق محور دولت با میدان دادن به نخبگان و مدیران توانمند فارغ از دسته‌بندی‌های قومی و مذهبی را مورد تأکید قرار داد و به شورای راهبردی پیشنهاد کرد به‌منظور ایجاد همدلی و همگرایی بیشتر در پیگیری و حل مسائل استان از مشارکت نخبگان اهل سنت سیستان و بلوچستان به‌عنوان شخصیت حقیقی در این شورا استفاده شود.
 
توسعه دروازه شرقی ایران
همان‌گونه که اشاره شد، موضوع توسعه سیستان و بلوچستان، فراتر از دولت‌ها، در حاکمیت جمهوری اسلامی ایران پیگیری می‌شود. بر این اساس همچنان که در دولت چهاردهم کارگروه ویژه‌ای برای این امر تعریف شد، در دولت سیزدهم نیز اقدامات اساسی دیگری برای رفع نیازهای این استان دنبال شد. در اسفندماه سال گذشته در جلسه بررسی مسائل مربوط به استان سیستان و بلوچستان که به ریاست محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد، سند جامع پیشرفت و توسعه استان سیستان و بلوچستان طی ۴ سال آینده، با اجرای ۷۵ پروژه و اعتبار ۶۰ هزار میلیارد تومانی تصویب شد. این بسته، غیر از طرح‌های دیگری مانند تکمیل راه‌آهن چابهار به خاش، اجرای طرح‌های گازرسانی، توزیع بنزین و نفت سفید و حتی راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی خانگی در برخی از نقاط این استان بود. سفرهای متعدد رئیس‌جمهور شهید و معاون اول وی به این استان، از توجه و تلاش ویژه دولت برای جبران عقب‌ماندگی سیستان و بلوچستان حکایت داشت.
مجموعه این شواهد به ناظران این واقعیت را گوشزد می‌کند که سیستان و بلوچستان دارای کمبودها و به همان اندازه نیازهای کتمان‌‌ناشدنی است. اما به همان اندازه، شواهد از وجود عزم، اراده و تلاش پیگیر برای جبران این کاستی‌ها حکایت دارد؛ زیرا همه کارشناسان سیاسی، اقتصادی و توسعه‌ای بر این باورند که توسعه سیستان و بلوچستان، به معنی توسعه دروازه شرقی ایران به سمت جنوب شرق آسیا است و این امر اهمیت این مسأله را دوچندان می‌کند.